Universele bankdienst voor niet-digitale klanten

De federale regering en de bankenkoepel Febelfin bereikten een akkoord over een universele bankdienst voor klanten die niet online of mobiel kunnen bankieren. Het basispakket mag maximaal 5 euro per maand kosten.

Net zoals in andere sectoren is de digitalisering in de bankwereld niet meer te stoppen. De coronacrisis gaf de trend nog een extra boost. Mobile- en onlinebanking hebben voor de meeste Belgen geen geheimen meer, maar toch is niet iedereen mee met de digitalisering. Dat lezen we in studies van de Koning Boudewijnstichting en Statbel. Daaruit blijkt onder meer dat een op de drie huishoudens met lage inkomens niet over een internetverbinding beschikt, en dat vier op de tien Belgen zwakke digitale vaardigheden hebben.

Vooral de kwetsbare groepen in onze maatschappij dreigen de dupe te worden van het feit dat bankkantoren verdwijnen, geldautomaten worden weggehaald en manuele bankverrichtingen almaar duurder worden. Daarom lanceerden de federale regering en Febelfin, de koepelorganisatie van de Belgische banken, onlangs een universele bankdienst voor niet-digitale klanten. Aan het akkoord gingen maandenlange onderhandelingen vooraf.

Het betreft een basispakket voor offline bankverrichtingen dat voorziet in:

· een zichtrekening,

· een debetkaart,

· minstens 60 manuele verrichtingen per jaar aan het loket (zoals papieren overschrijvingen of geldafhalingen),

· minimaal 24 keer geldafhalingen aan de automaten van de eigen bank, en

· onbeperkt rekeninguittreksels afdrukken aan de automaten van de bank, maandelijks afhalen van deze afschriften aan het loket of (op verzoek van de klant) een maandelijkse verzending per post.

Maximumtarieven

Voor deze universele dienst mogen de banken maximaal 60 euro per jaar, ofwel 5 euro per maand, aanrekenen. Het staat hen vrij om hiervoor een lager tarief te hanteren, maar in dat geval mogen ze de prijs jaarlijks met hoogstens 6 euro laten stijgen (zonder boven de 60 eurogrens te gaan). Voor verrichtingen boven op de minimumaantallen mogen ze maximaal 1 euro aanrekenen. Ze mogen het minimumaanbod ook vrij aanvullen met extra diensten, waarbij de concurrentie een belangrijke rol kan spelen.

Indien de bank niet over automaten of loketten beschikt om papieren uittreksels af te leveren, kan de klant ervoor kiezen om ze één keer per maand te laten opsturen. Er mogen dan extra kosten aangerekend worden, maar ook hiervoor vermeldt het charter drie prijsformules waarvan niet kan worden afgeweken:

· een maandelijks abonnement van maximaal 2,50 euro inclusief portokosten,

· een jaarabonnement van maximaal van 5 euro plus portkosten, of

· een maximumtarief van 1 euro plus portokosten per verstuurde enveloppe.

Klanten die een andere frequentie wensen, hebben volgens het akkoord recht op een ‘redelijke kostprijs’.

Tot 30 juni 2024

Het charter voor de universele bankdienst trad op 19 juli 2021 in werking. Banken kunnen het basispakket als een nieuw product aanbieden, maar ze mogen het ook binnen hun bestaand aanbod opnemen. Dat kan nu al, maar er is uiteraard tijd nodig om alle technische modaliteiten uit te werken. De deelnemende banken krijgen daarom nog tot 1 januari 2022 om alles te concretiseren. Alle tarieven liggen sowieso vast voor drie jaar, tot 30 juni 2024. Daarna kan het charter heronderhandeld worden.

De deelnemende banken zijn Argenta, Axa Bank, Belfius, Beobank, BNP Paribas Fortis, Bpost Bank, CPH, Crelan, ING, KBC/CBC en VDK Bank. Samen zijn die goed voor ongeveer 95 procent van de Belgische markt. Hoeveel mensen precies gebaat zijn bij de universele bankdienst, is evenwel niet duidelijk. Febelfin heeft daarover geen gegevens. Volgens de consumentenorganisatie Test-Aankoop zijn er sowieso nog altijd honderdduizenden Belgen die hun rekeningen niet volledig digitaal kunnen opvolgen.

Voor iedereen

De universele bankdienst werd in het leven geroepen om mensen met beperkte digitale vaardigheden beter te bedienen. “Het is belangrijk dat iedereen, ook wie nog niet overweg kan met de digitalisering van de bankdiensten, bij de bank geld kan afhalen en overschrijvingen kan doen tegen een betaalbaar en transparant tarief”, benadrukt minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). “Met dit akkoord geven we de mensen duidelijkheid en zekerheid voor de komende jaren.”

“Vele consumenten hebben niet het beste pakket bankdiensten voor hun profiel”, vult staatssecretaris voor Consumentenbescherming Eva De Bleeker (Open Vld) aan in een persbericht. “We hebben dan ook een specifieke bankdienst gecreëerd voor een zeer kwetsbare groep, en we helpen hen hiermee op weg naar de voor hen beste optie.” Toch benadrukt het charter dat iedereen er desgewenst gebruik van kan maken. Er gelden dan ook geen juridische voorwaarden.

Er is ook kritiek

Test-Aankoop is verheugd met de invoering van de universele bankdienst, omdat de organisatie het naar eigen zeggen altijd al heeft opgenomen voor klanten die niet mee zijn met de doorgedreven digitalisering. “In 2019 lanceerden we een petitie waarin we de digidwang van de banken aan de kaak stelden”, klinkt het. “We pleitten toen voor een universele dienst voor consumenten die daar nood aan hebben, en zamelden een kleine 28.000 handtekeningen in. Die overhandigden we begin dit jaar aan minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) en aan staatssecretaris De Bleeker.”

Toch is Test-Aankoop teleurgesteld over de universele bankdienst die de federale regering en Febelfin lanceerden. “60 euro per jaar voor een zichtrekening kan redelijk lijken, maar bijna de helft van de banken biedt nu al voor minder dan die prijs een product aan dat geschikt is voor dat klantenprofiel”, argumenteert woordvoerder Simon November. “Volgens onze berekeningen hebben Argenta, Axa, Beobank, Bpost Bank, KBC/CBC, Europabank en VDK Bank al een rekening vanaf 30 euro per jaar.”

“Een limiet van 24 afhalingen per jaar aan een geldautomaat van de bank in kwestie is bovendien te beperkt. Zeker nu er almaar minder van die toestellen en steeds minder bankkantoren overblijven. Men zou daarvoor aan eender welke geldautomaat terecht moeten kunnen. Het afdrukken van de rekeninguittreksels is even problematisch om dezelfde reden: er zijn almaar minder bankfilialen en printers. De verzending van de uittreksels is niet in de basisprijs voorzien, en kan uiteindelijk duurder uitvallen dan de waarde van de postzegels. Dat zet de deur open voor hogere kosten.”