De geldmachine achter Kim en Justine

Kim Clijsters en Justine Hénin-Hardenne verdienden dit jaar al het meeste prijzengeld in het damescircuit. Maar wat schuilt er achter hun lucratieve sponsorcontracten? Clijsters heeft niet voor niets al twee bedrijven: LC Management en KC Collection. En wat krijgt Hénin als ze haar dure horloge ook thuis draagt?

“Ik word betaald om in de tribunes een bruin kleurtje te krijgen,” lacht Carlos Rodríguez, de trainer van Justine Henin-Hardenne, als hij het over zijn wedde heeft. “In tegenstelling tot wat in het professionele circuit gangbaar is, krijg ik geen percentage op haar verdiensten. Mijn loon wordt per jaar vastgelegd. Of Justine nu een match wint of verliest, mijn engagement blijft hetzelfde.” Wimbledon heeft een gulle prijzenpot (535.000 pond voor de winnares), maar op een deel van de jackpot rekent de zongebruinde Argentijn dus niet.

Laten we het eens over dat geld hebben. Hoewel ze nog aan het begin van hun carrière staan, zijn Kim Clijsters en Justine, respectievelijk pas twintig en 21, toch al euromultimiljonairs. Sinds ze de professionele toer opging, stak de Limburgse al het lieve sommetje van 5,32 miljoen dollar op zak. Ze staat op dit ogenblik negentiende op de lijst van speelsters die het meeste geld verdienden in het circuit. De Duitse Steffi Graf, met 22 Grand Slam-titels (overwinningen op de vier grote wereldtoernooien: Wimbledon, Roland Garros, de US Open en de Australian Open) voert de leiding met 22 miljoen dollar. Ze gaat daarmee Martina Navratilova en de zusjes Venus en Serena Williams vooraf.

Maar de rivalen blijven niet toekijken. Met 1,67 miljoen dollar staat het blondje uit Bree aan het hoofd van de toptien van de grootste verdieners bij de vrouwen dit jaar. “Juju” zit dicht op haar hielen met 1,54 miljoen dollar, inbegrepen de cheque van 966.420 dollar die ze voor haar overwinning op Roland Garros binnenrijfde (zie tabel: Hoeveel hebben de dames verdiend?).

In totaal heeft de Ardense sinds het begin van haar carrière bij de profs al bijna 4 miljoen dollar verdiend. Dat is evenveel als de twee vedetten van de vorige Belgische tennisgeneratie, Sabine Appelmans en Dominique Van Roost, verdiend hadden toen ze uit de competitie stapten. “Dat is heel ver verwijderd van het jaar 1992 toen Justine, amper tien jaar oud, op een toernooi voor de beste speelsters van de derde serie in de provincies Namen en Luxemburg wegging met een enveloppe met een paar honderd euro,” herinnert de organisator van de wedstrijd zich.

Uitstalramen voor Adidas en Fila

Die astronomische cijfers zijn evenwel slechts de optelsom van de bedragen die de spelers op het terrein vergaren. Daarin zijn de andere bronnen van inkomsten van de tennissterren, zoals de lucratieve publiciteitscontracten, niet inbegrepen. “Gemiddeld slagen de meisjes uit de topdertig erin om hun inkomen te verdubbelen dankzij de publiciteit,” schat Carlos Rodríguez. Er zitten wel een paar uitschieters tussen. Zo heeft de fraai gevormde Venus Williams eind 2000, toen ze nog de nummer twee van de wereld was – nu wordt ze in het klassement van de Women’s Tennis Association ( WTA) voorafgegaan door “Henin de hardnekkige” -, zich voor een periode van vijf jaar op de betaalrol van Nike laten zetten voor de bescheiden som van 40 miljoen dollar. De Australiër Lleyton Hewitt, nu de nummer twee van de wereld en het vriendje van Kim, zou van Nike vijfmaal meer toegestopt krijgen dan Henin.

Dankzij hun succes zijn Kim en Justine, de huidige nummers twee en drie in de wereld, dag na dag meer gewild. Te beginnen bij de sponsors, waarvan de aanbiedingen toestromen in Bree en Marloie, hun respectieve woonplaatsen. In de eerste plaats zijn dat de ‘natuurlijke’ sponsors: de fabrikanten van uitrusting. Voor Kim is dat Fila, voor Justine Adidas. Onnodig te zeggen dat de bedragen van die sponsoring angstvallig geheim gehouden worden. Naast de uitrusting voorzien die contracten ook in een grote som geld, aangevuld met jaarpremies die afhangen van hun klassering en hun resultaten in de vier Grand Slam-toernooien.

“Als je met een sportbeoefenaar scheep gaat, ben je nooit veilig voor een of andere catastrofe of fysieke tegenvaller,” zegt Bob Verbeeck, de baas van Octagon Cis, het sportmanagementbureau dat het vrouwentennistoernooi van Antwerpen organiseert en de daaraan gekoppelde demonstratiewedstrijden (zie ook Interview, blz. 30). Het contract dat Clijsters ondertekende met het Italiaanse Fila zou het grootste zijn dat ze ooit onderschreef. Henin ontvangt voor het vijfjarencontract met Adidas waarop ze op 23 april haar paraaf zette zo’n 5,5 miljoen dollar. Dat komt neer op een miljoen per jaar om de kledij en het schoeisel te dragen van het merk met de drie strepen en om in de Adidas-stal de teugels over te nemen van Martina Hingis. Ook Anna Kournikova zit hier, de Russische lolita die weliswaar in de onderste regionen van het klassement verzeild raakte, maar nog altijd een commerciële waarde van 15 miljoen dollar per jaar heeft. Intussen speelt Kim met rackets van de Franse fabrikant Babolat uit Lyon. Justine – die “voortdurend rondreist met zes rackets,” zo vertrouwt trainer Rodríguez ons toe – slaat met rackets van het Amerikaanse Wilson.

Auto’s en horloges

De twee andere grote peters van de “Belgian Sisters”, zoals ze in het circuit bekendstaan, zijn Siemens en Belgacom. Ook hier weer mondje toe over de bedragen die beide bedrijven inzetten. De enige officiële aanwijzing krijgen we van Vera Janssens, verantwoordelijk voor de communicatie bij Siemens: “Het sponsoringbudget van Siemens België bedraagt een duizendste van de omzet, oftewel 13 miljoen dollar. Maar dat is dan alle vormen van sponsoring bij elkaar geteld.” In de coulissen wordt evenwel gewag gemaakt van 250.000 dollar per jaar en per speelster. Dat is de prijs die betaald wordt om – in overeenstemming met het WTA-reglement – een rechthoekig stukje stof van 19,4 vierkante centimeter te mogen aanbrengen op een van de mouwen van de truitjes van de speelsters. Wat natuurlijk ook kan, is dat ze een petje in de kleuren van Siemens opzetten tijdens de persconferenties. Andere clausules in het contract voorzien in sectorale exclusiviteit voor het technologieconcern en het gebruik van beelden van de twee speelsters in de interne en externe communicatie.

Op het vlak van de vergoeding zouden de contracten van Justine en Kim niet helemaal identiek zijn. “Dat is ook normaal. Wie het hardst op tafel klopte, kreeg het meeste geld,” krijgen we op vertrouwelijke toon te horen van Adrien Vanden Eede, de ex-topman van het Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité ( BOIC). Hij stond aan de wieg van de contracten en leidt tegenwoordig een sportmanagementbedrijf. Hij is ook de sportieve adviseur van Belgacom en Siemens.

De contracten, die in 2001 ondertekend en vorig jaar verlengd werden tot 2004, zijn niet meer gekoppeld aan prestaties en klassement, zoals oorspronkelijk het geval was. Nu gaat het om vaste bedragen en daar is een goede reden voor. De gespecialiseerde verzekeringsmaatschappij Gras Savoye, die ook optreedt als adviseur voor de Olympische spelen van Athene in 2004, wou de premies die in de contracten voorzien waren in geval van een overwinning niet langer garanderen. Daarbij wordt een bedrag van een half miljoen dollar genoemd voor een overwinning op Roland Garros.

Verder is er nog de Rolex die Justine om de pols draagt. “Dat is een persoonlijk geschenk dat vorig jaar overhandigd werd om haar geluk te wensen met de goede afloop van het seizoen,” zegt Philippe de Baets, patron van Rolex Benelux. Het contract met Justine voorziet in een kleine financiële tegemoetkoming voor het dragen van het uurwerk in de privé-sfeer. Intussen rijdt Justine rond in een Citroën C5 die haar ter beschikking wordt gesteld door de AFT, de Franstalige tennisfederatie, en doet Kim het met een Mitsubishi Pajero.

Kostprijs van één seizoen: 600.000 dollar

Bij de inkomsten uit die partnerships moeten ook die van meer gerichte acties geteld worden, zoals de reclamespots voor Danone van Justine of de demonstratiewedstrijden. En dan hebben we het nog niet gehad over andere schnabbels die minder bekend zijn onder het brede publiek. Omdat ze nu eenmaal volk trekken, wordt onze kampioenes het hof gemaakt door de organisatoren van onder meer Belgische toernooien. “Ik heb twee afzonderlijke contracten gesloten met Kim en Justine om me te verzekeren van hun deelname aan het toernooi van Antwerpen,” zegt Bob Verbeeck van Octagon.

Nog andere inkomsten zijn de cheques die geïncasseerd worden in de Fed Cup (de Davis Cup voor vrouwen). “De bedragen die aan de speelsters uitgekeerd worden, liggen hoger dan wat de internationale federatie aanbeveelt om uit te betalen,” zegt André Stein, voorzitter van de AFT. Bovendien “kunnen de speelsters aanzienlijke bonussen verdienen als ze ook effectief uitkomen in de toernooien van het circuit waarvoor ze zich aan het begin van het seizoen ingeschreven hebben,” legt Carlos Rodríguez uit. “We mogen ook de garanties niet vergeten die onder de tafel betaald worden om de tennissterren naar een toernooi te lokken,” fluistert een van onze gesprekspartners, die voorzichtigheidshalve anoniem wil blijven.

Met hun inkomen, dat wegens de overdreven sommen vaak aan de kaak wordt gesteld, hebben Justine en Kim toch maar de nodige fysieke en psychologische voorwaarden kunnen scheppen om hun spelniveau op te krikken. Met het resultaat dat we vandaag zien: een Belgische heeft een grote finale gewonnen en onze twee speelsters prijken in de topdrie. Maar dat heeft ook een kostprijs. Om te beginnen, moet de coach worden betaald én de kinesitherapeut die Kim overal meeneemt. “Vliegtuigtickets in business class, professionele sparringpartners tegen 60 dollar per uur, overnachtingen in hotels, de besnaring van de rackets, de bijdragen aan de WTA om bijvoorbeeld op elk toernooi medische bijstand te krijgen enzovoort. Op die manier kost een seizoen met een twintigtal toernooien al gauw 600.000 dollar,” berekent Carlos Rodríguez. Hij vergeet dan nog te vermelden dat Justine een geplafonneerd deel van haar winst terugbetaalt aan de AFT, die op haar beurt Rodríguez vergoedt voor zijn waardevolle advies.

Vluchten naar Monaco?

Volgens de fiscalisten hebben onze beide kampioenes er alle belang bij om te verkassen naar het buitenland. Als ze in België blijven, betalen ze 50 tot 55 % belasting op het inkomen dat ze in België verdienen, plus nog eens de bijdragen aan de sociale zekerheid.

“Hun inkomsten worden gelijkgesteld met winst. Ze worden belast als zelfstandigen,” zegt Antonia Block, een advocate die zich in Kabinet Afschrift gespecialiseerd heeft in de sportsector. “Als ze zich daarentegen in Monaco vestigen, betalen ze bijna geen belastingen meer.” In tegenstelling tot een profvoetballer die door zijn club betaald wordt, is het voor een tennisvrouw, die overal in de wereld toernooien gaat spelen, makkelijk om haar woonplaats buiten België te vestigen. “In dat geval moet ze slechts 18 % van haar Belgische prijzengeld afdragen aan de fiscus. De tennisprofs zijn dus allesbehalve gelijk voor de wet.”

Anders gezegd: de belasting is aanzienlijk voor een zo korte periode. Daarom hebben Kim en Justine elk een eigen bedrijf opgericht, LC Management en JH Systems. Bedoeling is om de fiscale druk te verlagen en te genieten van een belastingvoet van 33 % op hun publiciteitscontracten die in België uitbetaald worden. Het prijzengeld dat in het buitenland ingepikt wordt, wordt belast aan de bron. Ondanks de geruchten zijn er geen sporen te vinden van nog andere buitenlandse bedrijven.

Uitwijken lijkt echter niet aan de orde voor onze twee sterspeelsters. Toch niet onmiddellijk. Iedereen kent hun gehechtheid aan hun eigen streek. Kim heeft zopas nog een nieuw huis laten bouwen in het Limburgse Oppiter, Justine betrekt binnenkort haar nieuwe appartement met zicht op de Maas in Wépion. Blijft de vraag of die streekgebondenheid de mokerslagen van de Belgische fiscus zal blijven weerstaan. Of halen de fiscale sirenes van Monaco het uiteindelijk toch?

Sébastien Buron

Voor het rechthoekige stukje stof op hun mouw zouden de speelsters 250.000 dollar per jaar ontvangen.

Kim en Justine hebben elk een eigen bedrijf opgericht om te genieten van een belastingvoet van 33 % op hun publiciteits-contracten die in België uitbetaald worden.”Gemiddeld slagen de meisjes uit de top-30 erin om hun inkomen te verdubbelen dankzij de publiciteit.”