De kabel van Babel

In Leuven kibbelen Radio Public en Iverlek om een vergunning voor kabel-tv- distributie. Het dispuut zou wel eens van groot belang kunnen zijn voor Telenet en de hele Vlaamse kabelsector.

Er broeit een kabelconflict op het grondgebied Leuven, de stad waar Louis Tobback ( SP) de burgemeesterssjerp omgordt. Op 1 juli ’96 besliste de gemeenteraad er bij 33 stemmen vóór en 4 onthoudingen om de concessie van kabeltelevisiemaatschappij Radio Public niet langer te verlengen. De gemeente wil voortaan in zee gaan met Iverlek, een gemengde intercommunale die een 200.000-tal kabelabonnees bedient in Vlaams-Brabant en de Mechelse regio.

Niks aan de hand, denkt u. Een gemeente kan die concessie stopzetten, dat is haar autonome recht. Ware het niet dat Radio Public precies dát recht aanvecht in een verzoekschrift voor de Raad van State. Daarvoor beroept het zich op artikel 8 van het Vlaamse kabeldecreet van 4 mei ’94. “Televisiesignalen op de kabel doorzenden is een dienst van openbaar nut,” zegt Peter Reinartz, directeur van Radio Public. “In dit kader beschikken wij zélf over het recht om ons net te installeren en te onderhouden. We hoeven hiervoor geen toestemming te vragen van de gemeente.”

RECHT.

Bruno Vanneuville, onafhankelijk onderzoeker aan het Leuvense Interdisciplinair Centrum voor Recht en Informatica ( ICRI), treedt die interpretatie bij. “Gemeenten baseren zich op hun openbare eigendomsrecht, maar de decretering inzake radio-omroep en televisie heeft dit begrip in sterke mate afgezwakt,” aldus de jurist.

Radio Public moet echter ook om als kabeloperator in het Leuvense actief te blijven over een ministeriële vergunning beschikken. En die licentie vervalt binnenkort : namelijk op 31 december ’97 voor Leuven-centrum en op 31 december ’98 voor Heverlee en Kessel-Lo. Om te voorkomen dat die vergunning zou worden verlengd, schreef de stad Leuven op 8 juli ’96 een brief aan de ter zake bevoegde minister van Media Eric Van Rompuy ( CVP). In combinatie hiermee diende Iverlek in oktober verleden jaar een officiële aanvraag in om zelf met kabel-tv-distributie in Leuven, Heverlee en Kessel-Lo van start te kunnen gaan.

Peter Reinartz is niet erg opgezet met deze gang van zaken. Zijn standpunt is genuanceerd : “Wij verzetten er ons niet tegen dat een tweede kabelmaatschappij een ministeriële vergunning zou krijgen. Maar we zullen niet aanvaarden dat Iverlek ten koste van ons de volledige exclusiviteit verkrijgt voor Groot-Leuven.” Volgens hem is er geen enkele objectieve reden “juridisch, technisch noch commercieel” waarom de vergunning van Radio Public in het Leuvense zou worden ingetrokken.

“We komen hier op het gladde ijs van behoorlijk bestuur,” merkt Bruno Vanneuville op. “Als Radio Public al zijn verplichtingen inzake kabel-tv-distributie heeft nagekomen, dan zou een stopzetting van zijn mandaat wel eens kunnen neerkomen op een vorm van rechtsmisbruik.”

Twee weken geleden, op 17 januari, bracht de Vlaamse Mediaraad een advies uit over de zaak. Daarin verklaart het zich volmondig akkoord met een stopzetting van de vergunning van Radio Public en de toekenning van de licentie aan Iverlek. Als motivering schrijft de raad zelfs expliciet dat het “de gemeenten toekomt te beslissen over concessies op hun grondgebied”, en, secundo, dat het “gelet op de gemeentelijke autonomie, niet past dat de Vlaamse regering dit beleid zou doorkruisen”.

OORLOG ?

Het kabinet-Van Rompuy zelf houdt zich voorlopig op de vlakte. “Alles is mogelijk,” zegt Paul Van de Velde. “Maar ik kan me moeilijk voorstellen dat er in Leuven twee kabelnetten naast elkaar zouden worden aangelegd. Niemand heeft baat bij een dergelijke kabeloorlog.”

Is de zaak-Radio Public een storm in een glas water ? Of is er meer aan de hand ? Wie een blik werpt op de Vlaamse kabelkaart, merkt dat het gebied van Radio Public niet meer is dan een speldenprik op de Vlaamse kabelmarkt. In de regio Leuven bedient het onder de commerciële naam TVD 28.000 abonnees : dit is nauwelijks 1,5 % van het totale Vlaamse abonneebestand. Tussen haakjes : Radio Public zendt ook via zijn kopstation signalen door voor een 30.000-tal abonnees van Iverlek en PBE in de Leuvense randgebieden.

Feit is dat Radio Public de enige nog resterende privé-speler is die in Vlaanderen tv- en radiosignalen doorzendt via de kabel. De maatschappij is een 100 %-dochter van United & Philips Communications ( UPC), een in ’94 opgerichte joint venture tussen het Nederlandse Philips en de Amerikaanse kabeloperator United International Holdings Inc.

UPC is actief in veertien Europese landen en telt zo’n 2,3 miljoen klanten. Vooral grote metropolen zoals Amsterdam, Eindhoven, Oslo, Wenen, Praag en Tel Aviv vormen het ankerpunt van de groep. In die zin passen ook Brussel waar Radio Public een 100.000-tal abonnees beheert en Leuven in het strategische plaatje.

PRIVÉ.

Eigenlijk is precies dit particuliere karakter van Radio Public er de oorzaak van dat de relaties met de stad Leuven op een vriespunt staan. “Er valt met die maatschappij niet te werken. Je hebt daar niet de minste inspraak,” klaagt Alfred Vansina (70j.). Deze CVP-politicus de voorganger van Louis Tobback op het stadhuis was zeventien jaar lang burgemeester van Leuven. Vansina is nog steeds voorzitter van Iverlek en voorzitter van de Vlaamse Gewestelijke Raad van Intermixt, het overkoepelende platform van gemengde intercommunales. Radio Public is voor hem altijd een doorn in het oog geweest omdat dit bedrijf als enige privé-speler op de Vlaamse kabelmarkt uitgerekend in zijn kiesgebied een vergunning had.

In april ’90 poogde Vansina hieraan al bruusk een einde te maken. Toen stemde de Leuvense gemeenteraad vóór de niet-verlenging en zelfs als de onderhandelingen zouden slagen vroegtijdige stopzetting van de concessie van Radio Public, en dit ten voordele van Iverlek. Dat Vansina hierbij tegelijk optrad als rechter (in de functie van burgemeester) én partij (als voorzitter van Iverlek), stoorde blijkbaar niemand.

Radio Public stapte toen prompt naar de Raad van State, maar zijn verzoekschrift werd afgewezen omdat er zo oordeelde de Raad nog vóór het verstrijken van de looptijd van de concessie verkiezingen (en dus een vervanging van de bewindsploeg) in Leuven moesten plaatsvinden.

Sindsdien is de ambitie van Alfred Vansina onveranderd gebleven. “Het is mijn betrachting om één intercommunale in Leuven te hebben,” zegt hij, “zowel voor gas, elektriciteit als kabel-tv-distributie.” Volgens hem kan het niet dat alle belangrijke openbare nutsvoorzieningen in Leuven sinds ’82 onder één koepel zijn samengebracht, en dat de kabeldistributie hieraan ontsnapt. En de stem van Vansina weegt nog steeds zwaar door in het dossier, enerzijds als voorzitter van Iverlek en Intermixt en lid van de Leuvense gemeenteraad, anderzijds als vertegenwoordiger van de gemengde intercommunales in… de Vlaamse Mediaraad.

Vansina was trouwens ook de man die de onderhandelingen tussen Intermixt en Telenet Vlaanderen heeft geleid. Vanuit Intermixt-kringen wordt ten stelligste ontkend dat er exclusieven over Radio Public zijn geformuleerd naar Telenet toe, maar wellicht is het geen toeval dat deze kabeloperator nooit naar de onderhandelingstafel met Telenet is uitgenodigd.

VERLIES.

Eind dit jaar en eind volgend jaar loopt de vergunning van Radio Public in het Leuvense ten einde. “Radio Public gedraagt zich als een slecht verliezer,” vindt Luc De Bruycker, directeur van Iverlek. “Op 4 december ’95 heeft het Leuvense stadsbestuur ons en Radio Public in een brief gevraagd voorstellen te formuleren die het kabel-tv-aanbod voor alle inwoners in Groot-Leuven zouden uniformiseren. Wij hebben daaraan stipt gevolg gegeven vóór 31 januari ’96. Radio Public diende echter een voorlopige offerte in op die datum, en vulde die pas twee maanden later aan met definitieve voorstellen. Toch heeft de stad daarmee rekening gehouden. Op de gemeenteraad van 1 juli ’96 is dan op democratische wijze gestemd vóór de toekenning van de concessie aan Iverlek.”

Toch is het opvallend dat de Leuvense gemeenteraad in zijn notulen van 1 juli ’96 expliciet vermeldt dat beide offertes op technisch vlak evenwaardig zijn. Het verschil zit hem blijkbaar in het financiële luik lees : de kostbare dividenden die de stad via een samenwerking met Iverlek kan opstrijken. “Het kan toch niet dat de stad Leuven slechts 4 % krijgt op de netto-inkomsten van Radio Public uitgerekend in het meest rendabele deel van het Leuvense grondgebied,” merkt Alfred Vansina in die zin op.

Vorig jaar waren die “dividenden” goed voor ongeveer 3,8 miljoen frank in totaal of 136 frank per abonnee. Iverlek belooft in zijn offerte het zesdubbele van dit bedrag : 810 frank per klant of 22 miljoen frank. Een beduidend aantrekkelijker aanbod (zie kader : Electrabel).

Peter Reinartz beseft dit, maar stelt dat Radio Public ter compensatie het kabelnet van Iverlek in de randgebieden Wilsele, Wijgmaal, Korbeek-Lo en Haasrode wil overnemen, voor 15.000 frank per abonnee. “Dit komt voor de stad Leuven neer op 200 miljoen frank aan verzekerde inkomsten voor de periode van ’97 tot 2000,” schat hij. Maar wat er daarna moet gebeuren, vermeldt hij niet.

TELENET.

Het is duidelijk dat het Leuvense stadsbestuur, met zijn keuze voor de intercommunale Iverlek, “boter bij de vis” wil. Want op de technische en commerciële kwaliteit van de dienstverlening van Radio Public heeft het weinig aan te merken. Maar daarnaast lijkt Radio Public ook niet erg bereid om de stroeve verhouding met de stad te verbeteren. Aan een eventuele gezamenlijke exploitatie van het Leuvense kabelnet door Iverlek én Radio Public wat het billijkst zou zijn voor de klant wordt al lang niet meer gedacht.

Zegt Luc De Bruycker, directeur van Iverlek : “In het slechtste geval leggen we een splinternieuw kabelnet aan naast dat van Radio Public. Maar het zouidioot zijn om een netwerk, dat 250 miljoen frank waard is en waarvan de concessie eind deze eeuw ten einde loopt, niet aan ons te verkopen.”

Peter Reinartz weigert zich hierbij neer te leggen. “De stopzetting van onze vergunning zou een stap achteruit betekenen in het kader van de toenemende liberalisering van omroep- en telecomdiensten in België,” waarschuwt hij. “In dit geval overwegen we om stappen te ondernemen bij de Europese Commissie.”

Dit zou, volgens ICRI-medewerker Bruno Vanneuville, “een precedent van formaat” kunnen scheppen. Omdat de Vlaamse regering dan verplicht zou kunnen worden om haar (al te vage) kabeldecreet tot het uiterste te interpreteren dus conform aan de Europese liberaliseringsrichtlijnen. Hierdoor zouden de exclusieve kabellicenties die de overheid aan achttien kabelintercommunales in Vlaanderen heeft toegekend, in een kwalijk daglicht komen te staan.

En als de Vlaamse regering, onder Europese druk, zou worden gedwongen de poort te openen voor concurrentie in de kabelmarkt, dan zou een dergelijke evolutie zware implicaties kunnen hebben voor het toch al broze samenwerkingsverband van Telenet. In die zin zou je zelfs kunnen spreken van een heuse juridische “bom”.

Zegt Peter Reinartz : “In theorie kan Radio Public zelfs zó ver gaan dat het een vergunning aanvraagt voor andere kabelregio’s in Vlaanderen.”

Sommigen twijfelen eraan of Radio Public het zó bont zal maken. Nog geen acht jaar geleden verkocht het een gebied van 70.000 kabelabonnees zonder slag of stoot aan het Antwerpse Integan. Waarom dan nu al die drukte ? “De context is gewijzigd,” legt Reinartz uit. “Toen was er nog geen kabeldecreet en leek de toekomst voor software en diensten op de kabel nog vrij vaag. Onze ambitie is nu veel groter.” Wordt vervolgd.

PIET DEPUYDT