‘Constant kletsen in het gezicht krijgen’

Ondernemen is een vrijwillige rit op een uiterst wilde rollercoaster. Grote hoogtes en laagtes wisselen elkaar erg snel af, altijd onvoorspelbaar. Hoe zwaar is de emotionele last voor ondernemers? Hoe is ze beter te dragen?

Ondernemen is niet altijd een pretje. Je mag nog zo gepassioneerd zijn, de recentste studie van Robin De Cock, professor ondernemerschap aan de Antwerp Management School, bevestigt dat passie de hoogtes en laagtes niet zomaar doet verdwijnen.

“We hebben een vertekend beeld van ondernemerschap”, zegt De Cock tijdens een conferentie van Failing Forward in Gent. “We lezen vaak over successen, maar de weg naar dat succes komt vaak niet aan bod. Nochtans is het een moeilijk pad met veel onzekerheden en wisselende kansen op succes. ‘Zal iemand mijn product willen?’ vraagt de starter zich af. ‘Wat als investeerders niet toehappen?’ Ook falen maakt deel uit van dat proces.”

Heel gestresseerd

Enkele cijfers. Oprichters draaien gemiddelde werkweken van 64 uur. 40 procent werkt door tijdens de weekends en de vakanties, leert een onderzoek van KPMG bij Australische start-ups. Twee derde gaf in die enquête aan dat ze zich ‘heel gestresseerd’ tot ‘extreem gestresseerd’ voelen. Ook de Belgische cijfers zijn onthutsend. Onder meer het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen stelt vast dat een op de acht ondernemers in ons land depressief is. Toch blijft 35 procent voltijds werken.

Lode Uytterschaut, de CEO van Start it @KBC, merkt dat ondernemerschap weegt, ook bij gedreven starters. “Starters werken lange dagen”, zegt Uytterschaut. “Ze zijn met nieuwe dingen bezig zonder te weten of er een markt voor bestaat. Ze moeten dat uitzoeken, wat de functie van een start-up is. Daardoor krijgen ze constant kletsen in het gezicht. Ze zijn te vroeg, te laat, te duur, te goedkoop, te moeilijk. En niemand wil falen. Het kan verrijkend zijn nadien, maar het doet vooral pijn.”

Op verzoek van de ondernemers bracht Uytterschaut een psycholoog binnen bij Start it @KBC. “Ze zeiden me dat ze die soms meer nodig hadden dan een businesscoach. Ik schrok ervan. Maar 60 uur per week werken, is niet altijd een keuze. Ondernemers worden vaak geleefd in een start-up. Ze moeten alles zelf doen onder ongelooflijk veel druk. Vaak verwaarlozen ze hun lichaam en hun sociaal leven. Tegelijkertijd moeten ze snel moeilijke keuzes maken. Zelfs wanneer je start-up nog niets waard is, moet je al zware knopen doorhakken met je partners, bijvoorbeeld over wie hoeveel procent van de aandelen krijgt. Dat levert vaak hevige discussies op tussen vrienden die samen iets starten. Op zich is het een absurde discussie aandelen te verdelen van een bedrijf dat nog niets waard is, maar het is een discussie waar je zo snel mogelijk door moet.”

Investeren

Onderneemster Eline De Munck weet hoe de rollercoaster voelt. Als tv-gezicht werd ze op haar wenken bediend tijdens het werk. Sinds 2015 kan de zaakvoerster van het Belgische brillenmerk Odette Lunettes ‘s avonds niet meer zorgeloos in de zetel ploffen. En dat zonder dat het haar een inkomen oplevert. “Mijn vennoot, Bob Geraets, en ik keren onszelf geen loon uit”, zegt Eline De Munck. “We kiezen ervoor te leven van onze andere activiteiten, waardoor we onze winst in het bedrijf kunnen investeren. Daardoor werken we volledig op eigen vermogen, zonder externe investeerders en kunnen we sneller en gerichter groeien, onder meer door extra mensen aan te nemen.”

Odette Lunettes ligt in 400 verkooppunten in zestien landen. “De eerste opticiens overtuigen was niet gemakkelijk. Daarvoor heb ik mijn bekendheid en de fear of missing out wanneer ze dit nieuwe merk aan zich lieten voorbijgaan, sterk in de strijd gegooid. Het lukte. Vervolgens dacht ik dat zakendoen met de jaren makkelijker zou worden, maar het tegendeel is waar. Het helpt niet dat ik niet de beste peoplemanager ben. Leiding geven aan een team is nieuw voor mij. Ook verantwoordelijkheden uit handen geven, moet ik leren. De complementariteit tussen Bob en mij helpt wel. Hij is rationeel en gestructureerd, terwijl ik alles laat vallen wanneer ik een ingeving krijg en wil dat iedereen mij volgt. Hij is heel diplomatisch. Ik schop af en toe eens iemand stevig tegen de schenen.”

Oplossingen

In die samenwerking met en de communicatie tussen mensen schuilen meteen ook de oplossingen. Onderneemster Barbara Torfs was jarenlang marketingmanager bij Schoenen Torfs voor ze Springbok Coaching opstartte. “In het familiebedrijf heb ik geleerd over moeilijke onderwerpen te praten, met je mensen, je manager en je mentor”, zegt Torfs. “Veel ondernemers denken dat ze het alleen moeten oplossen. Dat is niet zo. Oplossingen komen vaak uit onverwachte hoek. Zo staan mijn medewerkers klaar als ik zeg dat het even niet lukt en ik het niet alleen kan.” Haar adviezen? “Laat je van bij de start omringen door een beperkt aantal mensen waarop je kan steunen. Vraag eens aan elkaar hoe het echt gaat.”

Die vraag is ook geen taboe meer bij starters. “Hoe voel je je als oprichter? Slaap je voldoende? Sport je? Kom je genoeg buiten? Hoeveel werk je per week? Dat vragen we nu ook aan onze ondernemers”, zegt Lode Uytterschaut van Start it@KBC. “De gezondheid is even belangrijk als businessplannen, productontwikkeling en financiële targets. We focussen op de complementariteit en de gezondheid in het hele team” (zie kader Acties tegen burn-outs bij ondernemers).

Zorgen en pijn delen met teamleden en medeoprichters. Eerlijk advies vragen aan mentoren en ervaren ondernemers. Die oplossingen verdienen meer aandacht dan ze tot nu toe kregen. Maar ook de emoties zelf kan de ondernemer aanpakken. “We volgden technologische start-ups acht jaar op. Wie in staat is zijn eigen rollercoaster van emoties te managen, blijkt een grotere overlevingskans te hebben met haar of zijn start-up”, concludeert professor Robin De Cock. “Ondernemers kunnen bijvoorbeeld belangrijke momenten herwaarderen. Zo kan je een gesprek met een investeerder zien als ‘cruciaal voor het voortbestaan’ of als ‘een kans op waardevolle feedback waardoor je kunt verbeteren’. Met die laatste insteek roep je andere en minder extreme emoties op.”