AFWACHTEN IS NIET HETZELFDE ALS NIETS DOEN

Hoe reageren de bedrijven op de huidige moeilijke conjunctuur? Wat zullen de rechtstreekse gevolgen voor het vastgoed zijn, nu en in de volgende maanden? We vroegen het aan Elias van Herwaarden, directeur corporate real estate en business location services bij adviesbureau Andersen.

IMMOTRENDS. Wat zijn de gevolgen van de recessie voor het vastgoed?

ELIAS VAN HERWAARDEN (ANDERSEN). “Sinds enkele jaren beschouwt men het vastgoed niet langer als een noodzakelijk kwaad, maar als een instrument dat kan helpen om de prestaties en de productiviteit te verbeteren. Een van de eerste gevolgen van die trend is het streven naar meer flexibiliteit. Flexibiliteit kost echter geld. De bedrijven moeten dus een evenwicht vinden tussen de kosten waartoe ze bereid zijn en de flexibiliteit die ze verwachten. In de praktijk worden veel vastgoeddiensten uitbesteed. We zullen het aantal sale-and-lease– back- of sale-and-rent-back-operaties zien toenemen. Ze verlichten de balans, maken liquide middelen vrij en geven de bedrijven de kans om sneller op de nieuwe eisen van de markt te reageren.

“De managers staan voor een nieuwe realiteit: de onzekerheid. Prognoses maken wordt steeds moeilijker, zelfs op korte termijn. Daarom zoeken de managers een vaste basis die de continuïteit van de onderneming verzekert, maar ook ruimte laat voor een maximale flexibiliteit. Momenteel zien we twee trends. Bij de gevestigde ondernemingen is er een duidelijk streven naar de inkrimping van de hoofdkwartieren ten voordele van gespecialiseerde satellieten. Dergelijke centra passen zich vlotter aan specifieke taken aan en liggen dichter bij de woonplaats van hooggeschoolde werknemers – mensen die steeds schaarser worden. De jonge bedrijven hebben dan weer de neiging om zich in nieuwe en innoverende zones te concentreren. Een voorbeeld is Cisco, dat zich binnenkort op de campus van de universiteit van Amsterdam zal vestigen.”

Wat is de band tussen die realiteit en de huidige conjunctuur?

VAN HERWAARDEN. “De optimale rentabiliteit en continuïteit van de bedrijfswerking. In de voorbije maanden heeft de economische vertraging veel bedrijven gedwongen om hun uitbreidings- of verhuizingsplannen uit te stellen. Afwachten is echter niet hetzelfde als niets doen. De ondernemingen hebben oplossingen ingevoerd om de productiviteit en de efficiëntie van hun huidige oppervlakte te verbeteren. Na verloop van tijd zal de vastgoedmarkt zich herstellen, maar het wordt niet meer zoals in de twee laatste jaren van het voorbije millennium. De managers zullen heel voorzichtig te werk gaan. In plaats van op eigen houtje te groeien, zullen zij alternatieven onderzoeken. De strategische bondgenootschappen zullen belangrijker worden.”