DE KLOOF EN DEHAENE

UITGESCHAKELD PARLEMENT.

Waardoor heerst er een mengeling van bewondering en geprikkeldheid voor loodgieter Dehaene ?

Zijn daadkracht verbluft, zijn leiderschapsstijl krijgt kritiek. Jean-Luc Dehaene vergroot de kloof tussen de burger en de politiek. Waardoor ontstaat die fameuze kloof ? Wanneer wordt de parlementaire democratie ingeruild voor economische en politieke betutteling ?

Het antwoord werd geformuleerd tussen ’18 en ’40. Wie het parlement uitschakelt, weet wat hem te wachten staat : vervreemding, verbittering, verbijstering in een strenge staat. Martin De Vlieghere las Carl Schmitt, de toonaangevende socioloog en rechtstheoreticus uit de Weimar-tijd en nazi-Duitsland. Het liberale parlementarisme houdt maar stand, is Schmitts stelling, zolang de staat niet tussenkomt in sectoren waar belangentegenstellingen heersen. Het liberalisme is gebaseerd op een conflictmodel tussen staat en samenleving, waarbij het parlement erover waakt dat de staat geen partij kiest. De neutrale staat is echter verleden tijd. De samenleving raakt meer en meer gepolitiseerd. Het parlement is niet meer in staat om zijn functie als waakhond te vervullen wanneer de interventiezucht van de overheid uit de hand loopt. Van het parlement wordt namelijk verwacht dat het de overheid voortdurend mandaten geeft om te interveniëren. Volgens Schmitt heeft het parlementarisme geen andere uitweg dan de democratische inspraak uit te schakelen. In het parlementarisme komen de burgers niet meer aan bod. Belangengroepen sluiten in het geheim compromissen die in het parlement worden bekrachtigd. De politieke partijen zorgen voor het management van de publieke stem, door deze te kanaliseren naar programmapakketten die te nemen of te laten zijn. Deze diagnose was juist, zegt Martin De Vlieghere en hij onderlijnt de opvallende gelijkenis van die geschetste kloof tussen burger en politiek met de onze : “We leven vandaag opnieuw in een Weimar-republiek met een vermoeide en gecompromitteerde parlementaire democratie. Onze generatie kan zich gemakkelijk inleven in de ontgoocheling van Carl Schmitt en zijn tijdgenoten.”

Carl Schmitt is geen Salonfähige denker onder de spraakmakers van vandaag. Hij voerde naar het autoritarisme, voorspiegelde de nazi-staat en krijgt daardoor het verwijt een nazi-filosoof te zijn. Dat kwam omdat hij zich neerlegde bij de realiteit van een overheid die zich overal mee moeit en zelf de belangrijkste speler wil zijn op de markt. Kan het ook zijn omwille van de onbehaaglijkheid die hij schept met zijn analyse van de gevolgen van de tussenkomsten van de overheid in de economie en de samenleving ? Naast het nazisme kiest het socialisme (en de Belgische rooms-rode regeringen) ook voor weze het verhulder interventionisme. Martin De Vlieghere : “De bemoeizuchtige verzorgingsstaat kan niet neutraal zijn en vergt daarom een sterke leider om de tegenstellingen met zijn gezag te overbruggen.”