CONRAD BLACKS ZWARTE DAG

Veel Europeanen denken dat Amerika het moederland is van het ruwe kapitalisme waar ondernemers ongestraft de wetten overtreden. Wie dat gelooft, kan het beter niet uitproberen, want de Amerikaanse justitie is genadeloos en de gevangenis is geen oord van gezellig verblijf. In werkelijkheid komen wetsovertredende ondernemers in Europa er na een proces meestal met de schrik vanaf, terwijl ze in Amerika niet zelden achter de tralies belanden. Europa is een walhalla voor witteboordencriminaliteit; niet Amerika.

Vraag het maar aan Bernie Ebbers, het voormalige hoofd van het failliete telecommunicatiebedrijf Worldcom, die ongeveer hetzelfde deed als Lernout en Hauspie: het eigen vermogen veel beter voorstellen dat het in werkelijkheid was en daarmee investeerders bedriegen. Fraude heet dat. Ebbers pompte het vermogen van zijn bedrijf kunstmatig op met 11 miljard dollar. De beurs geloofde het en Ebbers was de graag geziene gast op Wall Street en hoofdspreker op de seminars van investeringsbanken. Hij was kleurrijk en arriveerde in grote laarzen en met cowboyhoed. Amerikanen noemen dat een ‘selfmade man’.

Maar met de neergang van de telecommunicatieboom in 2000 werd ook de ‘bubble’ van Ebbers doorprikt. De bubble was een wirwar van spookbedrijven die enkel boekhoudkundig bestonden en voor de rest niets voorstelden. Op 13 juli 2005 werd Ebbers, kort voordien nog gevierd miljardair, veroordeeld tot een gevangenisstraf van 25 jaar. Niet drie jaar met een vermindering naar 1,5 jaar wegens de vervelende negatieve publiciteit en de reputatieschade, zoals in Europese landen. De voorzitter van de raad van bestuur van Ahold, Cees van der Hoeven, kreeg een voorwaardelijke gevangenisstraf van 9 maanden en een boete van 225.000 euro. Ook hij stelde het vermogen van Ahold mooier voor dan het was. Maar de cel zal hij vanbinnen niet zien.

Ebbers wel: 25 jaar brommen. Dan is de fraudeur wel uitgeteld. In september 2006 meldde Ebbers zich bij de federale gevangenis van Oakdale, Louisiana. Zijn hoger beroep bij het Amerikaans Hooggerechtshof werd in 2007 ongezien afgewezen. Ebbers werkt nu in de gevangenis zoals andere gevangenen zeven uren per dag, vijf dagen per week. Hij krijgt taken die variëren van voedselbezorging aan de cellen, tot buizenherstelling, schilderwerk en de vloeren schoonvegen. Dat is wat anders dan een fuif in de chique Waldorf Astoria. Zijn vrouw Kristie mag hem bezoeken, maximaal vier uur per maand! Van al het vermogen mocht Kristie een bescheiden woning aanhouden en een contant bedrag van 50.000 dollar. Ebbers heeft niets meer over van zijn 1,7 miljard dollar, behalve de verdienste in de gevangenis. Dat is wat resteert van het leven van de miljardair. Een verzoek tot voorwaardelijke vrijlating kan worden ingediend in 2028!

Amerikanen houden straffende gerechtigheid, ook voor rijken. Openbare aanklagers worden soms volkshelden die zich vervolgens in de politiek storten. De New Yorkse openbaar aanklager Rudolf Giuliani liet handelaren in junkbonds in de boevenwagen afvoeren. Daarna werd hij burgemeester van New York en nu is hij presidentskandidaat. Zijn opvolger was Eliot Spitzer. Hij is nu gouverneur van de staat New York. De huidige openbaar aanklager van New York is Andrew Cuomo, zoon van Mario, de voormalige gouverneur van New York. Openbaar aanklagers willen een grote scalp aan het volk laten zien, als kers op de taart.

De volgende kandidaat is mediamagnaat Conrad Black, de voormalige topman van het bedrijf Hollinger International. De openbaar aanklager van de staat Illinois beschuldigde hem onder andere van fraude, oplichting, verduistering en het tegenwerken van justitie. Op 13 juli 2007 oordeelde de jury dat Black schuldig was aan vier misdrijven waaronder postfraude en het tegenwerken van justitie. Hij werd vrijgesproken van negen andere beschuldigingen. De uitspraak wordt verwacht eind november dit jaar. De maximumstraf die hem boven het hoofd hangt is 35 jaar gevangenisstraf. De rechter stelde vast dat Black 7 miljoen dollar stal uit de kas van Hollinger International en de bijbehorende documentatie vernietigde. Op videobeelden van de bewakingsdienst is te zien hoe Black dozen met documenten wegsleept.

Ook Black is een symbool, ooit een onaanraakbare mediamagnaat. Als Canadees van geboorte richtte hij zich vooral op de Britse en Amerikaanse mediamarkt. In de jaren tachtig werd hij eigenaar van de Daily Telegraph en stelde hij Max Hastings aan als hoofdredacteur. Black was goed bevriend met Margareth Thatcher en Henry Kissinger. Zijn vrouw Amiel, een Britse journaliste, kreeg columns in de bladen die Black kocht. Zelf schreef hij dikke biografieën, onder andere over zijn helden Franklin Delano Roosevelt en Richard Nixon. Black gaf zelfs zijn Canadese nationaliteit op om in Groot-Brittannië te worden geridderd tot ‘Lord Black of Crossharbour’. De persbaron werd lid van de House of Lords.

Een veroordeling in de VS zou een enorme afgang zijn voor de man die Amerika als baken van de wereldbeschaving verdedigde. Hij probeert nu zijn Canadese nationaliteit terug te krijgen om een eventuele straf in Canada te kunnen uitzitten en niet in de VS.

Kortom: bent u morsig met de regels, kom niet naar Amerika. Het is niet ‘A fool’s paradise’ die Europeanen er vermoeden.

Derk Jan Eppink