De Grote Flopper

Een brug is het minste kwaad voor het milieu.” Of: “Een mooi project dat een meerwaarde geeft aan Antwerpen. De stad mag hier trots op zijn.” Het zijn de woorden van Bart Martens (sp.a) en Mieke Vogels (Groen!). De uitspraken dateren van maart 2005 toen de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM) de maquette onthulde van de Lange Wapper-brug aan het Vlaams Parlement en de media. De brug, een onderdeel van de Oosterweelverbinding die de Antwerpse ring moet sluiten, kreeg bijna eensluidend positieve reacties.

Veel politici worden er niet graag aan herinnerd. Het project dat aanvankelijk amper op kritiek stuitte, groeide uit tot een van de heetste politieke hangijzers van Vlaanderen. Het werd een vaudeville waarbij de politici, het bedrijfsleven en de belangengroepen na verloop van tijd diametraal tegenover elkaar kwamen te staan. Met als voorlopig resultaat een volksraadpleging op 18 oktober.

Hoe het zover is kunnen komen, wordt gedetailleerd uit de doeken gedaan in Een brug te ver? Hoe de Lange Wapper aan het wankelen ging van De Morgen-journalist Jeroen Verhelst. Hij toont aan hoe een project, een nieuwe tunnel onder de Schelde vanop Linkeroever gevolgd door een viaduct die de ring moet sluiten, steeds meer kritiek kreeg. Twee goed georganiseerde actiegroepen – StRaten-Generaal en Ademloos – leken aanvankelijk een achterhoedegevecht te voeren, maar wisten toch het alternatief van een volledige ondertunneling op de agenda te plaatsen.

Maar uit het boek blijkt vooral hoe het Lange Wapper-dossier synoniem werd voor ondoorzichtigheid van het beleid. De snelheid waarmee het aantal bouwconsortia (Bouygues, Loro en Antwerpse Bouwwerken) dat in aanmerking kwam voor de uitvoe-ring van het project uit de race werd gewipt ten voordele van Noriant (met onder andere DEME, Cordeel en Van Wellen) is hallucinant.

Verhelst beschrijft in het boek ook hoe de BAM er maar niet in slaagde efficiënt te communiceren en steeds meer de speelbal werd van de politieke partijen. Al snel werd duidelijk dat de BAM niet uitblonk in transparantie en “elke keer duikt wel een nieuwe aanleiding op die de BAM in stormweer laat belanden: de kosten van de Oosterweelverbinding die bij zo goed als elke voortgangsrapportage hoger blijken, klachten over de administratieve procedures, enzovoort”. Kritische vragen uit het Vlaams parlement werden afgeblokt. CEO Jan Van Rensbergen communiceerde barslecht. Eregouverneur Camille Paulus is geobsedeerd door de Lange Wapper-brug en vindt elke kritiek not done. Sp.a blies lange tijd warm en koud tegelijk.

De drie traditionele partijen die tot juni 2009 de Vlaamse regering vormden, maakten van het dossier een schoolvoorbeeld van ‘slecht bestuur’. Het prijskaartje explodeerde van 500 miljoen euro naar 2,5 miljoen euro. De Lange Wapper-saga is een interessante case voor studenten bestuurswetenschappen. Een brug te ver? is daarbij verplichte lectuur.

JEROEN VERHELST, EEN BRUG TE VER? HOE DE LANGE WAPPER AAN HET WANKELEN GING, MANTEAU,

192 BLZ, 18,95 EURO

A. M.