Bang van kwetsende ideeën
In 2018 verscheen in de Verenigde Staten een boek van psycholoog Jonathan Haidt en de jurist Greg Lukianoff dat nu in een Nederlandse vertaling beschikbaar is. De thematiek die de auteurs behandelen, is intussen ook een probleem in Europa geworden. Haidt en Lukianoff stelden vast dat er onder de jonge generatie een gevaarlijke manier van denken is ontstaan. Universiteiten worden steeds minder een plaats waar een vrij debat kan plaatsvinden. Almaar grotere groepen studenten menen dat zij beschermd moeten worden tegen kwetsende meningen. Wij zijn terechtgekomen in een cultuur die het concept ‘veiligheid’ zo oprekt dat het emotioneel ongemak gelijkstelt aan fysiek gevaar. Zodoende wordt een samenleving gecreëerd waarin mensen aangemoedigd worden elkaar systematisch te beschermen tegen ervaringen die simpelweg bij het dagelijks leven horen.
Dat heeft verregaande gevolgen voor de weerbaarheid van jongeren en jongvolwassenen. Psychologisch leidt de veiligheidsfixatie ertoe dat een totaal foute dynamiek ten aanzien van trauma en herstel optreedt. Een kenmerk van een posttraumatische stressstoornis is bijvoorbeeld dat de patiënt zaken gaat vermijden om niet aan zijn trauma herinnerd te worden. Dat is precies wat aan de hogescholen en universiteiten gebeurt, volgens Haidt en Lukianoff. Safe spaces worden in het leven geroepen en gastsprekers met ‘kwetsende’ meningen worden massaal geweerd. Zelfs wie iemand onopzettelijk kwetst door het uiten van zijn of haar mening, wordt er al van beschuldigd agressie tentoon te spreiden.
In 2017 bleek uit een bevraging dat 58 procent van de Amerikaanse studenten de mening was toegedaan dat de universiteitsgemeenschap niet mag worden blootgesteld aan aanstootgevende ideeën. Wie zich als politiek links identificeert, is het nog veel vaker met die stelling eens. Niet alleen staat die gedachte haaks op de socratische traditie, bovendien wordt de definitie van wat als aanstootgevend en kwetsend wordt beschouwd, steeds verder opgerekt.
De oplossing voor het gepolariseerde vrije debat is gelegen in het domein van de cognitieve gedragstherapie, aldus Haidt en Lukianoff. Die behandelmethode kan studenten weerbaarder maken en leren hoe om te gaan met angstige gevoelens en zelfs wanhoop.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier