De diamantsector sleurt zich door een wereldcrisis. Autonome aanvoerders van ruwe partijen ondermijnen het De Beers-monopolie. De winstmarges dalen. En net op dat moment trilt het Antwerpse steentje op zijn grondvesten door de zoektocht van onderzoeksrechter Ivo Moeyersoen naar (onder meer) wanpraktijken rond de failliete Bank Max Fischer.
Londen, Antwerpen.
“Crisis ? Neen, de Antwerpse diamant kent geen crisis met de justitiële situatie. Ik gebruik dat woord liever niet omdat dit een zelfvervullende voorspelling kan worden. OK, er zijn moeilijkheden. Maar we zoeken naar een oplossing. Belgen zijn de kampioenen van het compromis.”
Dit was het antwoord van Paul Goris, de topman van de Antwerpse Diamantbank, op een vraag van New Yorker Martin Rapaport, vorige week op de Financial Times Diamonds Conference in Londen. Rapaport, uitgever van het Rapaport Diamond Report, één van de standaardpublicaties van de sector, bestempelt het als “larie”. Immers : “Momenteel liggen Antwerpse diamantairs ’s nachts wakker, wachtend tot de recherche op de deur klopt. Indiërs staan klaar om met hun handel naar Tel Aviv te trekken. Jarenlang kneep justitie een oogje dicht omdat men de sector ruimte wilde geven om te ondernemen. Om dan plots als gevolg van een algemene schandaalsfeer het geweer van schouder te veranderen en keihard toe te slaan. In zo’n atmosfeer kan je niet werken. En dat op een moment dat de sector het internationaal al erg moeilijk heeft.”
De vraag kwakkelt
Rapaport verwijst naar het hoofdthema van de Londense conferentie : de kwakkelende vraag en de dalende winstmarges van de sector. Volgens het tijdschrift Mining Journal daalt de retail van diamantjuwelen (52 miljard dollar in 1996) dit jaar met 2 % tot 5 %. In Japan goed voor 25 % van de wereldomzet zakt de afzet met een kwart, net als in Zuidoost-Azië (19 % van de mondiale omzet). Eén en ander is een gevolg van de waardevermindering van de Zuidoost-Aziatische munten tegenover de dollar, de referentiemunt in deze handel.
Op de grootste afzetmarkt, de Verenigde Staten (35 %), wordt op een stijging van 6 tot 8 % gerekend volgens de prognose die Mining Journal vóór de beurscrash had opgesteld. “Het is afwachten of de beursperikelen de Christmas sales, dé topperiode, beïnvloeden,” stelt de Antwerpse consultant Marcel Pruwer ( International Economic Strategy), tevens auteur van het Witboek dat de sector voorbereidt ter verdediging van zijn belangen. “Nogal wat verkopers uit Antwerpen, Tel Aviv en Bombay zetten hun laatste troef in door hun stocks de laatste maanden naar New York te verschuiven.” Die beweging ging overigens gepaard met een sterke assertiviteit van de Amerikaanse aankopers.
“De lagere prijzen
en de verkoopvoorwaarden (langere betalingstermijnen) die ze vroegen en kregen, zullen de Antwerpse balansen onvermijdelijk negatief beïnvloeden,” aldus Pruwer.
Volgens Goris is deze trend al een tijdje merkbaar. “Grote juwelenketens verkopen aan uiterst scherpe prijzen,” weet hij. “Dat leidt bij Antwerpse diamantairs tot een stijgend volume aan dure stocks, hogere schulden bij de banken en lagere winsten. (Zie kader : Strategische terugtocht ?)”
De Hoge Raad voor Diamant meldt voor januari-september 1997 een uitvoer van 184 miljoen karaat, een stijging van 46 % tegenover dezelfde periode in 1996. Maar in waarde steeg de uitvoer slechts met 6 % tot 8,9 miljard dollar. Dit wijst op een sterke prijsdaling van diamant in het algemeen en een toename van de handel in kleinere steentjes, waar lagere winstmarges worden genomen.
In augustus jongstleden voer de World Federation of Diamond Bourses keihard uit tegen Central Selling OrganisationDe Beers, wiens politiek of beter : gebrek aan politiek had geresulteerd in een “onaanvaardbare lage winstgevendheid die de leefbaarheid van de diamantairs wereldwijd bedreigt”. In deze omstandigheden werd het moeilijk “om de steun vol te houden aan De Beers als single channel marketing system (het aanbodmonopolie nvdr) en de rol van bewaker van de diamantindustrie die De Beers zichzelf had toegemeten,” meldt de Federatie.
De Beers heeft een monopolie
van zo’n 65 tot 70 % in de ruwe diamanten en kan de aanvoer naar de “zichthouders” geselecteerde groothandelaars die het vertrouwen van de organisatie genieten en verplicht worden een bepaalde partij te kopen stremmen om de prijs kunstmatig hoog te houden. Maar de Central Selling Organisation (CSO) kwam zwaar onder druk te staan door de aanvoer uit Rusland via onafhankelijke verdelers. De fatale slag kwam echter nadat de Australische mijnexploitant Argyle Diamonds zich in juni 1996 uit het kartel terugtrok. “Hoewel Argyle slechts 6 % van de productie vertegenwoordigt, kreeg het vertrouwen een flinke deuk,” zegt Pruwer. “De prijzen van kleinere diamanten stuikten met 30 % in elkaar.”
Als antwoord hierop heeft De Beers het goederenvolume per zicht recentelijk (ook verleden week weer) beperkt. “Persberichten als zou deze stap verband houden met de penibele toestand in Antwerpen zijn uit de lucht gegrepen,” weerlegt Goris (Antwerpse Diamantbank). “De Beers wil enkel de prijzen stabiliseren.”
Nog ingrijpender is het akkoord dat De Beers twee weken geleden sloot met de Russische mijnexploitant Alrosa (goed voor 95 % van de Russische productie), waardoor CSO vanaf december dertien maanden lang voor minimum 550 miljoen dollar diamanten (ongeveer de helft van de GOS-productie) zal aankopen. “Beide partijen vertrouwen erop dat indien alles vlot verloopt het akkoord met twee jaar moet worden verlengd,” voorspelde CSO-topman Gary Ralfe op de conferentie.
Echte en slechte steentjes
De Beers loste in de eerste helft van 1997 de grootste voorraad in zijn geschiedenis : voor 2,88 miljard dollar ruwe diamant, hoofdzakelijk kleine steentjes van mindere kwaliteit, werden verkocht.
Dat duwt de prijs van dit product onvermijdelijk naar beneden. Maar dat is voor Gary Ralfe geen probleem. Hij trekt een “scheidingslijn” tussen diamanten van driekwartkaraat, waarvan de prijs stabiel moet blijven (zie grafiek) en kleinere stenen. Wat deze laatste betreft “is De Beers de laatste jaren minder geneigd de prijs te verdedigen, omdat de concurrerende aanvoer van elders komt,” zegt Ralfe.
Voor de promotie
geldt hetzelfde principe. Ralfe : “We zullen ons focussen op de diamanten die van onze eigen en van gelieerde Zuidafrikaanse mijnen komen of die via de CSO op de markt worden gebracht, liever dan een promotionele free ride te gunnen aan diamanten buiten het CSO-systeem.”
Met andere woorden : in de toekomst zal De Beers dat sinds 1985 2 miljard dollar spendeerde aan marketing van het diamantimago vooral promotie maken voor “goede” diamanten, en niet voor stenen van mindere kwaliteit. En dit zéér tegen de zin van Mike Mitchell, verantwoordelijke voor de verkoop van ruwe diamanten bij concurrent Argyle. “Het concept slechte diamant is frauduleus, berust op een gevaarlijke illusie en zal heel de sector in zijn val meesleuren,” voorspelt hij. “Het merk Diamant, dat samenhangt met emoties, zal verwateren. Terwijl het overduidelijk is dat vooral de aankopers van kleine diamanten geneigd zijn om later topkwaliteit in huis te halen. Het kopen van diamanten is immers verslavend. Het is tijd om samen te werken voor de promotie, niet om onder elkaar ruzie te maken.”
Eén ding is duidelijk : het single channel marketing system, volgens Pruwer “de belangrijkste garantie dat de markt niet ineenstort”, wordt sterk afgezwakt door deze two tiers-politiek inzake aanbodbeleid en promotie. Of het CSO-systeem sowieso gehandhaafd kan blijven, is een open vraag. Hoogst merkwaardig is in dit opzicht het statement van Paul Goris van de Antwerpse Diamantbank, waarin De Beers voor 10 % participeert. De bankier stelt : “De voorspelbare, stabiele markt en een exclusieve aanbodpolitiek die leidt tot gegarandeerde winsten, behoren waarschijnlijk tot het verleden. Fusies en overnames zullen op den duur leiden tot minder maar grotere, geïntegreerde internationale ondernemingen met een meer solide financiële basis. Het is duidelijk : de diamantindustrie wordt een nijverheid als alle andere.” Misschien zal onderzoeksrechter Ivo Moeyersoen met zo’n situatie zelf ook een stuk rustiger kunnen slapen.
HANS BROCKMANS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier