“Boeken dicht en opnieuw beginnen”

Het dogma in de luchtvaart het voorbije decennium was schaalvergroting. Toch blijft kleine broer Luxair op zijn eentje overeind. Christian Heinzmann, de nieuwe voorzitter van het directiecomité, heeft een paar tips voor Sabena.

Luxemburg.

De voormalige algemeen directeur van Sobelair en VLM leidt een luchtvaartbedrijf met 2000 werknemers, zestien vliegtuigen en een omzet van 11,1 miljard frank. Een andere dimensie dan Sabena – 10.000 medewerkers, 93 vliegtuigen en net geen 90 miljard frank omzet – maar wel een pak rendabeler.

De Société Luxembourgeoise de Navigation Aérienne vervoerde in 2000 één miljoen passagiers. Op groepsniveau wordt een bescheiden winst van 156 miljoen frank vooropgesteld. Net als bij Sabena zijn de pure luchtvaartactiviteiten verlieslatend. Maar Heinzmann wil dat uiterlijk tegen 2002 omdraaien in winst. Luxair opereert op een markt van welgeteld 400.000 inwoners. Hoe blijft de maatschappij op haar eentje overeind?

CHRISTIAN HEINZMANN (LUXAIR). “Ik geloof niet in fusies, want die worden nooit effectief doorgevoerd. Je botst voortdurend op praktische problemen. Welke piloten zullen op welke toestellen vliegen? Welk informaticasysteem wordt gebruikt?”

TRENDS. Maar met fusies creëer je toch schaalgrootte? En transferpassagiers zorgen voor volume, en dus kritische massa.

HEINZMANN. “Luxair had in 1999 amper 22.600 transferpassagiers op een totaal van 1 miljoen reizigers. Dat moet zo blijven. Er is in Luxemburg al genoeg concurrentie van Brussel, Frankfurt en Parijs. Ik ben liever de kop van een muis dan de staart van een olifant. Je moet nederig zijn. Overstappers zorgen alleen maar voor extra kosten als ze een ommetje via Luxemburg maken.”

Sabena heeft die transferpassagiers broodnodig om zijn toestellen te vullen. De businessreizigers maken amper 17% uit van de klanten.

HEINZMANN. “Zorg dan voor rechtstreekse verbindingen in kleine toestellen en met hoge frequenties. We hebben een vloot van achttien vliegtuigen, met acht gloednieuwe Embraer ERJ 145-toestellen. Die hebben 49 stoelen en zijn daarom geknipt voor regionale zakenvluchten binnen een straal van 1000 kilometer. Het aantal passagiers in business bedraagt dan ook 50%.”

Die zitjes zijn makkelijker te vullen in het Groothertogdom, dat bekendstaat om zijn hoge levensstandaard.

HEINZMANN. “Juist, Luxemburgers willen comfort. Noem het maar snobisme, passagiers willen zelfs niet betalen voor goedkope tickets. En Luxemburgers zijn erg nationalistisch. Ze kiezen bewust voor Luxair. Het begrip flag carrier heeft hier nog echte symboolwaarde.”

Een heel ander gevoel dan in België, waar Sabena nog niet zo lang geleden neerkwam op Such a bad experience never again.

HEINZMANN. “Wat is er van Sabena overgebleven? Onder impuls van het Airline Management Partnership ( nvdr – de samenwerkingsvennootschap voor de verkoop en de marketing van Sabena en Swissair) zitten de meeste Belgische werknemers misnoegd in Zürich. De Zwitsers eisten de beste posten, de Belgen kregen de kruimels. Sabena werd ontbeend tot een skelet, het vet is van de soep gehaald. De kroonjuwelen Sabena Technics en Catering verdwijnen. Filialen creëren alleen met de bedoeling ze te verkopen, is dus onzin.”

Het aandeelhouderschap in de vrachtmaatschappij Cargolux deelt u met SAirGroup. Het Duitse Lufthansa heeft een participatie in Luxair van 15%. Loopt dat lekker?

HEINZMANN. “Die 15% wil ik anders zien. Pas op, Lufthansa is een schitterend bedrijf. Maar ik wil niet dat zij hun neus komen steken in ons bedrijf. Onze lijn naar Frankfurt is verlieslatend en wordt misschien stopgezet. Die lijn dient voor 80% als feeder voor Lufthansa. Waarom zouden wij onze eigen maatschappij beconcurreren?”

Dus: vivons cachés, vivons heureux?

HEINZMANN. “Ik zeg niet dat fusies geen schaalvoordelen opleveren. Het beste voorbeeld is Cargolux. Daar wil ik heel wat synergieën mogelijk maken. Ik wil de kerosine gezamenlijk aankopen, net als het onderhoud van de toestellen.”

Hebt u gemeenschappelijke vluchtakkoorden met andere flag carriers?

HEINZMANN. “We hebben code shares, bijvoorbeeld met het Portugese TAP. Maar dat is en blijft een puur operationele samenwerking. Ik denk dat het tijd wordt voor Luxair om zelf participaties te nemen in andere luchtvaartmaatschappijen. Dat is nooit een optie geweest bij Luxair, gewoon omdat het bedrijf nooit in de kijker stond. En dan denk ik in de eerste plaats aan de VLM.”

Een carrier in België die wél winst maakt. Moet ook Sabena mikken op die nichemarkt van zakenreizigers?

HEINZMANN. “Sabena heeft alle kansen als kleine, geherstructureerde carrier. Begin met die enkele lijnen die rendabel zijn en verhuur de andere toestellen voor enkele jaren.”

Dat is dus een Sabena Light met nog amper 2000 werknemers.

HEINZMANN. “In het beste geval. Je moet daar heel radicaal en consequent in zijn. Natuurlijk is het makkelijk zoiets te zeggen vanuit je luie stoel, maar ik weet ook wel dat het verschrikkelijk veel pijn doet. Toch zullen de Belgen moeten tonen dat ze groot genoeg zijn om hun broek op te houden. Doe de boeken dicht en begin de volgende dag helemaal opnieuw. Ik heb dat trouwens tien jaar geleden al gezegd. Toen werd op managementniveau druk gesproken over een lock-out: de tent sluiten en mensen aanwerven op basis van nieuwe contracten. Maar de durf – en de politieke wil – ontbraken.”

U zit natuurlijk wel in een comfortabeler zetel op de luchthaven in Luxemburg. Een van uw activiteiten is luchthavenbeheer. U kan zelf bepalen waar u winst maakt, terwijl Sabena voortdurend op gespannen voet leeft met de Zaventemse luchthavenuitbater BIAC.

HEINZMANN. “Het is niet zo dat wij om het even welke prijs kunnen vragen. Luxemburgers vliegen graag met Luxair, maar de concurrentie met Metz en Saarbrücken verhindert dat we onszelf de markt uit prijzen. Al kan ik niet ontkennen dat het een voordeel is wanneer je tegelijk uitbater en klant van de luchthaven bent.

“Brussel is een enorm grote, agressieve luchthaven geworden. Ze willen meedoen met de grote jongens. Maar hun hinterland is eigenlijk beperkter dan het onze. In een straal van 300 kilometer rond Brussel liggen Schiphol, Parijs, Londen, Frankfurt, Keulen, Düsseldorf, Bonn. Op Frankfurt na liggen er geen echt grote luchthavens in onze buurt. Ons hinterland bestaat uit 3,5 miljoen potentiële klanten.”

Luc Huysmans Wolfgang Riepl