BAZAAR OP HOOG NIVEAU

TURKIJE.

Zestig bedrijven gingen vorige week op zoek naar contacten en contracten in Turkije. Prins Filip en minister van Buitenlandse Handel Philippe Maystadt (PSC) stonden aan het hoofd van een zending van de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel ( BDBH).

Bijna elke dag verwelkomt Turkije een economische missie. Het land van Ataturk is booming : 8 % groei in ’95, 6 % vorig jaar en minstens 4 % dit jaar. En daarmee is de crisis van ’94 het bruto nationaal product (BNP) daalde toen met 6 % vergeten.

Zowat alle bedrijven die voor het eerst Turkije bezochten, waren verrast door de economische ontwikkeling van het land. Naast 19de-eeuwse ateliertjes rijzen overal ultramoderne fabrieken uit de grond. De zakenpartners hebben internationale ervaring en staan op niveau. Turkije beschikt over een zeer dynamische privé-sector.

Maar dat betekent niet dat het allemaal rozengeur en maneschijn is. Een hoog overheidstekort (9,6 % van het BNP in ’96 tegen 6,5 % in ’95), een inflatie van 70 à 80 % en een scherpe constante devaluatie van de munt teisteren de economie. Onlangs verlaagde Duff & Phelps Credit Rating Co. de kredietrating van Turkije van BB naar BB-. En volgens financiële waarnemers duwt Turkije zijn problemen voor zich uit en zou er in ’98 wel weer eens een klap kunnen komen.

En dan zijn er de politieke problemen. Hoe sterk staan de fundamentalisten ? Premier Erbakan werd onlangs terechtgewezen door het leger dat zich in Turkije opwerpt als de vrijwaarder van de lekenstaat. Erbakan zwichtte, maar de vraag is wat zijn achterban daarvan vindt. De economische wereld in Turkije heeft geen angst : de dynamiek van de privé-sector is volgens haar zo sterk dat ze de politieke problemen overschaduwt.

AANTREKKINGSPUNTEN

Lage loonkosten. Uit een studie in de textielsector blijkt dat de uurloonkosten in Turkije 2 dollar bedragen. In België is dat 25 dollar.

Grote thuismarkt. Turkije telt 63 miljoen inwoners, waarvan het besteedbaar jaarlijks inkomen op iets meer dan 5000 dollar per hoofd wordt geschat.

Omvangrijke privatisering. De privatisering heeft lang op zich laten wachten, maar blijkbaar komt er nu schot in. De Privatization Administration heeft een document opgesteld dat alle ondernemingen voorstelt die worden geprivatiseerd. Tractebel zou interesse hebben.

Brug naar Centraal-Azië. De Turken pakken daar graag mee uit. En ongetwijfeld heeft Turkije uitstekende relaties met die regio. Maar voorzichtigheid is hier zeker geboden.

Douane-unie met de EU. Sinds 1 januari ’96.

Personeel. Hoogstaand en goed opgeleid.

HINDERPALEN

Laksheid. Enerzijds zijn de Turken harde werkers die vooruit willen. En die bovendien een historische traditie hebben in handel drijven. Maar qua kwaliteitsbewustzijn zijn ze lakser. Een stevige opvolging is noodzakelijk. Een agentschap volstaat niet in Turkije.

Bureaucratie.

Grond- en huurpijzen. Zijn duur in Istanbul.

Late betalingen. Het geld komt er wel Turken zijn in wezen eerlijke mensen maar men moet geduld oefenen. Exportfinanciering is een noodzaak. Inzake prijsvorming moet men hier het spel van de bazaar spelen : hoog beginnen en eindigen met a special price for you.

ERVARINGEN

Een aantal Belgische bedrijven heeft de sprong al gewaagd. Turkije telt 41 joint ventures met Belgische ondernemingen. In vier sectoren is een Belgisch bedrijf marktleider : telefooncentrales ( Alcatel), cement ( CBR), kalkproducten ( Carmeuse) en staalkoord ( Bekaert). Bekaert en CBR gingen in zee met Sabanci, een van de megagroepen in Turkije. CBR investeerde daarbij 265 miljoen dollar in Akçansa (40 % CBR, 40 % Sabanci, 20 % beurs van Istanbul), de grootste buitenlandse investering in Turkije. Turkije behoort met 1,3 miljard frank leveringen (licentievergoedingen inbegrepen) voor Alcatel België tot de top-vijf klanten. Alcatel verdrievoudigde vorig jaar zijn omzet. Carmeuse realiseert een omzet van 1 miljard frank in Turkije en zal dit en volgend jaar 1 miljard frank investeren.

Maar ook kleinere bedrijven komen aan de bak. Kreon is een voorbeeld (zie hoofdverhaal). Het Luikse Gillam tekende tijdens de missie een contract van 20 miljoen frank voor een ruraal telefoonnet. De Brusselse contractor Ilpa bouwt in Istanbul een uitbreiding aan het cardio-vasculair ziekenhuis van Haydarpasa. Een project van 1,2 miljard frank gefinancierd door de Generale Bank en waar nogal wat Belgische toeleveranciers bij betrokken worden. Sophis Systems en Eres Textile Automation, twee bedrijven die software voor de textielsector maken, hebben beide een joint venture. Radio Contact heeft in Istanbul een filiaal. En voor iedereen zijn er mogelijkheden : tapijtproducent Osta Carpets slaagde er zelfs in tapijten te komen verkopen in het hol van de leeuw. “Omdat onze designs creatiever zijn en de kwaliteit uitstekend is,” zegt export manager Wilfried Van Crombruggen. Ook Belgen zijn net als de Turken marchands van formaat.