De kweekvijver van extreem rechts?

De Roeselaarse winkelstraten liggen er kraaknet bij. Geen rondslingerende fietsen of hondendrollen verstoren de pret van de kooplustigen (zie blz. 52). Onveiligheid? Als we de middenstanders er expliciet naar vragen, blijkt niemand een veiligheidsprobleem te ervaren. Wat niet mag verbazen. In het lokale ledenblad De funshopper vraagt de uitgever uitdrukkelijk om zich tegen de media niet negatief uit te laten. Als de kooplustigen zich onveilig voelen, zakken ze niet meer af naar de winkelstraten, zo luidt de redenering. Er zijn nog andere signalen dat niet alles peis en vree is in Roeselare. Vorig jaar liet het stadsbestuur een gauwdief opdraven. Een acteur uiteraard. Het moest een waarschuwing zijn voor de onvoorzichtige winkelende meute. Vreemd, een waarschuwing tegen dieven die officieel niet bestaan.

Maar het onveiligheidsgevoel bestaat, zo leert de enquête die de belangenvereniging van zelfstandigen Unizo deze week voorstelde (zie blz. 58). Zo’n 40% van de zelfstandige ondernemers vindt dat de onveiligheid in hun omgeving het voorbije jaar is toegenomen. Dan denkt men al gauw aan de grauwste buurten van grootsteden als Antwerpen of Gent. Volgens de enquête ligt het onveiligheidsgevoel evenwel het hoogst bij de zelfstandigen in de provincies Limburg, Oost- en West-Vlaanderen.

Niet alleen het beruchte onveiligheidsgevoel bezorgt onze middenstanders hoofdpijn. Er doemen meer problemen op waarvan uitgerekend zij het doelwit zijn. Op kop de globalisering. Kleine middenstanders worden platgewalst door mastodonten als Carrefour en C&A. Het negatieve economische klimaat versnelt dat proces nog. Alleen in een beperkt aantal niches vallen er nog wat kruimels te rapen. Hoge huurprijzen, lage winstmarges, nooit vakantie, veel overuren, een discriminerend sociaal statuut – geen aantrekkelijke vooruitzichten voor jonge mensen die het als zelfstandige willen wagen. Het successievraagstuk is dan ook een enorm probleem, waarmee ten minste één op zes van de ondernemers wordt geconfronteerd (zie blz. 40). Wie in de gouden jaren zestig een bakkerij startte, vangt nu bot. De winst werd telkens opnieuw geïnvesteerd in een nieuwe toonbank, een nieuwe kneedmachine, een nieuw gebouw. Nu het moment gekomen is om langs de kassa te passeren, is er niemand die de zaak wil overnemen. Een schamel pensioentje van goed 500 euro per maand kan dat leed niet verzachten. Laten we hopen dat ze hun zwart geld niet toevertrouwd hebben aan Lernout & Hauspie.

Beseft onze politieke overheid de impact van dergelijke dossiers op het stemgedrag van middenstanders? Voor minister van Financiën DidierReynders ( PRL) is fiscale amnestie voor zelfstandigen onbespreekbaar. Administratieve vereenvoudiging was één van de vele topprioriteiten van deze regering. Het bleef dode letter. In onze buurlanden keek men verrast op bij de verkiezingssuccessen van mediafiguren als Pim Fortuyn en Jean-Marie Le Pen. Toch gebeuren die politieke aardbevingen niet toevallig. Een burger die zich onbegrepen voelt, reageert met een proteststem. Dat rechtse partijen, net als in de jaren dertig, uitgebreid rekruteren in de middenstand, lijkt dan ook waarschijnlijk.

Dirk Van Thuyne