Belgische sjeik in Hongaarse olie

In Hongarije zitten drie Belgen in de top van het energiebedrijf MOL, het plaatselijke Petrofina. Een van hen, Michel-Marc Delcommune, ziet voor MOL een rol weggelegd in de nieuwe energiecoalitie tussen Washington en Moskou.Boedapest (Hongarije).

Boedapest (Hongarije).

Als de Irakese president Saddam Hoessein wordt gebombardeerd, versnelt dat de geboorte van nieuwe energieclubs. De Arabieren verzwakken, de Oost-Europeanen versterken. Op het hoofdkantoor van energieleverancier MOL in Boedapest flikkert CNN 24 uur per dag. Op een boogscheut wachten kranten, knapperige croissants, chocoladerepen van Nestlé en six-packs van Coca-Cola bij Friss 24, het nieuwe winkelconcept van MOL. Wat je bij Friss 24 ruikt en ziet, weerspiegelt de shop van een tankstation aan de Noordzee. Bij Friss 24 is de sjofelheid van het Oostblok weggemaquilleerd.

Michel-Marc Delcommune (55), een Belg en de hoogste financiële man van MOL, poseert vriendelijk bij de winkel en vertelt enthousiast over zijn werkkring. In 1999, bij de fusie tussen Petrofina en Total (Delcommune was chief financial officer en directeur personeelszaken bij Petrofina), stapte hij op en werd de cijferkraker van de Hongaarse mininational (omzet: 4,28 miljard euro). Delcommune reisde naar Boedapest op vraag van de Amerikaanse pensioenfondsen die belegden in groeimarkten en MOL in hun portefeuille stopten. Zij wilden een niet-Hongaar op het financiële departement, iemand die open stond voor de markteconomie en de Europese en Amerikaanse financiële rapportering kent. Hij rapporteert rechtstreeks aan de raad van bestuur. In die raad van bestuur zetelt Alexandre Lamfalussy, een Belg en geboren Hongaar. Hij was machtig bij BBL en later hoofd van de Bank voor Internationale Betalingen in Basel (Zwitserland).

Strategische pijpleidingen

Als de bommen regenen op Bagdad, het Midden-Oosten destabiliseert, de Arabische oliestroom trager vloeit, volgt het heil dan uit het oosten van Europa? “Ik zie een groeiende energiecoalitie tussen Washington en Moskou. MOL pikt in op die dynamiek. Pijpleidingen zijn om historische en strategische redenen een troef van Centraal-Europa. Wij versterken mee de pijplijn van de Oekraïne via Hongarije naar een Kroatische haven. De Amerikanen dringen aan op een sterke olieterminal in de Adriatische Zee,” antwoordt Delcommune. “MOL heeft een 50/50-samenwerking met het Russische oliebedrijf Yukos in Siberië, toevallig in de geboortestreek van de Magyaren, de zwerfstam waaruit Hongarije ontstond.” Rusland beschikt over de op zes na grootste oliereserves ter wereld en over de grootste gasvoorraad. Delcommune ziet in MOL de ideale junior partner in samenwerkingsverbanden tussen de Russen en de westerlingen.

MOL besliste in 1999 af te stappen van de rol van nationale kampioen en koos voor een regionale roeping. Een sleutelmoment was de volledige opening van de grenzen in 2001. De invoerrechten op olieproducten verdwenen van de Baltische staten tot de Middellandse Zee. De regio schiet wakker en dat is nieuw. Centraal-Europa leefde 45 jaar in functie van de USSR en onderling lag de handel op apegapen. Delcommune: “Hongarije had de invoerrechten op olie afgeschaft in 1995. Ik stel vast dat de Hongaren economisch zeer realistisch zijn. De grote prioriteit is de regionale expansie. We controleren vandaag 40% van de markt en alle pijlen zichten zich op ons. Veertig procent is een maximum, maar ons marktaandeel blijft groeien omdat concurrenten ontgoocheld raken en zich terugtrekken.”

Aandeelhouders in VS en VK

MOL heeft Amerikaanse en Engelse pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen als hoofdaandeelhouder. Zachtjesaan zoeken continentale Europeanen hun weg in het kapitaal. MOL wordt genoteerd in Boedapest en Luxemburg. Delcommune: “Tussen 45% en 50% institutionele aandeelhouders is de traditie van MOL. Zij hebben grote druk uitgeoefend om financiële tucht bij ons te bewerkstelligen. Ik krijg telefoontjes vanuit Californië met de vraag om commentaar op energiekwesties.”

De Oostenrijkse energiegroep OMV sloop binnen door de zwakheid van de aandelenkoers in 2000. Haar 10% is voor de Hongaren “onvriendelijk”. De koersval kwam er omdat de regering weigerde om de binnenlandse gasprijzen aan te passen aan de internationale cijfers, die 40% hoger lagen. Daardoor werd in twee jaar 800 miljoen dollar verloren en zakte de koers. De nieuwe regering kondigde zopas aan dat ze haar 25% internationaal zal plaatsen.

Dat kan een rol spelen bij het ontstaan van Centraal-Europese netwerken. MOL kijkt over de grenzen en werd eind november meerderheidsaandeelhouder van Slovnaft, een Slovaakse geprivatiseerde oliegroep. Er volgt een private plaatsing. De pijplijn van Slovnaft naar Praag werd gesloten na de breuk tussen Praag en Bratislava in 1992. Het commerciële hoofdkwartier van Slovnaft stond in Praag en in Slovakije kon men amper een factuur opstellen. De Slovaken zijn herbegonnen van nul en zien MOL als een brug tussen Polen, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. In 2000 kocht MOL al 36%.

Michel-Marc Delcommune: “Hongarije wint olie in eigen land en deelt een grote petroleumlaag met Roemenië en Kroatië. Er wordt hier al meer dan honderd jaar olie gepompt. De ingenieurs bleven onder het communisme op niveau en werkten goed samen met de Russen, die knap zijn in de oliewinning en de petrochemie. Toen ik studeerde in Luik waren er goede handboeken over de olie- en gasbranche in het Russisch.” Maar de Russen misten de bocht naar de pc en de software. Tijdens de Russische jaren bleven de Hongaren in contact met de westerlingen en konden ze technologisch bijbenen. In de raffinaderij van MOL – vier andere zijn gesloten – zijn op één na alle technologieën van westerse oorsprong. MOL slankte af in de voorbije vijf jaar en 6000 van de 20.000 medewerkers verloren hun baan. Gelukkig waren de wedden genereus en bedongen de vakbonden hoge afscheidspremies.

MOL helpt de Russen

In 1995 zette MOL de liberalisering in, de nationale mastodont domineerde 100% van de thuismarkt. De Hongaarse grenzen openden voor de pompstations van Shell, Aral en OMV. Naast de brandstof arriveerden de niet-brandstofartikelen. Een tankstation van MOL is een regionale supermarkt. Michel-Marc Delcommune: “De niet-brandstofverkoop stijgt sterk, over het jongste trimester met 30% en dat helpt ons de wispelturigheid van de olieprijs te counteren. Wat het oude ex-communistische conglomeraat miste, klantencontact, is men bij de retailers gaan zoeken. Wat mij treft, is de meegaandheid van de Hongaren. Zij erkennen hun zwakheden en zijn bereid die bij te spijkeren.”

MOL participeerde in dertien exploratieprojecten van Pakistan tot Griekenland. Die versnippering is gestopt. MOL mist de duizenden geologen van de grote oliebedrijven en concentreert zich nu op de exploratie in Roemenië en Kroatië en de samenwerking in Siberië. Tweehonderd miljoen barrels rusten onder de concessie in de Siberische toendra. Delcommune: “Dat zal MOL toelaten zijn productie op korte termijn te verdubbelen. De Russen moeten investeren in de nieuwe gas- en oliereserves. Zij zwemmen nu in het geld en de energie, maar de vervanging van de voorraden op een ecologisch verantwoorde manier wordt voor hen een dure uitdaging. Wij kunnen helpen met onze technologie en de contacten in het Westen.”

Frans Crols [{ssquf}]

fcrols@trends.be

“De Amerikaanse en Britse aandeelhouders hebben grote druk uitgeoefend om financiële tucht bij ons te bewerkstelligen.”