De knipkunstenaar

Hij knipt, snoeit en trimt buxussen en taxussen tot ze de perfecte vorm hebben. Hasselaar Albert Navez is een kunstenaar met een schaar. Top in de wereld en gevraagd door onder meer het Vaticaan, Yves Saint Laurent en prins Charles. Gesprek met de Belgische Edward Scissorhands.

Albert Navez zucht. Hij kijkt uit over zijn park net buiten het centrum van Hasselt en schudt met zijn hoofd. Het was een harde winter en verscheidene van zijn stukken zijn kapotgegaan. “Dit is een klap. Die planten zijn stuk voor stuk mijn kinderen. Je steekt er gigantisch veel tijd in om ze helemaal goed te krijgen, maar je blijft natuurlijk ook afhankelijk van de natuur. Je kan maatregelen nemen om dat te vermijden, maar soms sta je machteloos. In Italië is een bejaarde vormsnoeikunstenaar tijdens een harde winter ooit zijn hele park kwijtgespeeld. Zijn levenswerk in één keer weg. Hij is gestorven van verdriet.”

“Tot over vijf jaar, mijnheer”

Geduld is een schone deugd, zeker voor Albert Navez. Vormsnoeikunst is een werk van lange adem. In zijn park in Hasselt heeft hij figuren staan waar hij al tien jaar mee bezig is; aan sommige werkt hij zelfs al twintig jaar. Vormsnoeikunst – of topiary in het Engels – is monnikenwerk. “Ik heb geduld, dat is geen probleem, maar veel van mijn klanten hebben dat niet. Sommigen komen hier en vragen me om een figuur te maken. Ze verwachten dat ik die binnen de kortste keren af heb, alsof ik Edward Scissorhands ben. En dan antwoord ik: ‘Oké, kom over vijf jaar maar eens terug’. Waarna ze boos wegstappen natuurlijk ( lacht). Maar het kan niet anders: taxussen en buxussen zijn traag groeiende planten. Zodra je werk af is, heb je er ook niet heel veel onderhoudswerk meer aan.”

Van binnen naar buiten

Navez had vroeger helemaal niets met tuinieren of vormsnoeien. Hij woonde samen met zijn vrouw midden in de stad, en had een klein tuintje. Hij was interieur- architect. En een goede: de man werkte onder meer voor Kenzo, Yves Saint Laurent, heel veel boetieks in Antwerpen, diamantairs en diverse discotheken en nachtclubs. Tot in Dubai en Spanje. “Het was leuk, maar het ging er enorm hectisch aan toe. Ik heb het interieurontwerp nog een tijdje gecombineerd met vormsnoeien, maar dat werd op den duur onhoudbaar. In 1992 ben ik ermee gestopt. Ik beleef veel meer plezier aan wat ik nu doe. Ik werk aan een veel rustiger tempo en – vooral – ik leef buiten. Mooier kan niet.”

Natuurtalent

De liefde voor tuinen kwam er toen het koppel een villa kocht met een domein. Albert Navez begon planten te snoeien: eerst simpele vormen, daarna meer moeilijke. Zomaar, zonder opleiding. “Het is gestart als een hobby en zo verder ge- evolueerd. Ik kocht eerst een plant in de vorm van een bolletje. Daarna schafte ik me een vierkant aan, daarna een spiraal… Zo is de microbe gegroeid. Ik ben op zoek gegaan naar andere vormen en heb tuinen bezocht in Nederland en Italië. Waar mijn talent vandaan komt? Weet ik niet. Ik heb er gewoon geen moeite mee.”

Kunst in buxus

In 1997 besliste Navez om in Durbuy een topiarypark te openen van 10.000 m2 groot, met 250 kunstwerken: onder meer een koppel op een bank, een olifant, het logo van Yves Saint Laurent en Pamela Anderson. Het grootste buxuspark van Europa. Enkele jaren geleden ging Albert Navez er weg; het Waals Gewest nam het park over.

De 66-jarige buxuskunstenaar heeft nog een paar projecten in zijn hoofd die hij zeker wil realiseren. “Ik zit vol ideeën, al kan ik ze niet allemaal waarmaken. Ik wil vooral figuren creëren. De discuswerper of de denker van Rodin, bijvoorbeeld. Kunst namaken in buxus, dat is mijn bedoeling. Ik heb al iemand die voor me werkt en die het metier zou kunnen overnemen.”

Geen kant-en-klare geraamtes

Een kunstenaar voelt hij zich niet. “Iedereen kan wel iets”, zegt Navez, “Ik kan dit, andere mensen kunnen iets anders. Alles wat ik maak, zit wel in mijn hoofd. Ik gebruik geen armaturen of kant-en-klare geraamtes, zoals velen doen. In Italië bijvoorbeeld maken ze een mooie Ferrari, met een ijzeren geraamte als vertrekpunt, waaraan de plant wordt opgebonden. Dan zit het kunstwerk in het geraamte, niet in het snoeien.”

Albert Navez maakte onder meer het wapenschild van prins Charles. En hij creëerde Hoop, Geloof en Liefde: een buxusbeeld in de vorm van een hart, een anker en een kruis dat in de privétuin stond van de vorige paus. “Ik heb ook gewerkt voor Yves Saint Laurent. Ik heb de ontwerper diverse keren ontmoet: een hele fijne, zachte man. Ik werk vaak in opdracht. In veel kasteeltuinen in binnen- en buitenland staan fantasievormen van mijn hand. Of topiary duur is? Ach, als je me vraagt om een poedel te maken, dan geef ik je voor 200 of 250 euro een buxushond die je zelf moet afwerken en bijhouden. Helemaal afgewerkt is natuurlijk een stuk duurder.”

PARK NATUUR & CULTUUR: RUNKSTERKIEZEL 113, 3500 HASSELT, www.parknatuurcultuur.be

Door dominique soenens

Vormsnoeikunst is een werk van lange adem.