Afscheid van een strateeg

Het plotse overlijden van de Buggenhoutse CD&V-politicus en ondernemer Paul Van Malderen, vorige zondag in Gent, was voor vriend en vijand een volslagen verrassing. Zijn dood laat ongetwijfeld een grote leegte achter, en niet alleen bij de familie. “Zijn overlijden is voor de plaatselijke christen-democratie een enorm verlies,” zegt curator en CD&V’er Jozef Dauwe. “Samen met zijn echtgenote was hij een van onze grote steunpilaren. Zeker voor de niet-vakbondsvleugel.”

Paul Van Malderen is in ons land vooral bekend als de man die het Buggenhoutse bedrijf Ontex uitbouwde tot een grote Europese multinational. Vooral de beursgang eind 1998 speelde bij die expansie een sleutelrol. Het was voor de veelgeplaagde Belgische beurs mogelijk het grootste succesverhaal van de voorbije jaren. Niemand die ooit in aandelen van Ontex belegde, verloor geld. Tegenwoordig is dat een rariteit.

Paul Van Malderen werd in 1941 geboren als zoon van een vooraanstaande landbouwersfamilie uit de Buggenhoutse Kamerstraat. Hij studeerde voor technisch ingenieur en studeerde in 1963 af aan het Aalsterse VTI. Daarna ging hij in Mechelen aan de slag als technisch directeur van de Amerikaanse rekenmachineproducent Friden. Niet voor lang, want in 1968 werd hij technisch directeur van het Buggenhoutse Uttermöhlen, een dochterbedrijf van een Nederlandse multinational die textielonderleggers voor ziekenhuizen en bejaardenhuizen maakte.

In 1976 zette hij zijn eerste stappen in de gemeentepolitiek. In het landelijke en welvarende Buggenhout was dat bijna vanzelfsprekend de CVP, die er altijd had geregeerd. Onmiddellijk bracht hij het tot schepen voor Openbare Werken, een toppost. Hij zou op die stoel blijven zitten tot hij in februari 1991 burgemeester werd. Een promotie die hij dankte aan zijn toen uitstekende relatie met burgemeester Adolf De Landtsheer. “Het was De Landtsheer die ervoor had gezorgd dat hij bij Uttermöhlen aan de slag kon,” zegt zijn vroegere partijgenoot Marc Heymans. De figuur van Adolf De Landtsheer, bierhandelaar en vooral actief in de handel in bedrijfspanden, zou op Van Malderen een grote invloed uitoefenen. Vriend Jan Van Hoezen: “De relatie tussen De Landtsheer en Van Malderen was zeer nauw en ook essentieel. Later zou ze merkelijk koeler worden. De opvolging van De Landtsheer door Van Malderen als burgemeester na diens dood in 1991 was dan ook logisch en goed voorbereid.”

Via De Landtsheer leerde Van Malderen ook Van Hoezen, een landmeter maar vooral een beleggingsspecialist, en bedrijfsrevisor Hugo Van Geet kennen. De twee mannen zouden een belangrijke rol spelen bij de uitbouw van Ontex vanaf de stichting in juni 1979. “De Nederlandse eigenaars van Uttermöhlen waren vooral specialisten in de verwerking van kinine, een middel tegen malaria,” vertelt Jan Van Hoezen. “Voor hen was Uttermöhlen maar een klein onderdeel van hun groep. Veel werd er daarom ook niet in geïnvesteerd. Paul Van Malderen vond dat echter een totaal verkeerde visie en zag hier kansen liggen. Daarom vertrok hij bij Uttermöhlen om Ontex op te richten, dat hetzelfde product ging maken. Dat zorgde natuurlijk voor zware ruzies met zijn vroegere werkgever, tot processen toe.”

Het was Van Hoezen die Van Malderen introduceerde op de beurs, vooral dan in de speculaties rond Vieille Montagne en later in de overnamestrijd rond de Generale Maatschappij in 1989. “Hij nam zelf nooit enig initiatief in de zaak maar was financieel wel een van de belangrijkste spelers binnen onze groep,” zegt Van Hoezen, een gewezen bestuurder van Belcofi. De winsten gebruikte Van Malderen later om de groei van Ontex te financieren.

Ook de Dendermondse bedrijfsrevisor Hugo Van Geet, financieel topadviseur van De Landtsheer en bedrijfsrevisor van Think-Media van Maurice De Velder, speelt hier een cruciale rol. Hij ontpopte zich tot de belangrijkste financiële raadgever van Van Malderen en is tot op heden bedrijfsrevisor van Ontex. Zijn zoon Jan Van Geet wordt zelfs directeur van Ontex Tsjechië, de eerste Oost-Europese vestiging.

Dat Ontex uiteindelijk uitgroeide tot een heus succesnummer is vooral het resultaat van het strategische inzicht van Paul Van Malderen en zijn belangrijkste adviseur én echtgenote Jeanine Van den Bossche. “Achter elke sterke man staat een sterke vrouw en dat was zeker het geval bij de familie Van Malderen,” getuigt Jozef Dauwe. Ook huisvriend Van Hoezen erkent de cruciale rol van mevrouw Van Malderen: “Ze ving alle gesprekken op en nam vaak mee de beslissingen. Ze domineerde hem niet echt, maar was onontbeerlijk en ze had ook meer werkkracht en discipline.”

Van Hoezen noemt Paul Van Malderen een groot zakelijk strateeg. “Omstreeks 1985 bezochten we samen Oost-Europa en zag hij er de grote mogelijkheden. Hij was trouwens ook een van de eersten om met de Duitse Treuhand te onderhandelen over overnames in het vroegere Oost-Duitsland. Hij probleem was dat hij een schuchtere man was, stug overkwam en op sociaal vlak niet erg vaardig was. De familie Van Malderen houdt er ook een erg traditionele stijl van management en familierelaties op na. Als hij voor belangrijke beslissingen stond, belde hij altijd naar enkele vertrouwelingen om advies te vragen, maar eigenlijk stond zijn besluit al vast.” Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de bestuursraad van het beursgenoteerde Ontex tot voor kort bestond uit het echtpaar Van Malderen met hun zoon Bart en dochter Griet.

Die paternalistische en zelfs autoritaire visie botste ook met zijn lokale partijgenoten, die zich vaak gepasseerd voelden. Ook hier mondde dat uit in gerechtelijke procedures, en uiteindelijk zelfs in de splitsing van de plaatselijke CD&V. Vijf van zijn schepenen richtten hun eigen partij op en vormden in 2000 met de vroegere oppositie een alternatieve meerderheid.

Het koppel en dochter Griet verkochten vorig jaar hun participatie in Ontex aan het Britse Candover. Het bedrijf waarvoor ze zo hard hadden gevochten en waarmee ze emotioneel verbonden waren, werd voor 591 miljoen euro van de hand gedaan. Een opmerkelijke zaak. In de officiële versie heette het dat een verdere groei essentieel was en niet kon zonder een overname. Intimi houden het echter bij familiale moeilijkheden. Jozef Dauwe: “Zijn politieke nederlaag en de familiale problemen wogen ongetwijfeld zwaar op zijn gemoed. Uiteindelijk was Paul een bescheiden man die helemaal niet met zijn rijkdom liep te pronken.”Willy Van Damme

“De verkoop van Ontex was niet alleen een kwestie van groei. Van Malderens politieke nederlaag en familiale problemen wogen zwaar op zijn gemoed.”