Boek tegen ‘t Net

Dirk Folens heeft Vlaamse genen. Zijn Nederlands klinkt Engels in kleur en woorden. Folens Group is de leidende maker van schoolboeken in Ierland en groeit in Engeland en Polen. Het westen en het oosten van Europa zijn Folens’ domeinen. West-Vlaamse ondernemerslust in Dublin.

Dublin, (Ierland).

H ow the Irish saved Civilization (1995) van Thomas Cahill is een populair boek voor de 60 miljoen Ieren van Ierland en de diaspora (VS). Het ligt in de boekenwinkels aan de Liffey als betere reisherinnering. Thomas Cahill borstelt een Ierland van goden en geesten. De reddende haven van de klassieke cultuur, de letterkunde en het christendom in de vijfde en de zesde eeuw van onze tijdrekening. Zonder de Ieren, met hun liefde voor de dichtkunst, de muziek, de wapens en de zinnelijkheid, hadden de barbaren Europa en de beschaving van Romeins-Griekse oorsprong langduriger verduisterd.

Sterk blijven in het westen, groot worden in het oosten

Folens Group van Dirk Folens steunt de beschaving en de traditie van Europa vandaag. Jaarlijks ontwerpt en drukt het bedrijf duizenden schoolboeken in Ierland, Engeland en Polen. Van de geneugten van Internet en de cd-roms houdt Folens zich ver (zie kader: Boek, bord, krijt). Binnenkort verhuist Folens Group – zij overkoepelt vier Ierse en twee niet-Ierse dochters en telt 340 medewerkers – naar een nagelnieuw en modernistisch gebouw. Dirk Folens heeft een dubbele strategie: sterk blijven op de eilanden in de zeeën van de ondergaande zon en groot worden in het oosten. In 1997 kocht Folens 60% van een gespecialiseerde schoolboekenproducent in Polen, het geld ligt klaar voor het optrekken van dat percentage.

De groepsomzet van Folens is 1,815 miljard frank, waarvan 40% uit drukken en 60% uit publiceren en de nettowinst bedraagt 8% van de omzet. De Ierse omzet bedraagt 60% en de niet-Ierse 40%. Dirk Folens: “In Ierland zijn we in onze niche de marktleider met een penetratiegraad van 30%. In Engeland groeien we traag, in Polen veel en veel sneller.”

De 54-jarige

Vlaamse Ier erfde het West-Vlaamse temperament van zijn vader, Albert Folens (82 j.), onder meer oud-docent van Trinity College (Dublin) en een talentalent (hij kent en spreekt negen talen). Vader Folens is een radicale Vlaming en kwam na 1945 in aanvaring met de Belgische repressie. Met geestesgenoten week hij na een gevangenisstraf uit naar Ierland. De oud-leraar en vertaler gaat terug naar zijn eerste liefde en belandt na moeilijke jaren in het onderwijs, evenwel niet nadat hij verplicht Iers heeft gestudeerd om de lokale leraarsbul te behalen. De leerlingen vragen hem om zijn nota’s en zo begint een uitgeverijtje met gestencilde cursussen op het thuisadres. Het onderwijs in Ierland wordt gratis en het aantal scholieren stijgt. In 1974 begint Folens grootschalig op het industriepark Tallaght (Binnen de M50, de ring in opbouw rond Dublin, omwille van de Europese subsidies spottend de Kohl Boulevard genoemd, wordt 70% van de Ierse economische rijkdom geproduceerd. Die rijkdom leidt tot de klassieke verschijnselen, files en opstoppingen. Tussen uitgeverij Folens en het stadscentrum doet de taxi er zestig minuten over).

Folens combineert de uitgeverij, een drukfabriek en een opslagcentrum. Vanaf het begin van de jaren tachtig publiceert Folens schoolboeken in vier kleuren, wat het machinepark duur maakt. Folens heeft een tweede omzetpoot: naast schoolboeken verschijnen er computerhandboeken in vele talen, onder meer het Japans en het Koreaans. Dirk Folens: “We kennen twee niches op ons duimpje, schoolboeken en computerhandboeken. Onze marketingmensen zeggen me, daar is een kans om een goed boek uit te geven en dan zoeken we een auteur. Inspecteurs hebben in Ierland een wettelijk verbod om leerboeken te schrijven. Leraren hebben in Ierland een hoge maatschappelijke status en kiezen zelf hun boeken.”

De prijs van een schoolboek is lager dan die van een algemeen boek. De distributiekosten liggen eveneens lager, want het is bijna directe verkoop. De marge blijft dus intact. Een succesvol schoolboek loopt vier à vijf jaar mee. Dirk Folens: “Van onze boeken maakt er één op drie winst. Boeken voor de lessen Latijn en Spaans zijn niet winstgevend, maar ze moeten erbij omwille van de volledige service.” Folens verspreidt geen algemene catalogus van zijn uitgaven: “Een leraar natuurkunde ontvangt onze documentatie met het aanbod van de boeken natuurkunde. Hij heeft geen professionele belangstelling voor onze schoolboeken geschiedenis,” klinkt het droog. De schoolboeken van Ierland zijn voor 95% uitgegeven in het Engels, voor 5% in het Iers. Het leerlingenaantal groeit bij de scholen met het Iers als studeertaal (5%) want zij worden beter gesubsidieerd, zijn dus beter uitgerust en wel wat ouders zenden hun kinderen daarom naar de Ierstalige school.

Dirk Folens, ingenieur van Dublin University, deelt de controle over het familiebedrijf met zijn oudste zus: “Ik ben een Ier met een Vlaamse achtergrond, spreek nog Nederlands en bezoek af en toe ooms en tantes in Vlaanderen. Toen ik hier naar de lagere school stapte, kende ik uitsluitend Nederlands, de huistaal, en werd geconfronteerd met de twee talen van mijn gastland.” Alle ondernemingen van Dirk Folens worden gerund door managing directors. Het bureau van de besnorde chief executive officer (CEO) is papierloos, alles staat op de computer. Hij huwde een Ierse en is de trotse vader van vijf kinderen die met hun foto op zijn kale werktafel staan. Frullen of luxe worden gescalpeerd: de baas en zijn bezoekers drinken koffie uit plastic bekertjes.

In Roemenië, Slovenië, Tsjechië en Hongarije ligt de markt open

De internationale expansie wordt aangevat in het midden van de jaren tachtig met een bijhuis in Londen, Folens UK. In 1997 breidt Folens uit naar het Poolse schoolboek. Dirk Folens: “Een fantastische markt, er zijn 40 miljoen Polen met één godsdienst, één volksaard, één taal en één schoolsyllabus voor het hele land.” Folens kocht 60% van een kleine uitgeverij en denkt aan een verhoging van dat percentage.

De strategie van Folens is om op de randen van Europa een stevige positie in te palmen. Dirk Folens: “Het midden laten we onberoerd, daarin werken stevige concurrenten, bijvoorbeeld, de markt van de Benelux is rijp en de wedijver sterk. Maar in Roemenië, Slovenië, Tsjechië en Hongarije ligt de markt open voor nieuwe aanbieders. In Rusland is publiceren dodelijk voor je bedrijfsvoering, dus daar blijven we weg.”

Folens publiceert

in Ierland 800 titels met een gemiddelde oplage van 5000 stuks. Jaarlijks verschijnen er 120 nieuwe boeken, die vaak oude titels vervangen. In Polen liggen de verhoudingen volledig anders. Daar produceert Folens elk jaar acht à tien titels op 100.000 exemplaren. “De Poolse onderwijzers worden ontzettend slecht betaald en de prijs van de boeken houden we ook om die reden zeer laag,” vertelt Dirk Folens en vergelijkt: “Bij een Iers prijspeil van honderd is het Poolse 35.”

Folens heeft geen grote markt kunnen opbouwen in de VS, ondanks de 50 miljoen Amerikanen van Ierse afkomst: “Het Ierse nationalisme is geen nationalisme gebaseerd op de taal, maar op de muziek, de dans en de Ierse sporten als hurling en voetbal.”

FRANS CROLS