De formule-Claeys slankt af

De formule-Claeys blijft een goede uitgangsbasis voor onderhandelingen over een opzeggingstermijn bij een ontslag. Maar de jongste versie van die formule valt een stuk minder voordelig uit voor de hoge lonen.

GILLES QUOISTIAUX

Door de crisis verliezen ook veel kaderleden hun baan. Sommigen worden onaangenaam verrast door hun opzeggingsvergoeding. De jongste versie van de formule-Claeys, die doorgaans als basis wordt gebruikt bij onderhandelingen over een opzeggingsvergoeding, is minder gul voor de hoge lonen (zie tabel De formule-Claeys: 2008 versus 2011).

Negatieve coëfficiënt

De formule-Claeys werd in de jaren zeventig uitgewerkt door het advocatenkantoor Claeys & Engels. De berekening wordt geregeld geactualiseerd, zodat ze zo getrouw mogelijk de evolutie van de rechtspraak van de arbeidsrechtbanken over opzeggingsvergoedingen weergeeft. De recentste versie dateert van 2011 en is gebaseerd op bijna 650 vonnissen die in de loop van 2010 in België werden uitgesproken. De uitspraken werden geanalyseerd door een statisticus, die drie variabelen hanteerde om de formule te berekenen: het loon, de anciënniteit en de leeftijd van de werknemer.

Voor het eerst sinds het bestaan van de formule-Claeys is het loon van de hogere kaderleden een variabele voor aanpassingen naar beneden. Boven een bruto-vergoeding van 120.000 euro krijgt het loon een negatieve coëfficiënt opgeplakt. Hoe hoger het loon uitkomt boven die grens, hoe korter de opzeggingstermijn uitvalt.

De grens van 120.000 euro werd ingevoerd in 2008, toen de vorige versie van de formule-Claeys werd uitgebracht. De coëfficiënt voor de lonen van de hogere kaders was toen al kleiner dan die voor werknemers die minder dan 120.000 euro verdienden, maar het was nog altijd positief. Maar na de analyse van de rechtspraak uit 2010 is het advocatenkantoor van Thierry Claeys tot de vaststelling gekomen dat de rechters steeds minder geneigd zijn lange opzeggingstermijnen toe te kennen aan werknemers met de hoogste lonen. Dat verklaart de opvallend negatieve coëfficiënt.

Omzichtig hanteren

“Boven 120.000 euro heeft het loon inderdaad een negatieve weerslag op de opzeggingstermijn, maar toch is dat effect marginaal”, zegt Olivier Debray, partner bij Claeys & Engels. De negatieve coëfficiënt is vrij beperkt (0,0029 x het loon gedeeld door 1000) en hij wordt pas significant bij een vrij hoge wedde. Maar dat neemt niet weg dat de kaderleden zich bekocht mogen voelen. “Als de redenering tot in het absurde wordt doorgetrokken, zou een CEO die 5 miljoen euro opstrijkt een vergoeding krijgen die onder het wettelijke minimum ligt”, stelt Christophe Delmarcelle, een advocaat die als partner bij Bird & Bird gespecialiseerd is in arbeidsrecht.

Bij Claeys & Engels wijst men erop dat de formule “een statistisch instrument is dat voorzichtig moet worden gehanteerd”. Het is gebaseerd op rechterlijke beslissingen die niet altijd representatief zijn. Volgens Debray gaat minder dan 10 procent van de 650 vonnissen die in 2010 werden uitgesproken over lonen boven 120.000 euro. Het hoogste loon dat in die uitspraken ter sprake kwam, was 337.000 euro. “Boven 300.000 euro is de formule-Claeys geen betrouwbaar instrument meer”, geeft Debray toe.

Toch sluit de nieuwe berekeningswijze volgens Debray beter aan bij de recente rechtspraak. De formule-Claeys uit 2008 kende rijkelijke opzeggingsvergoedingen toe aan de hoge lonen. “Sommige ondernemingen passen de formule blindelings toe. Dat leidt soms tot vergoedingen die oplopen tot veertig maanden loon”, zegt Debray. Maar dat stemt volgens hem niet overeen met de praktijk van de rechtbanken en de hoven van beroep. Met de nieuwe formule wordt dat soort resultaten in elk geval vermeden, en dat is een goede zaak voor de ondernemingen, die soms werden afgeschrikt door de vergoeding die de formule-Claeys oplevert voor de hoge lonen.

De laatste formule-Claeys?

Moeten de kaderleden verwachten dat de duimschroeven nog verder worden aangedraaid? De aanpassingen aan de arbeidswet die begin dit jaar werden ingevoerd, hebben de situatie gewijzigd. Alle arbeidsovereenkomsten die na 1 januari 2012 werden afgesloten, zijn voortaan onderworpen aan dezelfde regels. De wet legt een opzeggingstermijn van een maand per jaar anciënniteit op, met een minimum van drie maanden. Werknemers hoeven dus niet langer naar de rechtbank te trekken als er een geschil ontstaat over de opzeggingstermijn.

Voor arbeidsovereenkomsten die werden afgesloten voor 2012 — de grote meerderheid dus — wordt de formule-Claeys nog altijd gebruikt. Maar daar kan volgend jaar verandering in komen. Door een arrest van het Grondwettelijk Hof moeten de statuten van arbeiders en bedienden tegen het midden van het jaar in de wet worden samengevoegd. Dat houdt in dat de sociale partners — of de regering, als het overleg mislukt — een akkoord moeten vinden over nieuwe regels om de opzeggingstermijn te bepalen. “Volgens het Grondwettelijk Hof moet het eenheidsstatuut gelden voor alle overeenkomsten, ook degene die voor 2012 werden gesloten”, bevestigt Debray. Als daarover een nieuwe wet tot stand komt, moet de formule-Claeys dus verdwijnen.

Het volgende interprofessioneel akkoord staat al onder een ongelukkig gesternte. Het ABVV weigert zelfs aan tafel te gaan zitten. Als er geen akkoord wordt gevonden of als een akkoord enkel betrekking zou hebben op toekomstige arbeidsovereenkomsten, blijft de formule-Claeys bestaan. Het advocatenkantoor Claeys & Engels denkt eraan om de formule in een nieuw jasje te steken, om ook rekening te houden met de impact van de nieuwe wet van 2012 op de uitspraken van rechters. Volgens de advocaten houdt de rechtspraak nu al rekening met die nieuwe regels om de opzeggingstermijn te bepalen. “Maar de formule-Claeys is guller voor wie wordt ontslagen dan de nieuwe wet”, legt Debray uit. Als ook rekening wordt gehouden met de recente jurisprudentie, dreigt de volgende formule nog nadeliger te worden voor ontslagen werknemers.

GILLES QUOISTIAUX

Rechters zijn steeds minder geneigd lange opzeggingstermijnen toe te kennen aan werknemers met de hoogste lonen.