Belastingverlaging is schijnheilig

De paars-groene regering hanteert een vestzak-broekzakstrategie. Minder belastingen? Federaal een beetje, maar u zult ze betalen aan de lokale besturen.

Gent is de laatste gemeente die openbaar haar nood klaagt over een dreigend tekort. Waarom? De kosten van de gemeenten stijgen en de liberalisering van de energie knipt zwaar in de inkomsten. Het verschil graaft putten van miljoenen euro in de gemeentekassen. In september en oktober bespreken de gemeenten de begrotingen van 2003, en dan moet er gediscussieerd worden over besparingen en/of belastingverhogingen.

Bedrijven zullen lokaal meer belastingen moeten betalen om deze putten te helpen vullen. Door de besparingen dreigen banen te sneuvelen bij de aannemers. De helft van de publieke investeringen – in grote mate wegenwerken – wordt op plaatselijk niveau beslist. Minder publieke investeringen betekent meteen minder bestellingen voor de bedrijven.

Afdokken voor vrije energie

Jan Leroy, stafmedewerker gemeente- en OCMW-financiën van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, blijft diplomatisch. Toch klinkt de wrevel door over de centrale overheden. Die spelen voor sinterklaas, en de gemeenten dreigen de rekening te moeten betalen. “Er ontstaat bovendien een grijze zone,” zegt Leroy. “Elektriciteit en gas kun je niet in het zwart kopen. Dat wordt netjes geacteerd per verbruiker, en er is een correlatie tussen consumptie en inkomen. Als je na de liberalisering van de energiemarkt die weggevallen inkomsten compenseert via de gemeentelijke personenbelasting, dan is de correlatie zwakker. Er kan gemakkelijker een ontduiking of een afwenteling van die belasting georganiseerd worden.”

De intercommunale distribiteurs van gas en elektriciteit werden vrijgesteld van de vennootschapsbelasting. Een gevolg van de zogenaamde unbundling van de distributie (die blijft bij de intercommunales) en de verkoop van energie (die valt weg bij de intercommunales), is dat deze inkomsten voortaan wél zullen belast worden. De belasting belandt bij de federale overheid, die zo een windfall gain boekt. Per 1 juli 2003 wordt de verkoop in Vlaanderen vrij, en er zijn al tien erkende ondernemingen die elekticiteit mogen aanbieden. De laatste in de rij is het Nederlandse Nuon. Jan Leroy: “De tien zullen hun elektriciteit waarschijnlijk aankopen bij Electrabel, want de productie blijft nagenoeg in monopoliehanden. De vraag is of de prijs van de energie zal dalen.”

Honderden banen bedreigd

Vlaanderen liberaliseert sneller dan Wallonië, waardoor de vennootschapsbelasting in Vlaanderen dus vroeger zal worden geheven dan in Wallonië. Leroy: “De eerste twee jaar betaalt Vlaanderen de volle pot, en wij willen dat de federale regering die sommen terugbetaalt. Volksvertegenwoordiger Geert Bourgeois ( NVA) heeft daarover aan minister van Financiën Didier Reynders ( MR) een vraag gesteld, en wij hebben de indruk dat die niet categorisch njet zegt. Voor de federale regering is de belastingopbrengst een extraatje dat ze zonder probleem kan terugstorten.”

De gemeenten zitten in een keurslijf, aldus Leroy. “Door de liberalisering van de energie zal hun inkomen zakken met ongeveer 300 miljoen euro, en hun kosten stijgen door de politiehervorming en andere taken die verschuiven van het federale naar het lokale niveau. Met die verschuiving gaan wij akkoord, we willen dicht bij de burger staan. Twee derde van de Vlaamse gemeenten heeft intussen beslist de belastingen te verhogen. Gelijklopend daarmee wordt bespaard op de investeringen, op het onderhoud van het publieke patrimonium. Het stilvallen of uitstellen van de publieke investeringen is voor bijvoorbeeld bouwondernemingen een klap. Een daling van 5 tot 10% van deze bedragen kan honderden banen kosten.”

Voor het voldoen aan de Europese waterrichtlijn tegen 2005 zijn in de volgende drie jaar in Vlaanderen 7,5 miljard euro gemeentelijke investeringen nodig en vandaag wordt daar jaarlijks 1 miljard euro voor uitgetrokken. Wie zal die extra middelen ophoesten, vraagt Jan Leroy zich af, er is geen enkel perspectief. De lokale besturen kunnen dit bedrag niet aan, wegens de groeiende wig tussen lasten en baten.

De Vlaamse gemeenten halen 45 tot 50% van hun inkomsten uit de eigen fiscaliteit. In Nederland is dat maar 10%; voor 90% eten de steden en dorpen uit de hand van de centrale overheid. De Vlaamse regering heeft amper 15% eigen fiscaliteit. Leroy: “Het is een bekend beginsel: Wie betaalt, bepaalt.”. Maar: “De Vlaamse wetgever besliste dat een Vlaamse volksraadpleging voortaan op gemeentelijk niveau kan. De uitvoering zit echter in de handen van de gemeenten. Die extra kosten zou de Vlaamse regering moeten terugbetalen. De taxation is voor ons, de representation is er op het niveau van de Vlaamse regering.”

Frans Crols [{ssquf}]

Bedrijven zullen in 2003 lokaal meer belastingen moeten betalen om de putten in de gemeentekas helpen te vullen.