De kip of het investeringsei:

Een schril contrast in de economische actualiteit. Terwijl verschillende bedrijven moeten overgaan tot grote en minder grote ontslagrondes, vieren aandeelhouders van diverse beursgenoteerde bedrijven een dividendenfeest.

De Bel20 werd eind februari meermaals opgevrolijkt door leden die een verhoogd dividend aan hun beleggers uitkeerden. In dat rijtje passen onder meer Telenet, Bekaert, Belgacom, Kinepolis en Systemat.

Elk bedrijf heeft zo zijn reden om zijn aandeelhouders te verwennen. Bekaert laat hen mee profiteren van de puike operationele resultaten, net als Telenet en Belgacom. Systemat voerde een kapitaalvermindering door om dividenden uit te betalen. De CEO van de computerdienstengroep betaalt liever de beschikbare cash in het bedrijf uit dan het zomaar te laten chambreren tegen een belachelijk lage rente. Umicore stabiliseerde het dividend terwijl het een winstdaling van 40 procent moest slikken. Ondanks een stevig verlies van 167 miljoen euro in 2009 keert Tessenderlo Chemie 28 miljoen euro dividend uit.

In Nederland wordt er na jaren gul dividendbeleid voor het eerst sinds lang fors gesneden in de kapitaalstromen naar de aandeelhouders. Volgens het Financieel Dagblad hebben van de 46 bedrijven die hun resultaten publiceerden 32 beursondernemingen hun dividend verlaagd of gelijk gehouden. Daaronder zijn vijftien fondsen die helemaal geen dividend uitkeren. Volgens de krant zijn de ondernemingen gedwongen geld in het bedrijf te houden, want bankkrediet is schaars en schulden moeten afbetaald worden.

De dividendenstroom ontlokt onder meer bij de vakbonden protest. Zij plaatsten de winsten voor aandeelhouders tegenover de ontslaggolf die ons land hard treft. Het dividendbeleid over één kam scheren, levert enkel vage en verkeerde algemeenheden op.
Een sterk dividendbeleid kan een noodzakelijk signaal zijn naar de kapitaalmarkten dat de vooruitzichten goed zijn. Aandeelhouders vergoeden voor hun financiële inzet is logisch als de resultaten bereikt worden. Belgische bedrijven hebben de jongste jaren veel inspanningen gedaan om hun balansen zoveel mogelijk te ontlasten van schulden. Dat vergde inspanningen van de aandeelhouders.

Het vergoeden van aandeelhouders mag echter geen doel op zich zijn of andere keuzes uitsluiten. “De bal ligt nu in het kamp van de bedrijven. Het jongste jaar hebben vooral de bedrijven hun balans gevoelig versterkt door cash bij te houden en de looptijd van hun financiering te verlengen. De bedrijven zijn doorgaans heel winstgevend. Ze staan er heel goed voor, maar op dit ogenblik zetten ze hun geld nog maar heel langzaam aan het werk. Het grote risico voor de economie is dat ze een wait and see-houding aannemen. Het is een kwestie van vertrouwen. Als de bedrijven gezamenlijk aarzelen, dan graven ze hun eigen graf en is de hele stimulus van de fiscale en monetaire politiek een maat voor niets geweest”, analyseert Jan Loeys, hoofdstrateeg van investeringsbank J.P. Morgan verderop in Trends.

In het jongste jaarverslag van de Nationale bank stond al te lezen dat de fel teruggevallen bedrijfsinvesteringen ons op termijn zuur dreigen op te breken. Ook dat een op de twee Belgische bedrijven tijdens de recessie in de werkgelegenheid snoeide. Wat meer is dan in andere landen. De waarschuwing van Loeys gaat dus zeker op voor de Belgische bedrijven. Te hard op de rem staan, kan de lange termijn sterk ondergraven.

En dan begint de kip-of-het-ei-discussie. Moeten bedrijven wachten op de consument die weer gaat besteden of moeten ondernemingen proactief investeren? Het consumentenvertrouwen staat overal onder druk. Zeker in eigen land waar de spaarquota vorig jaar steeg tot 20,1 procent. Het hoogste peil in vijftien jaar. De gezinnen verminderden hun consumptie vooral uit vrees hun werk en inkomen te verliezen. Dit jaar verliezen nog meer Belgen hun inkomen. De gevolgen op het consumptiegedrag zullen niet achterblijven.

In het vierde kwartaal van 2009 stegen de bedrijfsinvesteringen in de VS weer met 2,9 procent. Indien Europese en Belgische bedrijven een te afwachtende houding aannemen, zal de concurrentiepositie alleen maar verslechteren. De Belgische investeringen in onderzoek en ontwikkeling scoren ondermaats. De Belgische investeringen tout court.

De investeringen in dit land verschuiven naar andere landen of worden uitgesteld mede door het slechte ondernemersklimaat. Door de politieke en sociale onzekerheid. Zal ondernemen in dit land nog wel lonend zijn? Toch moeten investeringen aangemoedigd worden. Want gezonde bedrijven kunnen meer opbrengen dan ongezonde overheden.

Bedrijfsleiders die geen investeringsopportuniteit zien, hebben een groter probleem dan alleen wat overtollige cash in huis. Ondernemers die twijfelen aan het nut van investeringen moeten maar eens langsgaan bij Carrefour. Die weten wel wat er gebeurt als de klant afhaakt omdat broodnodige investeringen niet worden uitgevoerd.

Trends-hoofdredacteur An Goovaerts