Bedrijven mogen herstructureringen niet uit de weg gaan

‘One Dream, One World. ‘ Dat is het motto van de Olympische Spelen in Peking die op 8 augustus van start gaan. Maar met de beursblues, de noodsignalen over de kredietcrisis, kapseizende mega-instellingen als Fannie Mae en Freddie Mac en winstwaarschuwingen in de niet-financiële sector lijkt het motto van de wereld eerder ‘One World, One Nightmare’.

Het verhaal dat Europa zou ontsnappen, was te optimistisch. De Duitse motor begint te sputteren, het ondernemersvertrouwen daalt in de meeste landen en in Spanje en Ierland moet het uiteenspatten van de vastgoedzeepbel tot een recessie leiden. Ook België deelt in de klappen.

Het verhaal dat de crisis zich zou beperken tot de financiële sector, was net zo goed te optimistisch. In België kwamen er al winst- en of omzetwaarschuwingen van onder andere Belgacom, Delhaize, Bekaert, Deceuninck en Barco. Hoge grondstoffenprijzen, een zwakke dollar en een dalende consumptie doen hen pijn. Eind deze maand komt er weer een golf van halfjaarresultaten. U kunt er vergif op innemen dat het bovenstaande lijstje dan langer wordt.

Barco heeft tot nu toe het sterkst ingegrepen met meteen een aankondiging van een herstructurering, ontslagen inbegrepen. Dat is nieuw. Tot nu toe gingen de winstwaarschuwingen niet gepaard met ontslagen, omdat de arbeidsmarkt krap is en veel bedrijven vrezen nu personeel te verliezen dat ze niet meer zullen terugvinden als het straks weer beter gaat. Maar zodra het schip water maakt, is het niet onverstandig de lading lichter te maken.

Want het einde van de problemen is nog niet in zicht. De financiële crisis heeft al geleid tot minstens 400 miljoen dollar aan afschrijvingen. Elke afgeschreven dollar verplicht de banken om gemiddeld vijftien dollar minder krediet te geven. De kredietverstrekking wordt dus krapper en de tarieven duurder. Dat brengt de economische ontwikkeling in gevaar. De bedrijven met een zwakke liquiditeit, die veel uit vreemd vermogen moeten financieren, worden het eerst met problemen geconfronteerd.

Sommigen maken al te graag de vergelijking met de Grote Depressie van de jaren dertig. Maar het is niet omdat er mensen staan aan te schuiven aan een bank om hun geld op te vragen, dat we in die situatie zitten. Er is sprake van economische vertraging, niet van economische achteruitgang. Dure hypeproducten als de iPhone zijn in een mum van tijd uitverkocht. In de jaren dertig zou je die niet aan de straatstenen zijn kwijtgeraakt. En ja, de werkloosheid stijgt, maar ligt niet op niveaus van 25 % zoals in de jaren dertig. Instellingen als de Fed, de ECB en de Amerikaanse overheid reageren tot nu toe ook redelijk alert.

Geen jaren dertig dus, maar bedrijven moeten zich wel voorbereiden op een langere moeilijke periode. Zoals gezegd zijn ondernemingen met een stevig eigen vermogen en grote liquiditeit in het voordeel. Daar moet dus voort aan gewerkt worden. Het is dan ook verheugend vast te stellen dat in 2005 en 2006 het eigen vermogen van de Belgische bedrijven is verbeterd. En de notionele-intrestaftrek doet haar werk. Het systeem kwam onlangs weer onder vuur te liggen. Totaal onterecht.

Noodzakelijke herstructureringen moeten niet uit de weg gegaan worden. Ze zorgen voor een gezonde balans. Werk aan meer efficiëntie, zodat overtollig personeel kan vertrekken. Zorg voor innovatie, zodat marktaandeel gewonnen kan worden.

De Oostenrijkse econoom Schumpeter lanceerde de idee van creative destruction. Oude vormen en methodes moeten verdwijnen om plaats te maken voor nieuwe. Bedrijven die niet mee zijn, moeten verdwijnen en nieuwe innovatieve ondernemingen nemen hun plaats in. De combinatie van financiële crisis, stijgende energieprijzen, opkomst van nieuwe landen kan wel eens de cocktail zijn waaruit die omwenteling voortkomt.

Innoveren en flexibel omgaan met personeel vergen een ondernemingsvriendelijke omgeving. En dat is de taak van de overheid. In Frankrijk heeft president Nicolas Sarkozy dat begrepen. Hij heeft zopas maatregelen genomen die gezien mogen worden: de pensioenleeftijd wordt opgetrokken, de 35-urige werkweek afgezwakt, werklozen die jobs weigeren worden strenger aangepakt, bureaucratische rompslomp geschrapt, enzovoort.

In België niets van dat. Logisch, want er is geen regering die naam waardig. Er worden geen beslissingen genomen omdat er geen eensgezindheid is. Tegelijkertijd worden de begrotingsvooruitzichten voortdurend slechter. Tegen 2011 moet 7 miljard euro gevonden worden. Middelen om lastenverlagingen toe te kennen, zijn onbestaande. Nochtans zouden die in deze moeilijke periode van pas komen.

Met een kwakkelende en verdeelde regering zal ook het probleem van de vervroegde pensionering niet aangepakt worden. Met een rist herstructureringen op komst is dat des te erger. Opnieuw zullen bedrijven de makkelijkste weg kiezen: het brugpensioen. Wees er nu al maar zeker van dat volgend jaar het aantal bruggepensioneerden gestegen zal zijn. Een tweede Generatiepact zou welkom zijn. Om de olympische slogan te parafraseren: ‘One Government, No Nightmare’. (T)

de auteur is hoofdredacteur

Guido Muelenaer