Soms leer je meer van een gedetailleerd verslag van een korte periode dan van groots opgezette historische overzichten. Dat is in zo voor Het proces tegen Hitler, waarin de Amerikaanse historicus David King een uitgebreid relaas brengt van de bierkellerputsch en de opkomst van Nazi-Duitsland.
In het eerste deel van het boek vertelt King in detail de geschiedenis van de bierkellerputsch, de mislukte staatsgreep van Hitler begin november 1923 in München. Aan de hand van ooggetuigen en verslagen in de pers reconstrueert de auteur moment per moment. Dat levert een vlot lezend verslag van een plan dat uitblonk door zijn slechte voorbereiding en amateuristische uitvoering.
In het tweede deel van het boek komt het proces aan bod. Ook daar weet King de gebeurtenissen tot leven te wekken. Hij slaagt erin het belang aan te tonen van dat gemediatiseerde event voor de opkomst van Hitler en het nazisme. “Hitler veranderde de beklaagdenbank in een podium voor zichzelf en zijn partij”, schrijft King, die eerder al over het Congres van Wenen na de nederlaag van Napoleon schreef.
Na zijn mislukte staatsgreep leek Hitler op zijn best een voetnoot in de Duitse geschiedenis te worden, het proces gaf hem een herkansing. “Met het proces heeft Hitler het fiasco van de bierhal omgezet in een persoonlijke en politieke triomf”, besluit King over het proces, waar Hitler wegkwam met een zeer lichte straf.
Met zijn boek toont King nog eens haarfijn hoe de geschiedenis aaneenhangt van de toevalligheden. En hoe makkelijk de geschiedenis soms een heel andere wending had kunnen nemen. Toen de staatsgreep werd neergeslagen, miste een kogel op 30 centimeter na de man die later miljoenen slachtoffers zou maken.
Het boek is door zijn beperkte focus een uitstekend tijdsdocument. Zonder er noodzakelijk dieper op in te gaan, laat King heel wat verklaringen voor de opkomst van nazisme aan bod komen. Op de achtergrond passeren Duitsers met kruiwagens vol geld dat door de hyperinflatie waardeloos was geworden. En het is ook duidelijk dat Hitler met zijn retoriek tegen de joden, de communisten en de liberale democratie brede lagen van de bevolking aansprak. Met Het proces tegen Hitler brengt King lang niet alle antwoorden. Maar hij reikt wel een aantal zeer interessant stukjes van de schijnbaar onoplosbare puzzel aan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier