De groei aan rommelkredieten wordt gevaarlijk

Het aantal bedrijfsleningen van slechte kwaliteit en verpakte rommelkredieten is de jongste jaren geëxplodeerd. Dat verhoogt de risico’s voor het wereldwijde financiële systeem en de economie. Dat schrijft de Financial Stability Board in een nieuw rapport over de gevaren van rommelkredieten.

De enorme groei aan rommelkredieten en verpakte rommelkredieten verhogen de risico’s voor de stabiliteit van het financiële systeem. Dat zegt het recentste rapport van de Financial Stability Board (FSB), een organisatie die na de financiële crisis is opgericht door de G20, de groep van de belangrijkste twintig economieën. De FSB is een samenwerking tussen nationale financiële toezichthouders. De organisatie heeft als taak te waken over de wereldwijde financiële stabiliteit en alle risico’s in de gaten te houden.

Markt van 3000 miljard

De FSB trekt aan de alarmbel over het groeiende aantal bedrijfsleningen van slechte kwaliteit, leveraged loans in financieel jargon, en verpakte rommelkredieten, ook wel CLO’s genaamd. Dat staat voor collateralised loan obligations. U leest het goed, dat is een lettertje verschil met de befaamde collateralized debt obligations of CDO’s die in 2008 het mondiale financiële systeem aan de rand van de afgrond brachten.

Het principe is evenwel hetzelfde. Enerzijds zijn er rommelkredieten. Dat zijn leningen van lage kredietwaardigheid. Anderzijds zijn er CLO’s. Dat zijn gebundelde rommelkredieten die vervolgens worden versneden en in verschillende schijven opnieuw aan investeerders worden verkocht. Sommige schijven krijgen een hoge kredietbeoordeling, zijn minder risicovol en brengen minder op. Andere schijven krijgen een lagere score maar dragen meer risico en hebben een hoger rendement.

Wereldwijd is de markt voor zowel rommelkredieten als CLO’s de jongste jaren enorm gegroeid. In de Verenigde Staten was in 2010 de markt voor rommelkredieten goed voor ruwweg 1500 miljard dollar. Eind 2018 was dat gestegen tot 2400 miljard dollar. In Europa is ze over dezelfde periode gestegen van 240 miljard euro tot 450 miljard euro. De wereldwijde markt voor verpakte rommelleningen of CLO’s is sinds de crisis verdubbeld tot 740 miljard dollar wereldwijd.

Kredietvoorwaarden verslechteren en schuldgraad explodeert

Behalve de groei aan rommelkredieten worden de kredietvoorwaarden van die leningen ook steeds lakser, stelt het rapport. Die zogenaamde covenant-lite-leningen met lage kredietvereisten en een zwakke bescherming van de kredietverleners waren een zeldzaamheid voor 2009. Nu zijn ze goed voor meer dan de helft van de markt in rommelkredieten. Er zijn verschillende redenen voor die lagere kredietvereisten. De belangrijkste is de enorme hoeveelheid geld dat op de financiële markten op zoek is naar rendement. Verder hebben het toenemende aantal niet-bancaire partijen actief op de rommelkredietenmarkt minder strikte eisen.

Die rommelleningen zijn vooral een fenomeen in de private-equitymarkt waarin fondsen en bedrijven enorm veel schulden aangaan om overnames te doen. De schuldgraad (schuld ten opzichte van de ebitda, nvdr) van de bedrijven die rommelkredieten aangaan is de jongste tien jaar explosief gestegen. In 2010 had meer dan de helft nog een schuldgraad van 4 of lager. Nu is dat bij minder dan 15 procent het geval. Het aantal bedrijven met een schuldgraad van 5 of hoger is gestegen van minder dan 40 procent, tot meer dan 60 procent.

Zulke schuldbeladen bedrijven zijn minder bestand tegen economisch slechte tijden. “Die aanwas van schulden maakt de economie kwetsbaar en verhoogt het risico op negatieve gevolgen”, stelt het rapport.

Het probleem is dat beleggers dat verhoogde risico onvoldoende doorrekenen in de prijzen die ze voor die rommelkredieten en CLO’s betalen. Dat verhoogt niet alleen het risico op wanbetalingen maar ook het risico op onverwachte hevige reacties van investeerders wanneer er tegenwind op die markt opsteekt.

Nieuwe partijen maken opmars

Een bijkomend risico zijn de nieuwe partijen actief in de markt voor rommelkredieten. Voordien waren banken daarin de dominante spelers, maar tegenwoordig zijn steeds meer andere financiële spelers erin actief, zoals verzekeraars, pensioenfondsen, beleggingsfondsen en beursmakelaars. Het gebrek aan ervaring in rommelkredieten en CLO’s van die nieuwe spelers kan voor onverwachte schokken zorgen, die bovendien verder doorheen het financiële stelsel kunnen deinen dan voordien.

Desalniettemin blijven banken de voornaamste uitgevers van rommelkredieten en CLO’s alsook de voornaamste investeerders. Volgens het rapport vormt een select clubje van grote internationale banken de kern van de CLO- en rommelkredietenmarkt. In totaal zijn banken voor grofweg 1500 miljard dollar blootgesteld als voornaamste kredietverstrekkers. Ook al is het risicobeheer bij banken aanzienlijk verbeterd, toch zijn er nog veel ongekende en onberekenbare risico’s, aldus het FSB-rapport. Zo stelt het dat veel van die risico’s buiten het bancaire systeem worden verschoven, wat risicovol gedrag aanmoedigt. Verder hebben beleggingsfondsen en verzekeraars respectievelijk 460 en 190 miljard dollar van die markt in handen.

Niet alle risico’s geweten

In zijn analyse beslaat de FSB zo’n 79 procent van de markt voor rommelkredieten en 86 procent van de CLO-markt. Toch stelt de toezichthouder dat er belangrijke delen ontbreken omdat het er geen gegevens over heeft. Dat maakt het moeilijk om nauwkeurig in te schatten wat de risico’s zijn van de verwevenheid binnen de CLO-markt en het besmettingsgevaar in geval van stresssituaties. Zo weet de FSB bijvoorbeeld niet welke financiële spelers de meest risicovolle CLO-schijven in handen hebben.

De groei in rommelkredieten en de verhoogde schuldgraad van bedrijven vergroten de risico’s binnen het financiële systeem en bij uitbreiding de bredere economie, concludeert de FSB. Schuldbeladen bedrijven kunnen minder goed tegen een stootje en zullen bij een economische vertraging sneller in de problemen komen.

Het FSB-rapport is niet de eerste waarschuwing over de wildgroei aan rommelkredieten en CLO’s. Eind vorig jaar trokken het IMF, de ECB en de Bank voor Internationale Betalingen ook al aan de alarmbel.