De gevoelige snaar uit de Kempen

De prestigieuze Stonecutters Bridge in Hongkong, het olympisch stadion en de Akropolis in Athene. Het zijn slechts enkele gebouwen waarin optische sensoren van het Kempense FOS&S verwerkt zijn.

Wie optische vezel hoort, denkt doorgaans spontaan aan telecommunicatie. Bij FOS&S – Fibre Optic Sensors & Sensing Systems – wordt diezelfde vezel omgevormd tot een ketting van sensoren. Daarmee kunnen allerlei parameters gemeten worden, zoals temperatuur, druk, spanning, vervorming, verplaatsing, vochtigheid, enzovoort. FOS&S ontwikkelt, produceert en commercialiseert deze optische sensoren.

Daarnaast produceert het bedrijf ook uitleesapparatuur voor deze sensoren. Ze worden ingezet in industriële toepassingen. Meestal voor de controle en de bescherming van kritische structuren in verschillende sectoren, zoals lucht- en ruimtevaart, mijnbouw, olie- en gasindustrie, petrochemie, bouwkunde en geotechnologie.

De hoofdzetel van FOS&S bevindt zich in het Kempense Geel en biedt werk aan een team van zestien mensen, vooral ingenieurs en wetenschappers. Dimitri Saerens werkt er drie jaar als international sales manager. “We hebben ook filialen in Duitsland en Hongkong. En mogelijk komt er op termijn ook een vestiging in China bij. Dat land is voor ons bedrijf een gigantische potentiële afzetmarkt met heel wat interesse voor onze technologie.”

Tal van troeven

Optische vezelsensoren hebben een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van hun traditionele tegenhangers. Zo kunnen ze meetsignalen veel verder doorsturen en interfereren ze niet met elektromagnetische straling. “Bovendien zijn ze dun en licht, en laten ze zich gemakkelijk integreren in allerlei materialen”, zegt Saerens.

“Het is ook mogelijk om een hele resem sensoren in serie te plaatsen. Het zijn overigens stabiele producten met een veel langere levensduur dan de gewone klassieke elektrische sensoren: gemiddeld van 25 tot 30 jaar. Bovendien bestaan ze uit glas en daardoor zijn ze niet onderhevig aan corrosie. Dat zijn stuk voor stuk belangrijke troeven.”

De producten van FOS&S zijn dan ook wereldwijd terug te vinden in een heel brede waaier van structuren en materialen. Denk maar aan steunpilaren van boorplatformen, bouwstructuren zoals bruggen en gebouwen, en onderzeese oliepijpleidingen en kabels. De sensoren van FOS&S zijn onder meer ook verwerkt in de Stonecutters Bridge in Hongkong: de kabels die deze constructie van meer dan anderhalve kilometer dragen, zijn voorzien van meetsystemen die ontwikkeld werden in de Kempen.

Het principe wordt nu wereldwijd ingebouwd in bruggen. Ook het dak van het olympisch stadion in Athene wordt voortdurend gecheckt op eventuele scheuren dankzij de technologie van FOS&S. Het bedrijf werd zelfs ingeschakeld om de structuur van de Griekse Akropolis permanent te monitoren.

Trein, vliegtuig en satelliet

Voorts behoren internationale namen als de Franse spoorwegen en vliegtuigbouwers zoals Airbus tot de klanten. “Steeds meer worden composietmaterialen gebruikt in industriële toepassingen”, zegt Saerens. “Dat is ook het geval in vliegtuigen. Zulke vezelversterkte kunststoffen kunnen voorzien worden van optische sensoren om scheuren te detecteren of uitzettingen te meten. Voor een federaal onderzoeksproject integreerden we onze systemen al in de romp en vleugels van een aantal vliegtuigen. Daarmee kunnen onder meer de temperatuur, veranderingen in de structuur en de veroudering worden gemeten. Vandaag is FOS&S een wereldspeler in dit marktsegment.”

Voorts was FOS&S ook actief als onderzoeksleider van MASSFOS, een project van de European Space Agency. Samen met het Leuvense Xenics en de Universiteit Gent werd een systeem ontwikkeld waarmee het gedrag van composietmaterialen in vliegtuigen en satellieten online gemeten kanworden.

Een andere toepassing zijn de zogenaamde intelligente ‘geomatten’: die bestaan uit een robuust geosynthetisch materiaal dat voorzien is van optische sensoren. Ze werden ontwikkeld om de spoorwegbedding van de tgv te onderzoeken op onregelmatigheden. Vandaag kan deze technologie toegepast worden in alle mogelijke funderingen.

Vreemd vermogen

FOS&S is een vrij jonge kmo, maar komt niet uit het niets. Het bedrijf ontstond in 2001 uit I.D. FOS Research, een Europees Economisch Samenwerkingsverband tussen enkele bedrijven en de VUB. Dat ontwikkelde toen al tien jaar optische vezelnetwerken voor sensortoepassingen met als doel: vervormingen, verplaatsingen of waterlekken in ondergrondse opslagplaatsen van nucleair afval op te sporen.

Naarmate het onderzoek evolueerde naar de ontwikkeling van concrete producten, drong de noodzaak zich op om een commerciële vennootschap op te richten. En zo zag FOS&S het levenslicht. Oprichter Marc Voet is de enige aandeelhouder. Hij genoot een uitgebreide technische opleiding en specialiseerde in chemie en opto-elektronica, een discipline die zich bezighoudt met de wisselwerking tussen licht en elektronen.

In de toekomst wil het bedrijf ook vreemd vermogen gaan aantrekken om aan de groeiende vraag te kunnen blijven voldoen en de noodzakelijke structuur neer te zetten. “We zijn in gesprek met een aantal partijen”, zegt Saerens. “Daarnaast is ook een nieuwe CEO aangesteld. Die moet FOS&S helpen om concrete keuzes te maken en te focussen op een aantal specifieke marktsegmenten.” Wie die nieuwe topman precies is, houdt men voorlopig nog liever geheim.

“Onze sterkte is dat we een totaalpakket kunnen aanbieden. We onderscheiden ons van onze concurrenten door de hoge mate van verticale integratie. Het zoeken naar de juiste oplossing, het ontwikkelen van de gepaste sensor en de uitleesapparatuur, de implementering en de evaluatie zitten allemaal onder één dak.”

Door roel van espen, FOTOGRAFIE THOMAS LEGRèVE