DE BALLON VAN VANDE LANOTTE

De voorbije zondag liet SP.A-voorzitter Johan Vande Lanotte weer een zeer creatief ballonnetje op. Als we nu eens de vijf federale belastingen op elektriciteit zouden afschaffen – goed voor 200 miljoen euro per jaar – en daarmee de elektriciteitsprijs doen dalen met 2 %? Goed voor de consument én we smeren Electrabel een extra heffing aan de broek: op centrales die meer dan twintig jaar oud zijn. Populistisch is dit zeer oké. Zo pak je de “woekerwinsten” van een ex-monopolist aan, die de door u en mij betaalde investeringskosten van zijn centrales al lang heeft afgeschreven. Echt veel indruk maakte het ideetje van Vande Lanotte echter niet bij de belegger: met een koerswinst voor dit jaar van 8,5 % is en blijft Suez (dat Electrabel opslorpte) een van de uitblinkers in de Bel20. En marktkenners maakten zich geen zorgen: aan het einde van de rit zou de producent die extra taksen toch gewoon kunnen doorrekenen aan de consument.

De redenering van de SP.A’er dat de huidige kerncentrales nog weinig waarde hebben, klopt als er wel degelijk vanaf 2015 uit kernenergie wordt gestapt. Wat de SP.A-voorman er echter niet bij vertelt is dat het alternatief – aardgascentrales en warmtekrachtkoppeling – de consument, zijn politieke doelgroep, met hogere prijzen dreigt op te zadelen.

Als de kleinere reactoren van Doel 1, Doel 2 en Tihange tegen 2015 hun deuren sluiten, zou er vervanging mogelijk kunnen zijn. Nu al is er een centrale bij BASF in aanbouw (goed voor 400 megawatt), Ineos bouwt er een in Zwijndrecht (130 megawatt) en Sidmar plant een kanjer van 800 megawatt in de Gentse regio. Voeg daarbij de ambities van elektriciteitsproducent Nuon om tegen 2008 500 miljoen euro te investeren in de bouw van drie centrales in België en het verlies is gedekt.

Maar centrales zoals bij Sidmar en BASF worden met duur aardgas gestookt. En studies kunnen op papier wel berekenen dat warmtekrachtkoppeling en hernieuwbare energie voor voldoende alternatieven zullen zorgen, over de reële kostprijs van die vervangscenario’s is nog bitter weinig bekend.

De klok tikt. De realiteit is dat er voor de Belgische overheid nauwelijks nog tijd overblijft om op een verantwoorde manier te beslissen over de vervanging van de volledige atoomstroom in dit land. Uiterlijk aan het begin van de volgende legislatuur moet de regering knopen hierover doorhakken, om met de bouw van nieuwe elektriciteitscentrales de 6000 megawatt uit kernenergie te compenseren.

Als Johan Vande Lanotte zich echt om de belangen van de consument zou bekommeren, zou hij er nu voor opteren om dit uitstapscenario te herroepen. Technisch kan de levensduur van de huidige kerncentrales perfect verlengd worden – dus geen sluiting na veertig jaar, maar wel na vijftig of zestig jaar. Net zoals de Nederlandse regering gedaan heeft met de centrale van Borsele in Zeeland. Dat geeft de regering meer tijd om goed onderbouwde beslissingen te nemen.

En in de tussentijd zou de SP.A-politicus ervoor kunnen zorgen dat Electrabel met zijn ‘woekerwinsten’ de nodige initiatieven ontplooit om te investeren in hernieuwbare energiebronnen. Hij zou de ex-monopolist kunnen vragen om bijvoorbeeld meer onderzoeksgeld te stoppen in instellingen zoals het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) voor research naar veiliger en modernere toepassingen (zie blz. 37).

En hij zou met de regering Electrabel kunnen verplichten om een deel van zijn elektriciteitspark te verkopen, zodat er meer liberalisering komt en de deur van de energiemarkt in België breder wordt opengezet voor concurrenten. Dat staat echter haaks op wat de regering eind vorig jaar in de Pax Electrica met Suez afsprak.

Die maatregelen zouden een veel beter scenario zijn om de elektriciteitsprijs voor consumenten aantrekkelijk te maken en ervoor te zorgen dat we na 2015 niet door al te dure stroomtoevoer of stroomonderbrekingen voor verrassingen komen te staan. Politiek succes gegarandeerd. Maar dan wel eerder op de lange termijn.

Piet Depuydt