Vergeef ons onze schulden!

Dit jaar lijkt een al even woelige start te hebben genomen als het vorige. Al is de situatie nu natuurlijk helemaal anders. Vorig jaar joeg de vrees voor een recessie beleggers weg van alles dat van ver of dichtbij met risico te maken had. De overheden hadden nochtans destijds snel ingegrepen en de nodige maatregelen getroffen om het in elkaar klappen van het financiële stelsel te beletten en de economie voor een depressie zoals die in de jaren dertig te behoeden.

Het duurde nog een aantal weken, maar uiteindelijk beseften alle beleggers dat ook deze economische en financiële crisis, hoe zwaar die ook is, niet het einde van de wereld betekende. Er volgde een ‘relief rally’, een klim na de opluchting omdat het ergste vermeden werd. Het zorgde maandenlang voor rust op de financiële markten.

Nu zijn we aan een nieuw jaar begonnen en maakt het beleggerspubliek zich zorgen over de omvang van de tussenkomst van de overheden en de centrale banken om de crisis te bestrijden. Het begint te dagen dat we het gemakkelijkste deel van de ingrepen gehad hebben en dat nu de moeilijkste en pijnlijkste periode eraan komt. Gaten dichten is immers een stuk moeilijker dan ze te maken.

We kregen een interessante tekst onder ogen van Bill Gross, dé man van de grote speler in de obligatiehandel Pimco, met als titel ‘The Ring of Fire’. De cirkel van vuur werd getrokken rond landen die een hoog tekort op de begroting koppelen aan een hoge staatsschuld in verhouding tot het bruto binnenlands product (bbp). Hij kwam er vanaf een begrotingstekort van 5% en een ratio staatsschuld/bbp van meer dan 50%. In die ‘vuurzee’ treffen we landen aan als Griekenland, Spanje en Portugal, waarrond de jongste weken zoveel te doen is. En België? Ons land staat er in de grafiek van Gross niet bij wegens te onbeduidend vanuit Amerikaans standpunt. Maar we voldoen helaas ook wel aan de twee voorwaarden. We vinden er wel nog andere ‘zekerheden’ als Italië en Ierland, maar ook ‘kleppers’ als Frankrijk, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zelf!

Wat we niet begrijpen, is dat dit louter bekeken wordt als een Zuid-Europese schuldencrisis en dat de positie van de euro ten opzichte van de dollar verzwakt. Want nu vluchten van de euro naar de dollar, is zoiets als bang zijn voor een blaffende hond en bescherming zoeken bij een tijger. De schuldenproblematiek van de Verenigde Staten bijvoorbeeld is veel ernstiger dan die van Spanje. Als we ergens van een kredietenzeepbel mogen spreken, dan wel in de VS. Als we de schulden van de federale staat, de verschillende staten, de bedrijven en de particulieren optellen, dan komen we voor 30 september vorig jaar uit op een collectieve schuldenlast van 52.600 miljard dollar, tegenover een bbp van 14.250 miljard dollar. Een schuldgraad met andere woorden van 370% (80% enkel op federaal niveau). Er is de opbrengst van de volledige productie en dienstenleveringen van bijna vier jaar nodig om de VS terug schuldenvrij te maken.

Die schuldenexplosie, gekoppeld aan een bijzonder lage startrente, geeft aan dat we dit decennium weinig heil moeten verwachten van obligatiebeleggingen, ook niet van de meeste overheidsobligaties. Kijk voor die laatste categorie eerder naar landen als Australië, Duitsland, Nederland, Canada en de Scandinavische landen (Denemarken, Finland, Zweden en Noorwegen) om te beleggen. Die zitten niet in ‘The Ring of Fire’. In toenemende mate zijn ook obligaties van een aantal opkomende landen aan te raden. Daar is de situatie van de overheidsfinanciën immers een stuk gezonder dan in West-Europa en Amerika.

Maar niet alleen overheidsobligaties van Griekenland en andere delen in de klappen. De angst maakt dat alles dat ook maar een beetje naar risico ruikt, weer verdacht wordt. Aandelen, grondstoffen, zelfs bedrijfsobligaties moeten achteruit. Een ander gevolg is dat een aantal beursintroducties worden afgeblazen. Dat gebeurde ook midden vorige week met de IPO van Taminco. Ook elders, inclusief op Wall Street, werden een aantal geplande beursintroducties uitgesteld. Dat wijst erop dat de herstelbeweging op de aandelenmarkten nog niet is afgelopen. Een trendommekeer op de beurzen komt er steeds nadat onder meer IPO’s veel te succesvol waren. Het gaat om een gezonde, tussentijdse correctie op de aandelenmarkten en andere financiële markten. Bovendien leert het ons veel over wat er ons de komende jaren nog te wachten staat. Een waarschuwing, maar nog niet meer dan dat.

Danny Reweghs