Investeren in fondsen die alleen beleggen in familieondernemingen, het kan. Bedrijven waarin de oprichtende familie sterk betrokken blijft bij het beheer, hebben de voorkeur van de beheerders.
Negen op de tien bedrijven wereldwijd zijn familieondernemingen. De fondsen die beleggen in dat soort bedrijven hebben geen makkelijk 2016 achter de rug. In zijn categorie is alleen het fonds Oddo Generations erin geslaagd in de zwarte cijfers te blijven. De omstandigheden waren minder gunstig voor de consumptiesector, terwijl cyclische en financiële waarden het veel beter hebben gedaan. In die laatste sectoren zijn in verhouding minder familiebedrijven actief.
GS&P Fonds Family Business, een van de oudste fondsen op de markt, is in 2016 de hekkensluiter in zijn branche. “Wij hebben mechanismen die ons moeten beschermen tegen te bruuske marktschommelingen”, legt beheerder Rainer Lemm uit. “Dat systeem is doorgaans zeer performant, maar het heeft rake klappen gekregen door de brexit en de verkiezing van Donald Trump. Onze aandelenselectie daarentegen heeft goed gepresteerd.”
Voorzichtiger beheer
Familiebedrijven zijn om meerdere redenen aantrekkelijk voor beleggers. Ten eerste zijn familiale aandeelhouders vaak geduldiger en minder geneigd zich te laten leiden door kwartaalresultaten. Ze nemen minder snel hun toevlucht tot boekhoudkundig kunst- en vliegwerk om cijfers voor te schotelen die de analisten bevallen. “Aangezien ze worden gecontroleerd door een referentieaandeelhouder, werkt het management echt in het belang van iedereen, met rentabiliteitsvooruitzichten op vijf jaar of meer”, stelt Emmanuel Chapuis, de beheerder van Oddo Generations.
Het financiële beheer van die ondernemingen is ook voorzichtiger. Het management neemt minder risico’s en hun schuldenlast is beter beheersbaar. Familiebedrijven zijn doorgaans meer bereid schulden af te bouwen, te investeren in onderzoek en ontwikkeling en financiële reserves op te bouwen.
“Ik zoek naar goed beheerde, aantrekkelijk gewaardeerde familiale smallcaps”, zegt Jason Holzer, de beheerder van het fonds Invesco European Growth. “Volgens een onderzoek van UBS in 2015 hebben die bedrijven het afgelopen decennium veel beter gepresteerd dan de grote referentie-indexen.” De liquiditeit van die aandelen op de beurs is wel soms beperkt. Daarom beperkt Holzer de omvang van de individuele lijnen en houdt hij een hoger cashniveau aan, om het hoofd te kunnen bieden aan periodes van turbulentie op de markten.
Gezonde financiën
Door hun gezonde financiële situatie zullen familiebedrijven eerder geneigd zijn overnames te doen op momenten dat de prijzen aantrekkelijk zijn. “Ze denken verder dan de huidige generatie”, zegt Leon Cappaert, de beheerder van het fonds KBC Equity Family Entreprises. “Vele zetten in op een voorzichtige groei om hun toekomst te verzekeren. Ze concentreren zich op activiteiten die ze kennen en goed beheersen.”
Voor Emmanuel Chapuis zijn zichtbaarheid en stabiliteit de belangrijkste troeven van familieondernemingen. “Er is geen volatiliteit in hun investeringsbeleid en in hun plannen. Door hun stabiele aandeelhouderschap blijven ze investeren in crisisperiodes en ze blijven voorzichtig in tijden dat het goed gaat. De lange termijn en de continuïteit staan voorop.” Een ander belangrijk kenmerk is hun zeer sterke bedrijfscultuur. De kaderleden zijn vaak heel loyaal aan de onderneming. Het minder grote belang van de kortetermijnfactoren in het beheer leidt tot minder stress bij het personeel.
Op lange termijn zetten familiebedrijven over het algemeen betere prestaties neer, omdat ze beter weerstand bieden tijdens baissemarkten. “In tegenstelling tot de rest van de markt is de gemiddelde winst per aandeel van familiale ondernemingen al gestegen tot boven het niveau van vóór 2008”, zegt Leon Cappaert. Studies hebben ook een verband aangetoond tussen de sterkte van de familiale controle en de financiële prestaties. Het is belangrijk dat de familie of de oprichter actief blijft in het management van het bedrijf, via een directiefunctie of via een toezichtfunctie in de raad van bestuur.
Goed bestuur
Het belangrijkste nadeel van familiebedrijven is dat de eigenaar soms minder verstandige beslissingen neemt zonder rekening te houden met minderheidsaandeelhouders. “De problemen van goed bestuur zijn meer uitzondering dan regel”, zegt Rainer Lemm. “Meestal is er een goed dividendbeleid, dat de groeicapaciteit van het bedrijf niet in gevaar brengt, maar we proberen weg te blijven van patriarchale bedrijfsleiders die zeer hoge dividenden blijven uitkeren, zoals veertig jaar geleden nog het geval was. We geven de voorkeur aan bedrijven die beschikken over een sterke en onafhankelijke raad van bestuur.”
De financiële prestaties lijken er soms onder te lijden als de familiale controle meerdere generaties aanhoudt. Soms hebben de nakomelingen van de oprichters minder talent om het familiebedrijf te leiden of kunnen ze een minder strenge controle uitoefenen op de risico’s die de directie neemt. In sommige gevallen verkiezen ze zelfs het dividend op te trekken ten koste van de opbouw van reserves.
Frédéric Dineur
“Familiebedrijven hebben het afgelopen decennium veel beter gepresteerd dan de grote referentie-indexen”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier