Congo, fantasialand

Men moet eens uitleggen waarom er vandaag in Congo kan worden samengewerkt met een regime dat minstens even corrupt en ondemocratisch is als het voorgaande. Affairistische generaals uit de Mobutu-periode maken hun opwachting in Kinshasa. Moesten daarvoor drie miljoen mensen de dood worden ingejaagd? Moest voor dit resultaat het land compleet worden ontwricht? Nadat Belgische bedrijven in de jaren negentig door Brussel onder druk werden gezet om Zaïre te verlaten? Vandaar onze vraag aan minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel ( MR): wanneer komt er een Lubumbashi-commissie? (zie blz. 30). Lubumbashi was het zogenaamde ‘bloedbad’ (1990) waarna een internationale boycot tegen Zaïre werd afgekondigd.

De grote internationale consultancybureaus ruiken geld en nestelen zich in het Grand Hotel van Kinshasa. De Wereldbank is bereid haar sluizen te openen. Congo moet immers worden heropgebouwd. Men wil geloven in duurzame vrede nadat de regering van president Joseph Kabila het op een akkoord gooide met rebellenleider Jean-Pierre Bemba. Het aanslepende gepalaver in de Zuid-Afrikaanse gokstad Sun City tussen de Congolese regering en alle rebellengroeperingen kón men niet op een sisser laten uitlopen. Sun City is een soort fantasialand. Waarnemers in Congo vrezen dat het vredesakkoord alleen in de fantasie van westerse diplomaten en de Wereldbank leeft.

De krokodillentranen van de CD&V, die vorige week klaagde over het gebrek aan vooruitgang in het Congo-dossier, zijn ongepast. Samen met de Vlaamse socialisten en would be Zaïre-experts uit de jaren negentig draagt de vroegere CVP een verpletterende verantwoordelijkheid voor de chaos in de regio. Louis Michel komt de verdienste toe dat hij het Congolese drama uit de vergetelheid haalde.

Men kan vragen stellen bij de manier waarop. Veel goede intenties, maar het is niet zeker dat zijn persoonlijke gebrek aan terreinkennis gecompenseerd wordt door de geroemde Afrika-expertise op het departement. Grondige dossierkennis betekent nog niet dat men het Afrikaanse decorum kan doorgronden en dubbele bodems doorziet. Maar deze buitenlandminister staat alvast niet onverschillig tegenover drie miljoen doden: ongeveer drie keer de bevolking van Brussel is tot nu de tol van de ontbinding van Congo.

Parlementaire onderzoekscommissies zijn tegenwoordig in trek. Er was de Ruanda-commissie, de Lumumba-commissie en nu buigt een commissie-Grote Meren zich over de plundering van bodemrijkdommen. Daarin wordt nagegaan hoe Belgische bedrijven zich bezondigd zouden hebben aan illegale handel. Goed zo.

Maar het geheugen is kort. Men wordt liefst niet herinnerd aan de oorzaken die geleid hebben tot dit drama. Die waren – jawel – het corrupte regime van Mobutu en zakenaffairisme. Maar als dát de maatstaf voor de fatale breuk in 1990 was, is er geen reden om opnieuw aan te knopen met Kinshasa.

Hopelijk zijn de parlementaire onderzoekscommissies over Afrika geen vrijblijvend tijdverdrijf, maar brengen ze meer realiteitszin en kennis van Afrika bij. Zodat politici zich in de toekomst met de actualiteit en de gevolgen op het terrein van hun beleidsopties kunnen bezighouden. In plaats van te vluchten in het verleden, daarbij de kernoorzaken omzeilend van hun falen. Helaas, de geest is uit de fles en verwachten dat Louis Michel die er opnieuw in krijgt, is onrealistisch.

Erik Bruyland [{ssquf}]