BSCA maakte een rekenfoutje van 141,3 miljoen euro

Businessplannen opstellen blijft een grote gok. Maar in Charleroi was de glazen bol toch wel erg troebel. De luchthavenuitbater maakte een verkeerde inschatting ter waarde van 141,3 miljoen euro.

Ultrageheim. Bewaard achter slot en grendel. Die antwoorden kreeg Trends steevast op de vraag om het businessplan van de luchthaven van Charleroi te kunnen inzien. Maar gelukkig was daar het onderzoek van de Europese Commissie naar vermeende staatssteun door de luchthavenuitbater Brussels South Charleroi Airport ( BSCA) aan Ryanair. Op 12 februari veroordeelde de Commissie beide partijen. Het uitvoerige verslag over die beslissing verscheen op 30 april in het Publicatieblad van de Europese Unie.

Dat rapport levert een schat aan informatie. Want eindelijk is er wat meer zicht op dat (tot vandaag in een waas van geheimzinnigheid gehulde) wonderbaarlijke businessplan uit de zomer van 2001. Het wordt al gauw duidelijk waarom de Waalse luchtvaartjongens zo karig bleken met informatie. De eurocraten maken er brandhout van.

Het businessplan bestrijkt de periode tussen 2001 en 2015. Ryanair is de spil van het plan. De Ierse luchtvaartmaatschappij kreeg voor de volle vijftien jaar zeer gunstige voorwaarden voor het gebruik van de Waalse luchthaven. De landingsrechten waren de helft goedkoper dan de officiële tarieven. De kosten voor de afhandeling lagen op een tiende van de gepubliceerde prijs. In ruil engageerde Ryanair zich tot het aanvoeren van massa’s passagiers. Via additionele inkomsten (uit catering, parkeergeld, concessies) zouden de passagiers het financiële verlies rechttrekken. Andere carriers zouden de inkomsten verder aandikken.

Afrika was de melkkoe

Maar zo simpel is het niet. De speurders verwijzen die redenering naar de prullenmand. In de kostenfactuur zien ze geen graten, want die lijkt vrij realistisch opgesteld. Het is de inkomstenzijde die het moet ontgelden. De bedenkers van het businessplan gingen wel erg optimistisch te werk. Ze voorspelden een gecumuleerd resultaat van 108,6 miljoen euro, of een nettorendement op eigen vermogen van 27 %.

De speurders van de Europese Commissie bekeken de ontwikkeling van BSCA met meer nuchterheid. Ze kwamen uiteindelijk uit op een rekenfoutje van 141,3 miljoen euro, weliswaar gespreid over de periode van 2001 tot 2015. Wat meteen de hele winstgevendheid ondergraaft.

Vier grote posten zorgen voor die overschatting. Een eerste som van 78,4 miljoen euro werd met de nodige scepsis bekeken. Die inkomsten zouden voortspruiten uit de groei van het luchtvaartverkeer door andere carriers behalve Ryanair. Volgens het businessplan zou Charleroi in 2003 via derde maatschappijen 700.000 vertrekkende passagiers verwerken. In 2010 zou dat aantal oplopen tot net geen anderhalf miljoen. Die passagiers – vooral dan uit lijnvluchten – zouden van de luchthaven een ware melkkoe maken. In 2003 zou een passagier van een lijnvlucht al 23 euro opleveren, in 2011 zou dat 30 euro worden.

Vreemd. In dat bedrag zit liefst 14 euro opbrengst per passagier uit de afhandeling. Vergelijk: Ryanair betaalt welgeteld 1 euro. Volgens BSCA zou het vooral om carriers gaan die naar Afrika vliegen. De grote hoeveelheden bagage zouden dan de hoge afhandelingskosten verklaren. De Europese Commissie bleek niet opgezet met die uitleg. Meer nog: het aantal passagiers én de daarmee gepaard gaande inkomsten zijn “nergens op gebaseerd”, luidt het strenge verdict. Weg dus, die eerste schijf van 78,4 miljoen euro.

Gratis tickets kosten geld

Een tweede pijnlijk punt is Promocy. Deze bijna legendarische joint venture tussen BSCA en Ryanair zorgt voor de promotie van de luchthaven. Elke partij stort per vertrekkende passagier 4 euro in dit fonds. Met Promocy wordt een deel van de gratis tickets van Ryanair gefinancierd. Merkwaardig genoeg bleven de kosten in het businessplan gelimiteerd tot 700.000 passagiers. De eurocraten gingen uit van het totale aantal verwachte passagiers in het businessplan. Goed voor een meerkost van 17,32 miljoen euro in de periode 2001-2015.

Van het gecumuleerde bedrijfsresultaat van 108,6 miljoen euro, zoals vooropgesteld in het businessplan, blijft na deze aderlating nog weinig over. Welgeteld 12,9 miljoen euro. En dat dankt BSCA dan nog aan de gulheid van de Waalse overheid. Want de inkomstenposten drie en vier zijn volledig te danken aan manna dat vloeit via de gewestelijke instanties.

Nummer drie heeft alles te maken met een milieufonds. BSCA staat jaarlijks 35 % van zijn inkomsten af aan een milieufonds. Maar die bijdrage werd geplafonneerd tot maximaal 1,86 miljoen euro per jaar. Die beslissing tot plafonnering viel echter na de goedkeuring van het businessplan. De bonus van 23,4 miljoen euro tot 2015 was dus een niet te voorzien extraatje. Nog zo’n bonus van de overheid is de bijdrage voor de brandweer ter waarde van 22,2 miljoen euro. Die was evenmin zeker toen het businessplan werd opgesteld. Volgens de eurocraten hadden de bedenkers van het businessplan beter rekening gehouden met die juridisch onduidelijke situatie. Want het is uiteindelijk overheidsgeld dat het plaatje bij BSCA min of meer rechttrekt.

De Europese Commissie is trouwens niet echt gelukkig met die bijdragen van de overheid. Het Waals gewest betaalt een resem activiteiten, zoals de veiligheid, de aanleg van infrastructuur, bagagecontrole, verzekeringen voor de wettelijke aansprakelijkheid van het veiligheidspersoneel, de honoraria van de advocaten die de gewestelijke luchtvaartbelangen verdedigen en terugbetaling van sommige kosten voor de luchtvaartcontrole van Belgocontrol. De Commissie merkt op: “Die inkomsten kunnen voor de financiering van handelsactiviteiten worden gebruikt. Het risico van kruissubsidiëring tussen verschillende activiteiten kun je niet uitsluiten.” Maar er is geen communautaire regelgeving over de financiering en de tarifering van die overheidsdiensten. Schieten de eurocraten straks nog in de eigen tenen?

Meevallers voor Vlaamse begroting. De Vlaamse gewestbelastingen zijn in de eerste vier maanden van dit jaar met 14,5 % gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2003 (1084 miljoen euro tegenover 947 miljoen euro). De stijging zit vooral in de inkomsten uit de registratierechten (+18,5 %) en uit de schenkingsrechten (+27,4 %). De lagere tarieven lokken meer transacties en dus meer belastinginkomsten uit. “Als deze trend zich doorzet, halen we op het eind van het jaar 150 à 175 miljoen euro meer dan begroot uit de gewestbelastingen,” zegt Vlaams minister van Begroting Dirk Van Mechelen ( VLD). “Dat betekent dat we de begrotingsdoelstelling voor 2004 kunnen halen zonder dat er bespaard moet worden.”

Coke lanceert koffieautomaat. Coca-Cola België zou werken aan een nieuw automatenconcept waarbij een blikje met daarin een op koffie gebaseerd drankje net voor consumptie opgewarmd wordt.

Vrees voor politieke benoemingen. In de magistratuur bestaat heel wat wrevel over de plannen van minister van Justitie Laurette Onkelinx ( PS) om een ‘derde weg’ voor benoemingen van rechters in te voeren, naast het bestaande examen en de gerechtelijke stage. De Hoge Raad voor de Justitie zou ook juristen met twintig jaar ervaring als rechter kunnen benoemen. De vrees bestaat dat de deur voor politieke benoemingen wijd wordt opengezet.

3Com bouwt af in Europa. De Amerikaanse leverancier van apparatuur voor computernetwerken 3Com heeft eind april besloten met onmiddellijke ingang een aantal kleinere Europese kantoren te sluiten. Ook de Belgische vestiging, die anderhalf jaar geleden werd afgesplitst van het Beneluxkantoor in Amsterdam, ging dicht. In ons land waren acht mensen actief.

Wolfgang Riepl

Van het gecumuleerde bedrijfsresultaat van 108,6 miljoen euro, zoals vooropgesteld in het businessplan, blijft welgeteld 12,9 miljoen euro over.