De concrete toepassing van bekende principes

Ongeveer alle media hebben het bericht gebracht: parkeerboetes die slechts de aard van een retributie hebben, zouden fiscaal als beroepskosten aftrekbaar zijn. Het bericht verbaast omdat het gebracht werd alsof het groot nieuws was. Niets is minder waar. In feite gaat het slechts om een concrete toepassing van bekende principes.

Kosten die men maakt om belastbare beroepsinkomsten te verkrijgen of te behouden, zijn fiscaal aftrekbaar. Die regel geldt in principe voor alle belastingplichtigen. Ongeacht of het zelfstandigen of loontrekkenden zijn. In de praktijk maken verhoudingsgewijs wel meer zelfstandigen dan loontrekkenden gebruik van de aftrekmogelijkheid. De reden ligt voor de hand: zelfstandigen hebben doorgaans meer kosten dan loontrekkenden. Exploitanten van een han-dels-, nijverheids- of landbouwonderneming kunnen bovendien – anders dan loontrekkenden en beoefenaars van vrije beroepen – niet terugvallen op de aftrek van het kostenforfait. Als zij kosten fiscaal in aftrek willen brengen, moeten zij de werkelijkheid van die kosten bewijzen.

De kosten die men fiscaal in rekening kan brengen, zijn zeer uiteenlopend. Nodig, maar voldoende is dat zij hun determinerende oorzaak vinden in het uitoefenen van de beroepswerkzaamheid. Zo bekeken, is er niets bijzonders aan het feit dat parkeerkosten ook fiscaal in aftrek kunnen worden gebracht. Althans voor zover de kosten om te parkeren gemaakt worden binnen de uitoefening van de beroepswerkzaamheid. En dus niet bijvoorbeeld bij het shoppen voor privédoeleinden.

De wetgever sluit de aftrek van sommige kosten uitdrukkelijk uit. Dat is onder meer het geval voor geldboeten en straffen van alle aard.

Als de politierechtbank mij een geldstraf oplegt omdat ik het stoplicht genegeerd heb, komt er van fiscale aftrek dus niets in huis. Ook niet als ik de verkeersovertreding begaan heb in het kader van mijn beroepswerkzaamheid.

Maar niet alle gevallen zijn even duidelijk. Zo is de vraag gerezen welke geldboeten en straffen precies onder het fiscale aftrekverbod vallen. Geldt het ook voor administratieve belastingverhogingen? Ook wanneer zij tevens een bestraffend karakter hebben?

De belastingadministratie vindt dat een belastingverhoging niet onder het fiscale aftrekverbod valt, wanneer de verhoging betrekking heeft op een belasting die zelf als beroepskost aftrekbaar is. Dit op basis van de regel dat de bijzaak de hoofdzaak volgt. Op die manier aanvaardt de fiscus de fiscale aftrek van verhogingen van – beroepsmatig betaalde – registratierechten, of van verhogingen van het eurovignet, enzovoort.

Sommige rechters houden er een andere mening op na. Zij knopen het fiscale aftrekverbod vast aan de vraag of de sanctie al dan niet haar oorsprong vindt in de strafwet.

Ook zij vinden dat verhogingen van bijvoorbeeld het eurovignet niet onder het aftrekverbod vallen. Maar niet op basis van het regeltje dat de bijzaak de hoofdzaak volgt. Wel omdat die verhoging niet door de strafwet voorgeschreven is.

Om dezelfde reden heeft het hof van beroep in Antwerpen vorig jaar beslist dat de boete die de Raad voor de Mededinging oplegt, niet onder het fiscale aftrekverbod valt. Het gaat dan slechts om een administratieve boete. Niet om een boete die opgelegd is op basis van een al dan niet bijzondere strafwetgeving.

Die andere invalshoek heeft belangrijke consequenties. Volgens de belastingadministratie vallen verkeersboetes bijvoorbeeld wel onder het fiscale aftrekverbod. Maar als men de voormelde rechters volgt, is dit enkel het geval voor zover de boetes opgelegd worden ter uitvoering van de strafwet.

Terug naar de parkeerboetes. Komen zij voor fiscale aftrek in aanmerking? Neen, als men het fiscale aftrekverbod breed interpreteert. Ja, als men de voormelde rechters volgt, en men ervan uitgaat dat het aftrekverbod enkel geldt wanneer de parkeerboete opgelegd is op grond van de strafwet. En dus niet als de parkeerboete slechts een administratieve geldboete van de stad of gemeente is.

Jan Van Dyck – Advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog

Volgens sommige rechters moet de boete opgelegd zijn door de strafwet.