De islam begrijpen

Met Waarover men niet spreekt heeft de publicist Wim Van Rooy een nieuw islamkritisch werk afgeleverd. In het verleden publiceerde hij al over de multiculturele samenleving. De man is zonder meer een erudiet persoon. En gezien zijn vrijzinnige achtergrond is hij erg gevoelig voor de plaats die religie in de maatschappij inneemt. Hij koestert de scheiding van kerk en staat, gedurende vele jaren niet vanzelfsprekend in kerkelijk Vlaanderen.

Nu is die scheiding een feit, maar dan is daar plots de islam die het gegeven lijkt te veranderen. Niet voor Wim Van Rooy die het systeem van twee maten en twee gewichten hekelt: de kerk kreeg kritiek, met de islam is dat een stuk minder. Terwijl de islam en zijn gebruiken de maatschappij sterk beïnvloeden, stelt Van Rooy vast. En de geseculariseerde samenleving bedreigt. Vergeet trouwens termen als radicale islam, beklemtoont Van Rooy. In werkelijkheid zijn de belijders van deze zogenoemde extremistische strekking lui die op een heel consequente manier de leer volgen en uitdragen, met alle gewelddadige gevolgen van dien. Vriend en vijand erkennen Van Rooys kennis van het onderwerp. En zoals menig ander verkondiger van deze inconvenient truth wordt er doorgaans geen rode loper voor hem uitgerold. Voor velen is de grens tussen islamkritiek en racisme blijkbaar zeer dun.

Een intellectueel die zijn gedachten in boekvorm giet is, het is van alle tijden, maar dat volstaat niet om van het schrijfsel ook een goed boek te maken. Het boek is een kritisch werk over de islam maar tegelijk worden er allerlei autobiografische elementen in verwerkt waarbij Van Rooy zijn ergernis uit over zijn vroegere linkse compagnons die de islam volgens hem te weinig bekritiseren. Ook sommige media krijgen ervan langs. Zo wordt het boek een lijvige potpourri waar soms moeilijk een lijn in is te trekken.

Rond de verschijning van het boek ontstond een polemiek. Waarover men niet spreekt zou bij Polis (ontstaan in de schoot van Pelckmans) verschijnen, maar de uitgeverij trok in een ver gevorderd stadium de stekker uit het project. Het moment viel samen met het ontslag van de uitgever Karl Drabbe, wat de speculatie voedde. Het ontslag deed heel wat stof opwaaien. Door de beslissing van Polis leek het hele democratische bestel te daveren. Wat er ook van zij, Drabbe ging wat later bij de uitgeverij Vrijdag aan de slag, Van Rooy vond in Nederland onderdak bij De Blauwe Tijger en de hele polemiek bezorgde zijn boek een heus samizdatgehalte, wat zich vertaalde in verschillende herdrukken. Over de historiek en de context is al uitvoerig bericht, in die mate dat het werk zelf wat op het achterplan verdween.

Van Rooy werkte ook mee aan Vademecum van de islam. 400 begrippen worden er wetenschappelijk in uitgelegd. In de colofon is het wat zoeken naar de redactie, maar de meeste vermelde namen komen uit de academische wereld. Het opzet is anders dan wat Van Rooy deed met Waarover men niet spreekt. Het vademecum is een gedegen naslagwerk voor wie meer wenst te leren over de islam.

Wim Van Rooy, Waarover men niet spreekt, Groningen, De Blauwe Tijger, 2015, 644 blz., 27,50 euro

Peter Derie, Remi Hauman en Wim Van Rooy (Eds.), Vademecum van de Islam. De Islam in 400 begrippen, Budel, Damon, 2016, 189 blz., 18,90 euro

MICHAËL VANDAMME