Madaster lanceert ‘materialenpaspoort’ voor gebouwen (video)

Het Nederlandse Madaster ontwikkelde een digitaal materialenpaspoort voor gebouwen. Dat paspoort is een cruciale schakel om circulair bouwen mogelijk te maken. Binnenkort is het ook verkrijgbaar in ons land.

Madaster rijmt op kadaster, en dat is geen toeval: het is een kadaster voor bouwmaterialen. Madaster is een tool om automatisch materialenpaspoorten van gebouwen aan te maken. “Het is een digitaal platform waarop gebruikers alle materialen die zich in een gebouw bevinden kunnen opsommen”, legt Johan Klaps uit. “Die informatie wordt onder meer verrijkt met productgegevens en grondstoffenprijzen, en gerelateerd aan regelgeving en certificeringsmethoden.”

Voormalig N-VA-parlementslid Johan Klaps is de oprichter van Madaster in België. In Nederland bestaat het platform al vier jaar. Het is een initiatief van een van de bekendste pleitbezorgers van circulair bouwen, de Duitse architect-ondernemer Thomas Rau. Intussen is Madaster ook actief in Duitsland en Noorwegen. Op 16 juni vond het digitale lanceringsevent van de Belgische versie van Madaster plaats. Tegen het einde van het jaar moet het platform in ons land operationeel zijn.

Lees verder onder de video

Johan Klaps leerde Madaster kennen via zijn baan als consultant in de bouwsector. “Ik assisteer partijen met bouwplannen tijdens het vergunningstraject”, vertelt hij. “Het viel me op dat er steeds vaker eisen worden gesteld voor de circulariteit van gebouwen, vooral in aanbestedingen van overheden. Als je dan op zoek gaat naar oplossingen om op die eisen te kunnen ingaan, kom je bijna automatisch terecht bij een materialenpaspoort en een platform als Madaster.”

Klimaatdoelstellingen

De bouwsector toont steeds meer interesse voor circulair bouwen. Deels uit noodzaak: om de klimaatdoelstellingen te halen wordt van de sector een pittige inspanning verwacht ( lees ook blz. 94). De productie van bouwmaterialen, zoals cement, is een belangrijke bron van CO2-uitstoot. De bouw staat ook bekend al een grootverbruiker van grondstoffen. “Op termijn dreigt de uitputting van enkele grondstoffen. En op is op”, zegt Klaps. De huidige schaarste aan bouwmaterialen, zoals hout en staal, met sterke prijsstijgingen als gevolg, is volgens Klaps ook een wake-upcall voor de bouwsector.

In een circulair gebouw gaan materialen en grondstoffen niet meer verloren bij de sloop. Na de levenscyclus van het gebouw worden de materialen maximaal gerecupereerd. Dat vergt in de eerste plaats materialen en bouwmethoden die recyclage toelaten. Het vereist ook een gedetailleerd inzicht in de gebruikte materialen. Dat reikt Madaster met zijn platform en materialenpaspoort aan, stelt Johan Klaps: “Het is niet zo dat als je data van een gebouw oplaadt in Madaster, het plots een circulair gebouw wordt. Dat zou zelfs sterk kunnen tegenvallen, maar je weet het tenminste. Dat inzicht levert op zich al veel baten op. Denk maar aan het asbestprobleem. Misschien gebruiken we vandaag ook materialen die later schadelijk blijken te zijn. Asbestverwijdering is nu een lastige en gevaarlijke zoektocht. Met een materialenpaspoort hoeven we niet meer te zoeken, want we weten precies waar het materiaal zit. Het onderhouden, renoveren en slopen van gebouwen kan ook veel efficiënter als je beschikt over gedetailleerde documentatie over het materiaal.”

Met de Madaster Circularity Indicator biedt Madaster ook een tool en een parameter aan om de circulariteitsscore van een gebouw te objectiveren. Klaps is ervan overtuigd dat een hogere circulariteitsscore op termijn een positief effect zal hebben op de waarde van een gebouw. “In het professionele vastgoed begint dat al een rol te spelen”, zegt hij. “Dat zal doorsijpelen naar de particuliere markt. Vergelijk het met de EPC-waarde. Vandaag houden kopers daar rekening mee, maar tien jaar geleden was dat voor velen nog een onbekend begrip. In Nederland worden al woningen met een materialenpaspoort verkocht. Daar merken ze dat vooral jonge mensen er belang aan hechten.” Een en ander zal zich volgens Klaps ook laten voelen in de financiering en de waardering van gebouwen. “In Nederland heeft Deloitte dat al bestudeerd. Een gebouw afschrijven naar een restwaarde nul, zoals dat nu doorgaans gebeurt, is eigenlijk niet correct voor een gebouw dat een grote hoeveelheid herbruikbare materialen bevat.”

Gebruiksgemak

Madaster richt zich tot twee groepen gebruikers: de eigenaars van gebouwen en alle partijen die betrokken zijn in het bouwproces, zoals architecten, studiebureaus, aannemers en projectontwikkelaars. De gebouweigenaars betalen een jaarabonnement, waarvan het bedrag varieert in functie van het aantal gebruikers en het aantal vierkante meter dat ze registreren op Madaster. Voor de partijen in het bouwproces werkt Madaster met een Enterprise License. Die geeft volledige toegang tot het platform, waardoor bedrijven een dossier of portfolio kunnen aanmaken en materialenpaspoorten kunnen genereren. In Nederland kost zo’n licentie 795 euro per jaar.

Volgens Johan Klaps is dat “een erg bescheiden prijs”. “Dat is ook nodig”, vervolgt hij. “We streven ernaar circulair bouwen zo breed mogelijk ingang te doen vinden in de sector. Als je er een exclusief product van maakt, lukt dat niet.” Hij voegt eraan toe dat er al grote stappen vooruit zijn gezet. “Tien jaar geleden had circulair bouwen nog een groot sciencefictiongehalte. Die tijd is al lang voorbij.”

Gebruiksgemak is een andere succesfactor voor Madaster, weet Klaps. “We ervaren veel interesse en enthousiasme, maar krijgen ook telkens de vraag: hoeveel extra werkuren zal ons dat kosten? Het platform is zo gemodelleerd dat het vlot kan worden gekoppeld aan het Building Information Model (BIM) van de gebruiker. Simpel gezegd: met één klik laad je de info uit het BIM op en vervolgens rolt het materialenpaspoort er vanzelf uit.”

In de lanceringsfase rekent Madaster ook op de steun van een aantal voorlopers. “Dat zijn enkele toonaangevende spelers die Madaster financieel, maar vooral via hun naambekendheid, een duwtje in de rug geven”, legt Klaps uit. Drie architectenbureaus (Assar Architects, Binst Architects en Conix RDBM Architects) en vijf vastgoedontwikkelaars-investeerders (Ghelamco, Cores Development, Immobel, Whitewood en O3 Development) zegden al toe. Ook het bouwbedrijf Cordeel, de consultant BDO en de stad Antwerpen springen op de kar van Madaster.

Gebruikt Johan Klaps zijn politieke connecties om circulair bouwen in bestuurskringen op de agenda te krijgen? “Naast het bedrijfsleven probeer ik inderdaad ook de politiek te sensibiliseren”, antwoordt hij. “De overheid kan een belangrijke rol spelen in de doorbraak van het circulair bouwen. Maar ik probeer het wel zo ver mogelijk van de partijpolitiek te houden. Ik heb daarover al contact gehad met minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen). Bij de stad Antwerpen is schepen van Milieu Tom Meeuws (Vooruit) mijn contactpersoon. Ik heb dit ook al besproken met minister-president Jan Jambon (N-VA), die ook bevoegd is voor digitalisering.”