BIOGRAFIE

De jaren vijftig verliepen turbulent voor de jonge Zweedse zakenman Ingvar Kamprad. Zijn eerste huwelijk liep op de klippen en hij verloor de strijd om het hoederecht van zijn geadopteerde dochter. Zijn postorderbedrijf Ikea, dat hij als 17-jarige scholier in 1943 oprichtte, spitste na een begin in handel met balpennen, portefeuilles en horloges, steeds meer de aandacht toe op meubelen. Toen hij meer toonzalen bouwde, barstte een boycot van zijn concurrenten los. Zijn Zweedse rivalen zetten zijn leveranciers onder druk, waardoor deze plots weigerden nog langer zaken met Ikea te doen. Dankzij aandacht van de pers voor de vechter voor betaalbare meubelen en het toegeven van enkele fabrikanten – die met verzonnen namen, adressen en anonieme vrachtwagens leverden – kon Kamprad zich overeind houden.

“Problemen creëren ook kansen,” zo luidt een devies van Kamprad. “Toen we niet meer dezelfde meubels mochten kopen als de anderen, werden we gedwongen ze zelf te ontwerpen en dat leverde ons een eigen stijl op. En uit noodzaak ons van de levering van onze eigen bestellingen te verzekeren om onze beloften aan onze klanten te kunnen nakomen, deed zich de kans voor die voor ons vervolgens een hele wereld aan mogelijkheden opende. Die kans zou Europa heten, of om preciezer te zijn Polen.” Kamprad deed een beroep op meubelfabrikanten in het toen nog communistische Polen. Eens hij voor moderne machines gezorgd had, kon hij blijven afnemen in het lagelonenland dicht bij de deur.

Heel de geschiedenis van de onderneming en het leven van de nu 73-jarige Kamprad vinden we helder weergegeven in Ikea – Het succes van een filosofie. De éminence grise van de Zweedse economische journalistiek, Bertil Torekull, tekende het verhaal op. Meer dan registreren wat Kamprad kwijt wilde, heeft hij waarschijnlijk niet gedaan. Daarvoor is dit een al te brave (bedrijfs)biografie. Torekill brengt weliswaar ook de minder aangename episoden in beeld – zelfs het geflirt van Kamprad met het nazisme tijdens zijn jeugd – maar alles wordt steevast zo stevig ten gunste van de paternalistische bedrijfsleider uitgelegd, dat een gevoelige lezer al gauw tranen in de ogen dreigt te krijgen. Dit is een hagiografie, maar dan wel een die het voordeel heeft duidelijk te tonen hoe een gedreven Zweedse boerenzoon met vallen en opstaan een wereldzaak opbouwde. Momenteel heeft Ikea 137 filialen, verspreid over 29 landen in vier continenten. De hoofdaandeelhouder heeft Zweden inmiddels ingeruild voor het fiscaalvriendelijke Zwitserse Lausanne.

Bertil Torekull, Ikea – Het succes van een filosofie. BZZTôH, 287 blz., 590 fr.

LDD