De Derde Golf (de wereld wordt écht anders, papa)

Redactie Trends

29-06-2006, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 07:51

In ‘Revolutionary Wealth’ tekenen Alvin en Heidi Toffler een scherp beeld van de stilaan herkenbare derdegolfwereld.

De kranige Alvin Toffler (op 3 oktober 2006 wordt hij 78) blijft een van de meest alerte analisten van zowel de economische, maatschappelijke als wetenschappelijke trends. Samen met zijn vrouw Heidi bestudeert hij niet alleen de huidige ontwikkelingen. Op basis van die diepgaande doorlichting schrijft het echtpaar het scenario voor de komende decennia. Futurologie heet dat dan. Dat ruikt naar orakels, charlatanerie en spectaculaire sciencefiction, maar daar is geen zweem van te merken bij de Tofflers.

Tijdens de lectuur van hun nieuwe boek Revolutionary Wealth hebben we slechts sporadisch de wenkbrauwen gefronst. Misschien zal onze huidige scepsis zelfs oorverdovend weggelachen worden door volgende generaties. Een voorbeeld: we hebben onze reserve bij Tofflers uitweg voor de huidige afhankelijkheid van olie en gas. De Tofflers schuiven het op de maan aanwezige helium-3 naar voren als energiebron. Als dat verrijkt wordt met de waterstofisotoop deuterium, winnen we volgens Lawrence Taylor (Tennessee University) “ontzagwekkende hoeveelheden energie”. Ook de Indiase president Abdul Kalam, een ruimtevaartdeskundige, heeft al verklaard dat “de maan tien keer meer energie bevat in de vorm van helium-3 dan alle fossiele brandstoffen op aarde.”

Het boek barst van weetjes als de moon power. Dat is boeiend, maar de uitgave ontleent zijn kracht pas echt aan de manier waarop de Tofflers van al die stukjes informatie een keurig samenhangend wereldmodel maken. Ze noemen het De Derde Golf. Het nieuwe boek is dan ook een bevestiging, actualisering en verfijning van hun gelijknamige, spraakmakende bestseller uit 1980. De eerste golf was de vorming van de landbouwmaatschappij, die de nomadische jagers verving. De tweede golf was de industrialisering (massaproductie en standaardproducten). Nu bevinden we ons in het nog broze begin van de derde golf, waarin kennis de oude machtsfactoren (land, arbeid en kapitaal) vervangt en waarin de strakke hiërarchie doorbroken wordt door netwerken. Standaardproductie ruimt stilaan plaats voor gepersonaliseerde producten.

Klanten worden prosumers, helpen actief mee om het product op maat te krijgen en lanceren zelf nieuwe producten of diensten (zoals Linux). In de globaliserende wereld zullen landen zich moeten specialiseren in een activiteit. Of beter, regio’s zullen dat moeten doen, want het oude centralistische begrip natie of land past niet meer in het veelkleurige patroon.

Allerhande reactionaire machten trachten evenwel stokken in de wielen te steken. Zo ontstaat terrorisme, fundamentalisme en felle tegenstand tegen genetisch gemanipuleerde gewassen of andere innovaties. De Europese Unie klampt zich zelfs vast aan het voorbijgestreefde idee van een zo groot en zo centraal mogelijke Unie. De weerstand tegen de nieuwe flexibele wereld is op het Oude Continent zo heftig, dat Europa het kneusje van de derdegolfwereld dreigt te worden.

Alvin & Heidi Toffler, Revolutionary Wealth. Alfred A. Knopf, 493 blz.