Arme dorpsbewoners in ontwikkelingslanden slagen erin te investeren door zich in spaargroepen te verenigen. Het systeem werkt goed, blijkt uit Amerikaans-Belgisch onderzoek in Afrika, het eerste onderzoek dat spaargroepen onder de loep neemt.
In een spaargroep brengen mensen hun geld samen om te sparen en te lenen. Het systeem – Village Savings and Loan Associations (VSLA) in het Engels – is populair bij de armste plattelandsbewoners in ontwikkelingslanden.
Kleine, wekelijkse sommen
Individueel hebben mensen te weinig geld om projecten te financieren, maar door hun geld samen te brengen ontstaan wel mogelijkheden. Leden van een VSLA kunnen geld bijdragen aan de spaargroep, via kleine, wekelijkse sommen, en er ook van lenen. Wie van de groep leent, betaalt dat terug met interest. Zo verdient de hele groep iets aan zijn spaarinspanning.
Een spaarcyclus duurt doorgaans acht tot twaalf maanden. Nadien wordt het geld evenredig verdeeld over alle leden en kan een nieuwe cyclus beginnen.
Spaargroepen geven vrouwen meer kansen, maken investeringen in bedrijfjes mogelijk en bieden een grotere toegang tot financiële diensten, schrijven onderzoekers in de vakpublicatie Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Ghana, Oeganda en Malawi
We zien niet alleen het sparen en bedrijfsinkomen toenemen, maar ook de positie van de vrouwen verbeteren”
Ze volgden meer dan 12.000 gezinnen in 561 gemeenschappen in Ghana, Oeganda en Malawi gedurende twee tot drie jaar. Ze merkten dat het aantal familiebedrijfjes in die periode met 6 procent toenam, dat die bedrijfjes het langer volhielden en dat ze 24 procent meer winst maakten. Het zijn vooral vrouwen die spaargroepen vormen.
“We zien dat armen voor zichzelf kunnen sparen wanneer ze daar de juiste kans toe krijgen, en dit heeft positieve effecten op hun leven”, zegt coauteur Dean Karlan, hoogleraar Economie aan de Amerikaanse Yale-universiteit. “We zien niet alleen het sparen en bedrijfsinkomen toenemen, maar ook, en dat is evenzeer belangrijk, de positie van de vrouwen verbeteren. Naarmate vrouwen meer toegang krijgen tot deze groepen, krijgen ze meer zeggenschap bij huishoudelijke beslissingen.”
Amper onderzoek naar impact
Spaargroepen kennen ook hun beperkingen. De gezinnen die deelnemen aan de groepen, sparen en lenen wel meer, maar ze zien hun totale gezinsinkomen en hun voedselzekerheid niet stijgen, zeggen de onderzoekers.
Het concept van spaargroepen ontstond in 1991 in Niger. Ondertussen hebben meer dan 12 miljoen mensen in 70 landen al deel uitgemaakt van zo’n groep. Maar wetenschappelijk onderzoek naar de impact van dit systeem bestaat amper.
Deze studie werd uitgevoerd door de Amerikaanse onderzoeksorganisatie Innovations for Poverty Action in samenwerking met de Yale-universiteit en de Universiteit Gent.
Er is meer en langer onderzoek nodig om te zien of die impact aanhoudt of afneemt, zeggen ze. “We zijn ervan overtuigd dat deze veelbelovende kortetermijnresultaten wijzen op aanzienlijke langetermijneffecten op veerkracht, gezinsinkomen, voedsel- en voedingszekerheid en de positie van vrouwen in hun gezinnen en gemeenschappen”, zegt Karlan. (IPS)
