Als clowns jongleren met politieke kaarten

De Fransen moesten kiezen uit twee clowns. De clown die door scholieren – ingefluisterd door hun leraren – uitgekreten werd als escroc (oplichter) heeft gewonnen. JacquesChirac heeft talent voor een derderangsrol in een vettige klucht. Jean-Marie Le Pen past in een groteske over het Vreemdelingenlegioen. De uitslag was gekend en verwaarloost een probleem dat dieper wortelt dan het al of niet oorbare van Le Pen als president. Het politieke verpreutsingsoffensief – Le Pen is té vies om mee van gedachten te wisselen – plaatst de échte discussie buiten het gezichtsveld.

Die kernvraag is magnifiek verwoord in de Nederlandse kwaliteitskrant NRCHandelsblad van zaterdag 4 mei: “Democratie is illusoir.” Welke zieke geest beweert dat? Een rist gerenommeerde hoogleraren die de politiek beroepshalve volgen. Die heren stellen het zo (en het enge is dat België onder het bewind van Guy Verhofstadt geen zier beter is): Nederland leeft in een illusie van democratie, er is een onontwarbaar kluwen ontstaan tussen politiek en bestuur, tussen controleurs en gecontroleerden. Politieke partijen vertegenwoordigen alleen nog zichzelf en hebben hun verlies aan massa-aanhang gecompenseerd door een grotere greep op het openbaar bestuur. De partijloze burger komt er al lang niet meer in.

De politieke regenten van België, evenzeer als deze van Nederland, hebben partijen opgebouwd – met de woorden van de Leidse politicoloog Tromp – “die een netwerk van mensen zijn die elkaar kennen en elkaar ondersteunen. Van democratie is geen sprake.” Geen enkele Belg ontkent die uitspraak na de onsmakelijke affaire van de topbenoeming bij de NMBS. De schrikbarende verrotting van de ernst waarmee politiek beoefend zou moeten worden, beleeft een hoogtepunt. Onder het goedkeurende oog van dat deel van de politieke klasse dat nu aan de macht is, grijpt één kliek, de Waalse socialistische partij, naar de hegemonie aan de top van een publiek bedrijf dat berucht is om zijn banen voor Waalse kameraden. Alleen een zieke geest of een blaaskaak zal vanuit de privé-sector die inteelt willen leiden.

Geen enkele Belg ontkent de Nederlandse verklaring na de charade over de toekomst van de Belgische energie. Ter ere van een machtsdronken VLD-PRL wordt een scenario ineengefikst waarbij de kernenergie verdwijnt zonder ernstig alternatief (of het zou de invoer moeten zijn van energie uit Frankrijk die geproduceerd wordt in atoomcentrales). Geen enkele Belg ontkent de uitspraak na de klucht die een drama werd bij Sabena. Door jarenlange politieke lafheid verdwenen duizenden jobs. Geen enkele Belg ontkent de professorenzin na de hervorming van de kieswet. Wie een tv-kop heeft en de zegen van de partij-autocraten wordt landvoogd.

Verbaast het nog dat het publiek een gloeiende hekel krijgt aan één soort mensen: politici? Zij stellen zich niet, zoals ze graag beweren, ten dienste van de burger, neen, zij worstelen in de modder om de macht. In plaats van problemen op te lossen, maken ze de rotzooi meestal erger. En dat precies in een wereld met groeiende onveiligheidsfobies. Die onveiligheid is een weerspiegeling van een algemene onzekerheid: traditionele waarden worden afgepakt, de wereld tolt als gek. Als de welvaart zakt en daarop de verdoving van de soapkijkers wegebt, zijn onheilspellende ontwikkelingen te verwachten.

Frans Crols