Beleg in de wereld van morgen

De demografische veranderingen die zich de volgende decennia in de wereld voltrekken, zijn een grote uitdaging voor beleggers. Wie geen rekening houdt met de gevolgen van de vergrijzing en de opkomst van een nieuwe middenklasse in de groeilanden, doet dat op eigen risico.

Volgens de Canadese econoom en demograaf David Foot is demografie — de studie van de evolutie en de samenstelling van bevolkingsgroepen — de beste methode om het verleden te begrijpen en de toekomst te voorspellen. Hij gebruikt die wetenschap ook om economische verschijnselen te verklaren, gaande van economische groei, bedrijfswinsten, overheidsschulden, consumptie, fiscaal beleid tot internationale relaties. Foot staat niet alleen met die stelling. Volgens het team dat het Global Demographic Opportunities-fonds van de Londense fondsenbeheerder Schroders samenstelt, zijn de demografische veranderingen die zich voltrekken in de wereld een kans voor beleggers. Ze zien twee belangrijke trends: de vergrijzing in het Westen en de opkomst van een nieuwe middenklasse in de groeilanden.

TREND 1: De vergrijzing in het Westen

De wereldbevolking wordt ouder. In 1970 was de gemiddelde leeftijd van de wereldbevolking 22 jaar, in 2050 wordt dat 39 jaar. Niet alleen in de ontwikkelde landen, maar ook in landen als China, zal de gemiddelde leeftijd fors stijgen, net als de verhouding van het aantal gepensioneerden tot het aantal werkenden. In 2050 is in Europa een derde van de bevolking ouder dan 65 jaar en er zal één gepensioneerde zijn tegenover elke twee werkenden. Die evolutie zal de potentiële economische groei halveren. Als de landen van de G20 — de twintig grootste economieën ter wereld — hun beleid niet wijzigen, zal hun overheidsschuld oplopen tot 300 procent van hun bruto binnenlands product door de kosten die de vergrijzing met zich brengt. Mensen zullen langer actief moeten blijven. In Japan, het land met de oudste bevolking ter wereld, is bijna 70 procent van de 60- tot 64-jarigen en maar liefst een kwart van de 65-plussers nog aan het werk. In België werkt 15 procent van de 60- tot 64-jarigen. Door de verplichte pensionering zijn er bij ons nauwelijks mensen aan de slag na 65 jaar.

Leeg nest

De veroudering van de wereldbevolking zal een verschuiving in het consumptiepatroon teweegbrengen. Ouderen consumeren anders dan jongeren. Dat blijkt onder meer uit een enquête die midden 2011 in de Verenigde Staten werd gehouden (zie grafiek Consumptie evolueert met de leeftijd). Terwijl jonge consumenten tussen 25 en 34 jaar vooral geld uitgeven aan kleding, ontspanning en restaurants, besteden gepensioneerden het grootste deel van hun budget aan gezondheid, thuishulp en georganiseerde reizen.

Schroders ziet kansen voor bedrijven die verstandig inspelen op die trend en op zoek gaan naar nieuwe producten voor oudere consumenten. Unicharm is zo’n bedrijf. Het belangrijkste product van die Japanse groep zijn luiers. De babyluiers worden vooral verkocht in de groeilanden; in Indonesië heeft Unicharm bijvoorbeeld een marktaandeel van 60 procent. Maar het was ook een vroege vogel op de markt van de incontinentieluiers, waardoor het vandaag de wereldwijde marktleider is in dat groeiende segment. Daarnaast heeft Unicharm een uitgebreid gamma van producten voor huisdieren. Het anticipeerde erop dat een toenemend aantal oudere mensen, van wie de kinderen het huis uit zijn, als compensatie een huisdier adopteren.

Ook producenten van schoonheidsproducten en uitvaartondernemingen profiteren van de vergrijzing. De favoriet van Schroders in de schoonheidssector is het Amerikaanse Estée Lauder, dat wereldleider is in huidcrèmes die de veroudering van de huid tegengaan. In de uitvaartsector — jammer genoeg een booming business in een ouder wordende wereld — zet de fondsenbeheerder in op het Britse Dignity. Schroders wordt aangetrokken door de sterke prijszettingsmacht van de bedrijven in die branche, waardoor ze erin slagen hun winstmarges op peil te houden.

Gedwongen kiezen

In de gezondheidssector is het verhaal tweezijdig. Enerzijds besteden oudere mensen verhoudingsgewijs meer geld aan gezondheidszorg dan jonge consumenten. Maar anderzijds heeft de sector te kampen met de stijgende ontwikkelingskosten van nieuwe geneesmiddelen, de generische concurrentie en de besparingsdrift van de westerse regeringen. Om te snoeien in de gezondheidszorg voeren die overheden maatregelen in om de terugbetalingskosten van geneesmiddelen zo laag mogelijk te houden. Dat betekent dat consumenten gedwongen moeten kiezen voor goedkopere generische alternatieven.

Om die reden kiest Schroders voor het Israëlische Teva Pharmaceuticals, dat zowel generische geneesmiddelen als merkgeneesmiddelen produceert. De voorbije vijf jaar verdubbelde Teva zijn omzet tot 18,3 miljard dollar. In 2011 boekte het een nettowinst van 2,76 miljard dollar. Ironisch genoeg hebben beleggers de koers van het aandeel de voorbije maanden naar beneden gestuurd vanwege de toenemende generische concurrentie voor de merkgeneesmiddelen van Teva. Het bedrijf noteert nog tegen zeven keer de verwachte winst voor 2013, wat een zeer aantrekkelijke waardering is.

Automatische processen

De werkende bevolking in Europa krimpt al sinds 2010, vanaf 2015 zou dat ook in China het geval zijn. De daling van de beroepsbevolking zal bedrijven er de komende decennia nog meer toe dwingen hun productieprocessen te automatiseren. Het Japanse Fanuc is volgens Schroders een van de groepen die van die trend zal profiteren. Het is de wereldleider in de ontwikkeling van indus- triële robots, die het zowel verkoopt in de westerse landen als in China. Hoewel Japanse producten in China worden tegengewerkt vanwege de wrijvingen tussen beide landen, heeft Fanuc daar als industriële toeleverancier geen last van. De industriële klanten beslissen op basis van rationele argumenten over hun aankopen.

Zelf schuiven we het Amerikaanse concern Emerson Electric naar voren, dat onder meer actief is in de automatisering van industriële productieprocessen. Emerson heeft een dominante positie in de Verenigde Staten en Europa, maar het doet ook meer en meer zaken in de groeilanden. Het bedrijf is een defensieve waarde voor langetermijnbeleggers. Het heeft een lage schuldgraad en biedt bovendien een aantrekkelijk brutodividendrendement van 3,4 procent.

TREND 2: Een nieuwe middenklasse

Ondanks de vergrijzing zal de wereldbevolking blijven groeien. 95 procent van die groei zal zich de komende decennia voltrekken in de opkomende en de ontwikkelingslanden, en dan vooral in India en Afrika. Tegen eind deze eeuw zou de Afrikaanse bevolking verdrievoudigen tot 3,6 miljard. Nigeria zou na India en China het land met de grootste bevolking worden. De uitdijende wereldbevolking en de verstedelijking die daarmee gepaard gaat, zetten extra druk op de beschikbare watervoorraden en landbouwgrond. Het landbouwareaal per wereldbewoner is in 45 jaar gedaald van iets meer dan 1,3 hectare tot 0,7 hectare. In dezelfde pe-riode is de jaarlijkse proteïneconsumptie gestegen van 20 naar 31 kilo per hoofd door de hogere welvaart in Europa en de Verenigde Staten. De toenemende welvaart in Azië en Zuid-Amerika verhoogt die druk. Hoe welvarender een bevolking is, hoe minder graan en hoe meer vlees ze consumeert. Maar voor de productie van één kilogram vlees zijn 6 kilogram graan en 1000 liter water nodig.

Drinkbaar water

Gezien het beperkte landbouwareaal en de grotere vraag naar landbouwproducten als granen moet de productiviteit van de bestaande landbouwgrond om-hoog. Schroders schuift daarom de Amerikaanse landbouwmachinebouwer Agco en de Canadese meststoffenproducent Potash naar voren. Met die aandelen kunnen beleggers inzetten op de behoefte aan een grotere opbrengst per hectare landbouwgrond.

Zelf brengen we daarnaast het Amerikaanse Pentair onder de aandacht. Pentair produceert waterfilters die wereldwijd worden gebruikt om afvalwater te zuiveren en zeewater te ontzilten. Het bedrijf fuseerde onlangs met Tyco Water, een dochteronderneming van het Tyco-consortium. Via Tyco heeft Pentair zijn wereldwijde bereik en zijn financiële slagkracht vergroot, om volop in te spelen op de groeiende verstedelijking in Azië en op de groeiende schaarste van drinkbaar water.

Budget voor luxe

Door de grotere welvaart kunnen ook consumenten in Azië, Afrika en Zuid-Amerika een groter deel van hun budget besteden aan luxe, zoals schoonheidsproducten, kleding en reizen. Volgens de Verenigde Naties zullen in 2050 tegenover elke westerse consument zes consumenten in Azië, Afrika en Zuid-Amerika staan. Opnieuw duikt bij Schroders in dat verband de naam van Estée Lauder op. Hoe rijker mensen worden, hoe meer geld ze uitgeven aan schoonheidsproducten. In combinatie met zijn positie als marktleider in huidcrèmes tegen veroudering biedt het aandeel van Estée Lauder aan beleggers de kans om voordeel te trekken van beide grote bevolkingstrends.

Beleggers die willen anticiperen op de groei van het toerisme, hebben geen gemakkelijke keuze. De vliegtuigmaatschappijen zijn beruchte vernietigers van aandeelhouderswaarde en zijn afhankelijk van de grillige olieprijs. Ook de reisorganisatoren gaan door woelige tijden, zoals onder meer blijkt uit de financiële problemen van Thomas Cook. Schroders kiest in dat segment voor het Franse Safran. Het bedrijf bouwt vliegtuigmotoren — een markt waarop maar enkele spelers actief zijn. Dat betekent dat het heel wat prijszettingsmacht heeft tegenover de vliegtuigbouwers. Het is daardoor in staat zijn hogere grondstoffenkosten door te rekenen aan zijn klanten, zodat het zijn winstmarges op peil kan houden. De markt voor vervangingsonderdelen is een bijkomende lucratieve activiteit van Safran.

Een opvallende naam in het Schroders Global Demographic Opportunities-fonds is het Franse Essilor International, dat ooglenzen produceert. Naarmate een bevolking welvarender wordt, neemt niet alleen het gebruik van brillen toe, maar veel brildragers schakelen om esthetische redenen ook geleidelijk aan over naar ooglenzen. Hoewel Essilor nog altijd drie kwart van zijn omzet in de Verenigde Staten en Europa realiseert, groeit het aandeel van de rest van de wereld elk jaar met 25 procent.

MATHIAS NUTTIN

In 2050 zullen tegenover elke westerse consument zes consumenten in Azië, Afrika en Zuid-Amerika staan.