‘Brussels Airlines heeft een realistisch toekomstplan’

De federale regering en Lufthansa hebben eindelijk een akkoord bereikt over de redding van Brussels Airlines. De slechtst presterende Lufthansa-dochter is daarmee de laatste, na Swiss, Lufthansa en Austrian Airlines. Nochtans had bestuurder en voormalig voorzitter Etienne Davignon al half april de krijtlijnen van het akkoord uitgestippeld. “Door misverstanden en een gebrek aan vertrouwen heeft het wat langer geduurd.”

Op dinsdag 21 juli, de Belgische nationale feestdag, kwam eindelijk witte rook uit de schouw bij Brussels Airlines. De federale regering pompt 290 miljoen euro in het door de coronacrisis geplaagde bedrijf, via een lening. Het moederbedrijf Lufthansa verhoogt op zijn beurt het eigen vermogen van SN Airholding, de holding boven Brussels Airlines, met 170 miljoen euro.

België bereikt daarmee als laatste een akkoord. Zwitserland was eerst, begin mei. Swiss, de rendabelste dochter van het Lufthansa-concern, sleepte de beste voorwaarden uit de brand. Daarop volgden het Duitse Lufthansa eind mei en Austrian Airlines begin juni. Lufthansa hield de groep wel in spanning, want de aandeelhouders moesten op 25 juni nog hun zegen geven over het akkoord. Ondanks initieel gemor van de grootste individuele aandeelhouder, de Duitse miljardair Heinz-Hermann Thiele, stemde 98 procent van de aandeelhouders voor de overheidssteun.

Structureel onrendabel

Pas nu is er een akkoord in België. De werknemers van Brussels Airlines gaven het goede voorbeeld. Net voor de algemene vergadering van de aandeelhouders van Lufthansa aanvaardden zij een beenharde herstructurering. De Belgische vloot krimpt met 30 procent en het aantal werknemers met een kwart (eind maart waren er 3770 medewerkers).

Dat had Etienne Davignon, de bestuurder en voormalige voorzitter van SN Airholding, al half april aan Trends gemeld. Brussels Airlines zou door de coronacrisis met minimaal een kwart krimpen. Maar Lufthansa was bereid een kapitaalverhoging bij de dochter Brussels Airlines door te voeren en de herstructurering te financieren. Tegelijk wilde Lufthansa dat ook de Belgische overheid haar duit in het zakje zou doen, via een lening met een staatswaarborg.

De federale regering, en dan vooral minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld), talmde lang. Hij vond het de normaalste gang van zaken om allerlei garanties te eisen, en dat voor een structureel onrendabel bedrijf. Nog te vaak wordt de mythe verspreid dat Brussels Airlines een parel is die de Duitsers voor een prikje hebben ingelijfd. De cijfers geven een ander beeld ( zie tabel). Ook in 2020 zal Brussels Airlines naar alle waarschijnlijkheid verlies lijden. Brussels Airlines is de slechtst presterende dochter van de Lufthansa Groep.

“Het belangrijkste is dat er nu een akkoord is bereikt”, haalt Etienne Davignon opgelucht adem. “Het was een complexe situatie met drie partijen: Brussels Airlines, de federale regering en Lufthansa. Door misverstanden en een gebrek aan vertrouwen heeft het allemaal wat langer geduurd. De federale regering wilde zekerheid over wat er met haar centen zou gebeuren. Maar ik ben koppig. Ik ben altijd blijven geloven in een akkoord. Dit is niet zomaar een redding. Brussels Airlines heeft nu een realistisch toekomstplan. Dat is dé grote verandering.”

Merknaam blijft

Lufthansa geeft een financiële injectie van 170 miljoen euro aan Brussels Airlines, op voorwaarde dat de dochter de volgende jaren winstgevend zal groeien. Dat toekomstplan werd op 12 mei al aan de werknemers voorgesteld. Het hoofdkantoor van Brussels Airlines blijft in Zaventem en de luchthaven behoudt zijn knooppuntfunctie. Daarbij wordt vooral gemikt op Sub-Saharaans Afrika – Lufthansa heeft in Zaventem een uitmuntendheidscentrum voor die regio – en groei in Noord-Amerika. De merknaam Brussels Airlines blijft.

De federale overheid geeft op haar beurt een lening van 290 miljoen euro, voor een looptijd van zes jaar. De rentevoet staat nog niet vast, want de Europese Commissie moet het akkoord nog goedkeuren. Daarvoor moet het Duitse coronareddingfonds Wirtschaftsstabilisierungsfonds (WSF) van de Duitse federale regering zijn fiat nog geven over het Belgische steunpakket.

De Belgische overheid leent de 290 miljoen euro op de markt en stuurt de som vervolgens naar de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM), die de overheidsbelangen beheert. De FPIM heeft al een lening van 50 miljoen euro gegeven aan SN Airholding. Die blijft doorlopen. Als Brussels Airlines de lening van 290 miljoen euro niet kan terugbetalen, kan de Belgische overheid in theorie de volledige eigenaar van de luchtvaartmaatschappij worden, want die geeft haar aandelen in pand voor de lening. Dat deden ook de andere luchtvaartdochters van Lufthansa Groep. Slechts één regering wordt aandeelhouder: de Duitse. Die neemt via het WSF een belang van 20 procent in Lufthansa Groep voor 306 miljoen euro.

De Zwitserse regering liet al vroeg en nadrukkelijk weten dat ze geen aandeelhouder van Swiss wil worden. De Oostenrijkse regering eiste dat wekenlang wel, maar keerde uiteindelijk haar kar. Ook in België lag het denkspoor van een rechtstreeks aandeelhoudersbelang door de overheid op tafel. Maar de regelgeving van de Europese Commissie eist een veel hogere vergoeding voor een injectie door de overheid in het eigen vermogen. Een aandeelhouder loopt een hoger risico dan een schuldeiser. Daarnaast kan het de concurrentie verstoren als een overheid rechtstreeks investeert in een luchtvaartmaatschappij. Davignon noemt de lening daarom financieel een goede zaak voor Brussels Airlines. “Als de Belgische overheid geen lening zou geven maar het eigen vermogen zou verhogen, zou dat de luchtvaartmaatschappij 10 tot 15 miljoen euro meer kosten.”

De federale overheid krijgt twee zitjes in de raad van bestuur van SN Airholding. Lufthansa blijft wel de meerderheid van de bestuurders leveren. Er zijn vijf bestuurders, met Jan Smets, de voormalige gouverneur van de Nationale Bank, als covoorzitter. Etienne Davignon stopt in september als bestuurder.

Sancties voor Lufthansa

Een sanctiemechanisme waakt over de naleving van de akkoorden. Wordt Lufthansa in het ongelijk gesteld, dan moet de overheidslening van 290 miljoen euro onmiddellijk worden terugbetaald. Als dat niet lukt, kan de federale overheid beslag leggen op de in pand gegeven aandelen van Brussels Airlines.

Het akkoord tussen de federale regering en Lufthansa stoelt grotendeels op de vroegere akkoorden met Swiss, Lufthansa en Austrian Airlines. De Oostenrijkse regering is iets toegeeflijker op één punt: ze geeft 150 miljoen euro liquide middelen aan Austrian Airlines.

Uiteindelijk is alleen de winstgevendheid van tel. Lufthansa maakt duidelijk dat de akkoorden enkel overeind blijven als de luchtvaartmaatschappijen de volgende jaren weer aanknopen met een rendabele groei.