DE LAATSTE MILJARDEN

DOEKJE VOOR HET BLOEDEN.

Op 1 januari 1987 begon voormalig Shell-manager Thyl Gheyselinck de herstructurering van de zwaar verlieslatende Kempense Steenkolenmijnen (KS). De politici wilden de handen in onschuld wassen. De sanering sluiting van alle putten lag sociaal delicaat. Gheyselinck kreeg een cheque van 99 miljard. “Dat geld was alleen bedoeld om de mijnen te herstructureren. Ingewijden waren het erover eens dat het zwaar onvoldoende zou zijn,” preciseert VKW-directeur Jos Stalmans. Tot verbazing van vriend en vijand slaagde Gheyselinck erin een sluitingsplan erdoor te sluizen. In het oostelijke bekken hield hij bovendien 11 miljard over. Dat zou worden verdeeld over het groots opgezette ontspanningspark ERC (7 miljard), diversificatie (1 miljard) en de Limburgse Investeringsmaatschappij (3 miljard). In het westelijke bekken hield hij zelfs 26 miljard over. De helft eiste de Vlaamse regering op. Daarmee financierde ze onder meer de mijnpensioenen en de tweede fase van het Toekomstcontract. De overige 13 miljard bleven in KS-handen, waar ze grotendeels werden verdeeld onder de SIM en diversificatie.

De KS-participaties liepen op grote drama’s uit. Ook de LIM verloor pakken geld. “Maar het was dan ook de opdracht van de LIM om risico te nemen,” vergoelijkt Stalmans. Hij houdt er niet van dat mensen of instellingen met de vinger gewezen worden die wel degelijk heel wat initiatief hebben genomen. Wat liep er dan wel fout ? Stalmans wijst eerst op een ongelukkige samenloop van omstandigheden. In Limburg kwam net een anti-CVP-coalitie in de provincie tot stand. In de regering zetelden CVP en SP samen. Dat gaf aanleiding tot wrijvingen en vooral veel blokkeringen. “Bovendien wilde iedereen geld naar zich toe trekken. Daaruit ontstond een kluwen dat het imago van Limburg voor lange tijd heeft besmeurd.

Terwijl het nota bene overwegend niet-Limburgers waren die op de cruciale stoelen zaten,” zucht Stalmans. De Sociale Investeringsmaatschappij (SIM) geeft hij als voorbeeld van een “typische uitwas” : “We kregen de indruk dat er externe belangen werden gediend. De SIM was onder meer verantwoordelijk voor honderd en één opleidingen. Opleiding was best nodig, maar zeker niet in zo’n onoverzichtelijk kluwen.”

Na diverse schandalen, waarvan Gheyselinck en zijn opvolger Peter Kluft de bekendste slachtoffers werden, werd er tabula rasa gemaakt met de reconversiestructuren. Tenminste, zo lijkt het op papier. In werkelijkheid duiken vele oude bekenden opnieuw op in de nieuwe instellingen. De KS werd omgevormd tot de nv Mijnen, die eind dit jaar de boeken definitief sluit. De participaties en de LIM kwamen terecht in de Limburgse Participatiemaatschappij. Daarboven staat de Limburgse Reconversiemaatschappij, die rechtstreeks onder de bevoegdheid van de Vlaamse regering valt.

Ze verdelen de laatste miljarden. “Als dat geld in structurele initiatieven wordt gestopt, zou er nog veel goeds inzitten. Helaas werd het eerst geruime tijd geblokkeerd door politiek gekibbel en wordt het nu gebruikt als doekje voor het bloeden, maar dan wel op zo’n manier, dat elke politieke beweging aan haar trekken komt,” aldus een kritische Stalmans.