‘Afrika heeft de toekomst’

Mark Mobius is een wereldautoriteit in de groeilanden. Volgens hem komt de groei niet alleen uit Zuid-Amerika of Azië. “De voorbije tien jaar waren zes van de snelst groeiende tien landen ter wereld Afrikaanse landen.”

Mark Mobius is een wereldreiziger. Als voorzitter van de Templeton Emerging Markets Group, die alle groeilandenfondsen van Franklin Templeton Investments omvat, reist hij de groeilanden af om bedrijven, politici en klanten te ontmoeten. Hij doet ook Afrika aan.

Op een conferentie in Rusland zei u onlangs dat Afrika een interessante plek is voor beleggers. Anderen delen uw mening blijkbaar, gezien de recente succesvolle obligatie-uitgifte van Rwanda.

MARK MOBIUS. “Ik was een halfjaar geleden in Rwanda. Ik was erg onder de indruk van de organisatie en de infrastructuur van het land. Het succes van de obligatie-uitgifte verbaast me dus niet. Vijf jaar geleden zouden pensioenfondsen nooit hebben geïnvesteerd in een obligatie met zo’n lage kredietwaardigheid, maar de honger naar rendement drijft beleggers almaar verder. Maar je mag de landen in Afrika niet over dezelfde kam scheren. Met uitzondering van Zuid-Afrika zijn het echte pionierslanden, maar je moet elke regio apart bekijken.”

Hoe bepaalt u dan in welk Afrikaans land u investeert en in welk niet?

MOBIUS. “Ons onderzoek focust op bedrijven. We bezoeken ze, ontdekken wat ze doen, wie hun managers zijn, met welke uitdagingen ze worden geconfronteerd en hoe ze reageren op belastingen en reguleringen. De manier waarop ze omgaan met de overheid verschaft ons ook een goed beeld van die overheid. Andere belangrijke factoren zijn de eventuele kapitaalcontroles en de toestand van de nationale financiële markten.”

Beleggers hebben weinig ervaring met Afrika en het continent komt vaak negatief in het nieuws. Hoe is het investeringsklimaat in Afrika de voorbije tien jaar geëvolueerd?

MOBIUS. “Het investeringsklimaat verbetert op het hele continent. De Afrikaanse overheden zijn zich beter bewust van de kansen die buitenlandse investeringen met zich brengen. Opvallend genoeg zijn China, India en Brazilië voor een groot deel verantwoordelijk voor die veranderde kijk. Vooral de Chinezen zijn op het continent agressief op zoek gegaan naar grondstoffen. Ze hebben ook inspanningen gedaan om hun banden met de regeringen te versterken. Hun investeringen in infrastructuur hebben de Afrikaanse overheden vooruitgeholpen. De avances van China hebben ook multinationale organisaties zoals het Internationaal Monetair Fonds en de Africa Development Bank actiever gemaakt op het continent. Daardoor is Afrika economisch sterk vooruitgegaan. De voorbije tien jaar waren zes van de snelst groeiende tien landen ter wereld Afrikaanse landen.”

Belegt u in Afrika via lokale bedrijven, of via westerse bedrijven die actief zijn op het continent? En welke sectoren hebben uw voorkeur?

MOBIUS. “We investeren in lokale bedrijven in landen zoals Nigeria, Kenia, Ghana, Egypte en Zimbabwe, en in Zuid-Afrikaanse groepen die activiteiten in de rest van Afrika hebben. Zuid-Afrika heeft sociale problemen, maar de ondernemingen in dat land hebben een uitstekende reputatie in deugdelijk bestuur (corporate governance). Daarnaast zijn er bedrijven die een beursnotering in Europa hebben maar in Afrika actief zijn, en er zijn ondernemingen — onder meer uit Canada — die in Afrika op zoek zijn naar olie en gas. Ons universum is dus vrij breed.

“De meeste beleggingen zijn direct of indirect gericht op de Afrikaanse consument, zoals drankproducenten of consumentenbanken. Het Afrikaanse financiële systeem focust steeds meer op consumentenbankieren. Beleggingen in de grondstoffensector zijn beperkt tot 10 à 15 procent van de portefeuille. In de toekomst krijgen we meer kansen om in dat segment te investeren. Pas sinds kort beginnen de grote oliemaatschappijen hun activa in Nigeria bijvoorbeeld te verkopen aan lokale spelers. Goede beleggingen in infrastructuur zijn moeilijker te vinden, omdat de Afrikaanse overheden dat domein controleren.”

U zei dat u ook in Zimbabwaanse bedrijven belegt. Dat brengt ons tot de ethische kant van beleggen in Afrika. Heel wat Afrikaanse landen hebben een controversieel regime.

MOBIUS. “Wij vinden het belangrijk te weten of een bedrijf goed wordt bestuurd, en of het de milieunormen en de mensenrechten respecteert. Ondernemingen die zich niet aan de regels houden, houden grote risico’s in voor hun aandeelhouders. Maar ethiek is in Afrika geen zwart-witverhaal: wat kan in het ene land, is onaanvaardbaar in het andere.

“Vaak moet je ook dieper graven dan de krantenkoppen. Zo werd fel geprotesteerd tegen onze investering in het Chinese oliebedrijf PetroChina door een vermeende link met Sudan. Maar PetroChina is niet actief in Sudan, wel het moederbedrijf. Toen we de activiteiten van PetroChina onderzochten, kwamen we erachter dat die positieve effecten hadden voor het land omdat ze tewerkstelling en een verhoging van de levensstandaard opleverden. Daarom beslisten we onze investering in dat bedrijf aan te houden. Maar naarmate we meer investeren in Afrika, zullen we meer en meer debatten met pressiegroepen moeten voeren.”

Wat doet u als er ethische problemen opduiken? Bent u een actieve aandeelhouder die het debat aangaat?

MOBIUS. “Wij zijn zeer actieve aandeelhouders. Onlangs hebben we gestemd tegen het compensatieplan van Avon Products, een Amerikaanse producent van schoonheidsproducten die meer dan de helft van zijn omzet uit de groeilanden haalt. We vonden dat het plan niet in het voordeel van de aandeelhouders was.

“Omdat we vaak een belangrijk deel van de aandelen van bedrijven in handen hebben, zitten we in veel raden van bestuur. In Roemenië bijvoorbeeld hebben we een zitje in dertig bestuursraden. We probeerden er al lang onafhankelijke bestuurders en managers binnen te brengen, maar de overheid stribbelde telkens tegen, om de politiek benoemde managers en bestuurders in het zadel te houden. De oude politieke kliek verzette zich met hand en tand tegen de privatisering van die semi-overheidsbedrijven. Pas toen een nieuwe partij aan de macht kwam, zijn bepaalde zaken veranderd.”

MATHIAS NUTTIN, FOTOGRAFIE THOMAS LEGRÈVE

“Je mag de landen in Afrika niet over dezelfde kam scheren. Je moet elke regio apart bekijken”