AMERIKAANSE LUCHTVAART

In twintig jaar tijd is het luchtverkeer in de Verenigde Staten grondig gewijzigd. In 1978 kon professor Alfred Kahn (zie Trends, 16 januari 1997) de Amerikaanse president Jimmy Carter overhalen om de sterk gereguleerde Amerikaanse luchtvaart in één beweging te liberaliseren. In datzelfde jaar nog werd de Airline Deregulation Act ondertekend – het startschot voor wat zou uitgroeien tot hét schoolvoorbeeld van een industrietak die werkt volgens de regels van de vrijemarkteconomie.

Bedoeling van de deregulering in de Amerikaanse luchtvaart was vooral om het luchtvervoer binnen het bereik van iedereen te brengen – deregulering is immers synoniem van lagere prijzen. En dat is onbetwistbaar gelukt: in 1997 namen naar schatting 600 miljoen Amerikanen het vliegtuig voor een reis binnen de VS, tegenover nauwelijks 280 miljoen in 1980.

Toch is het luchtvaartverkeer in de Verenigde Staten nog steeds niet volledig vrij. De markt voor binnenlands luchtverkeer blijft er gesloten voor buitenlandse competitie. Vandaag kunnen niet-Amerikanen maximum 25% van de aandelen in een Amerikaanse luchtvaartmaatschappij bezitten. Bovendien mogen maatschappijen die in het buitenland zijn gevestigd geen passagiers vervoeren tussen twee Amerikaanse steden.

Om de voordelen van geliberaliseerd luchtvervoer volledig te laten spelen, moet het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden aan buitenlandse luchtvaartmaatschappijen het recht toekennen om binnenlandse vluchten te organiseren. Dit zou de competitie verhogen en zorgen voor een kapitaalinjectie in de Amerikaanse luchtvaart. Uiteindelijk moet dat leiden tot nóg lagere tarieven en een betere dienstverlening. Virgin Atlantic Airways heeft al interesse betoond om in de Verenigde Staten goedkope en franjeloze binnenlandse lijnen op te zetten, maar de Amerikaanse wet houdt Richard Branson voorlopig op afstand.

De houding van de Amerikaanse regering is hypocriet. Aan de ene kant probeert ze met een beleid voor een open luchtruim de internationale markten open te breken. Aan de andere kant houdt ze de deur van de binnenlandse luchtvaartmarkt – goed voor een kwart van het wereldwijde luchtverkeer – gesloten voor concurrentie.

Prof. Kenneth J.Button, Opening U.S. Skies to Global Airline Competition. Center for Trade Policy Studies, CATO Institute, 24 november, 1998, No. 5.

Info: Tel. (00-1) 202.842.0200; http://www.cato.org