Slecht geïsoleerde woningen, geneesmiddelen en voedingsproducten die over hun houdbaarheidsdatum gaan, de berg elektronisch afval die elk jaar groeit… we ontkomen niet aan verspilling. Vlaanderen heeft al veel inspanningen gedaan om verkwisting te vermijden. Maar alles kan beter.
De Fransen verspillen elk jaar voor 140 miljard euro, berekende het Franse maandblad L’Expansion onlangs. Dat komt neer op 7 procent van het Franse bruto binnenlands product (bbp). Voor België bestaat geen vergelijkbare berekening, en het blijkt ook moeilijk om cijfers te kleven op de verspilling.
Toch valt met enig vertrouwen te zeggen dat in België iets minder wordt verspild dan bij onze zuiderburen. Want anders dan Frankrijk staat ons land aan de wereldtop in recyclage. Volgens de federatie van milieubedrijven Febem werd 11,7 miljoen ton, of maar liefst 68 procent van het Belgische bedrijfsafval, in 2010 hergebruikt als secundaire grondstof, gerecycleerd of gecomposteerd.
Tellen we het gebruik van afval als brandstof om energie op te wekken daarbij, dan stijgt het percentage dat nuttig wordt herbesteed tot 90 procent. Vlaanderen recycleert ook meer dan 70 procent van het huishoudelijk afval. In dat domein speelt Vlaanderen elk jaar de finale van de Champions League.
Energie
In energieverbruik is er echter nog heel wat werk aan de winkel. Volgens het Actieplan van het Energierenovatieprogramma 2020 van de Vlaamse overheid vertegenwoordigt het brandstofverbruik in woningen 17 procent van het totale energieverbruik. Maar het potentieel voor verbetering is nog groot, concludeerde het Vlaams Energieagentschap (VEA) in 2011. 72 procent van de woningen heeft geen vloerisolatie, 15 procent heeft uitsluitend of gedeeltelijk enkelglas; 25 procent heeft geen dak- of zoldervloerisolatie, en 59 procent heeft geen buitenmuurisolatie.
1,3 miljard ton voedsel
De best in kaart gebrachte bron van verspilling is zonder twijfel de voedingssector. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) schatte in 2011 dat een derde van al het voor menselijke consumptie geproduceerde voedsel verloren gaat of ergens in de voedselketen wordt verspild. In absolute cijfers gaat het om ongeveer 1,3 miljard ton per jaar.
In Vlaanderen raamde de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) het totale voedselverlies op 1,94 à 2,29 miljoen ton, of 314 à 372 kilo per hoofd van de bevolking. Toch is dat cijfer relatief, want zoals gezegd is het in kaart brengen van de reële cijfers niet zo eenvoudig. Fevia, de vereniging van voedselproducenten, begroot de jaarlijkse verspilling in België op 300.000 ton. Dat lijkt enorm veel, maar het gaat om ongeveer 3 procent van de Belgische voedselproductie van 10 miljoen ton.
“Bovendien gaan die tonnen niet verloren”, benadrukt Ann Nachtergaele, directeur milieu en energie bij Fevia. Een deel wordt weggeschonken aan liefdadigheid, zoals de Voedselbanken, of wordt opnieuw verwerkt tot dierlijk voedsel, of gebruikt als biomassa voor energetietoepassingen.
Elektronisch afval
Bedrijven en gezinnen hebben de afgelopen decennia veel geïnvesteerd in elektronica. De keerzijde van die medaille is de groeiende berg van afgedankte elektronische toestellen. Volgens Eurostat stijgt die jaarlijks met 3 à 5 procent; daarmee is het een van de snelst uitdijende afvalcategorieën.
Ook in de farmaceutische sector wordt duchtig verkwist. In België werd in 2012 bijna 600 ton aan vervallen geneesmiddelen ingezameld en op kosten van de farmaceutische industrie vernietigd. Dat volume gaat crescendo. Maar allicht is het totale volume aan vervallen medicijnen nog een stuk groter, omdat een deel gewoon in de vuilnisbak belandt.
Luc Huysmans, m.m.v. Stijn Fockedey, Bert Lauwers, Wolfgang Riepl
Een uitgebreid dossier over verspilling leest u deze week in Trends.
