Wim Moesen (KU Leuven) pleit voor een belasting op kerosine en op financiële transacties. De return: een schoner milieu, een veiliger financieel systeem en een sterker Europa.
Bankiers en vliegtuigreizigers zijn schuldig aan dezelfde zonde: ze houden onvoldoende rekening met de gevolgen van hun gedrag voor de rest van de samenleving. Het resultaat is dat de financiële sector meer risico’s in het financieel systeem en de luchtvaartsector meer CO2 in de atmosfeer pompen dan vanuit maatschappelijk standpunt wenselijk is.
De aanbevolen remedie om dit gedrag te corrigeren is gekend. Rem het af door het te belasten en dat levert een dubbel dividend op. De samenleving als geheel komt er beter vanaf en er vloeit vers geld naar de overheden, wat in deze tijden van hoge tekorten en toenemende twijfels over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën geen overbodige luxe is.
Een taks of financiële transacties
“Een belasting op financiële transacties is het instrument bij uitstek om de financiële sector tot de orde te roepen. De sector kon tot voor kort en niet het minst na de recente financiële crisis de kosten van excessief risicogedrag afwentelen op de belastingbetaler, wat het risicogedrag stimuleert. Om dit gedrag te corrigeren, moet de sector in het vervolg zelf opdraaien voor de kosten van dit gedrag”, zegt Moesen.
In 2007 bedroeg de totale waarde van de wereldwijde financiële transacties meer dan 60 keer het wereldwijde bbp, waarvan 90 procent te maken heeft met afgeleide financiële producten (swaps, futures, opties, enzovoort) en andere ingewikkelde financiële constructies.
“Ik ben ervan overtuigd dat deze internationale transacties bij een crisis de financiële besmetting over de grenzen heen bespoedigen en dus het systeemrisico van het internationale financiële systeem verhogen”, zegt Moesen. “Een groot deel van deze financiële transacties creëert op zich weinig toegevoegde waarde, maar wordt opgezet om verschillen in wetgeving en belastingen uit te buiten. Een belasting kan ook het risicogedrag, aangemoedigd door hoge bonussen, wat aan banden leggen. De samenleving is daarom per saldo beter af als een belasting de omvang van deze transacties afroomt. Het is een vorm van een Tobintaks, maar de originele Tobintaks is alleen bedoeld om transacties op de wisselmarkten te belasten, terwijl ik een taks op alle financiële transacties voorstel.”
Een taks op kerosine
Een kerosinetaks in de luchtvaartsector kan ook een dubbel dividend opleveren: een schoner milieu en extra inkomsten. “Europa werkt al in die richting om via belastingen op koolstofdioxide het verbruik van fossiele brandstoffen af te remmen en alternatieve energie aan te moedigen. Maar vliegtuigkerosine wordt bijna niet belast en daarom houden luchtvaartmaatschappijen en reizigers geen rekening met de milieukosten die ze veroorzaken. Het principe van de vervuiler betaalt, kan hier nochtans gemakkelijk toegepast worden. Eurocontrol tekent alle bewegingen op van de vliegtuigen die van het Europese luchtruim gebruik maken. De prijs van de kerosinetaks zal doorgerekend worden aan de klanten, maar dat is de manier om de verbruiker rekening te laten houden met de milieukosten en zijn gedrag te laten aanpassen.”
Sterker Europa
Moesen adviseert ook om deze belastingen op Europese schaal te organiseren – later eventueel op wereldschaal – en de opbrengsten naar de begroting van de Europese Unie te laten vloeien. “Zowel de transactietaks als de kerosinetaks hebben als bijkomend voordeel dat ze bescheiden instrumenten vormen om Europa te versterken, want het aandeel van de eigen inkomsten van de Europese Unie neemt daardoor toe. Let wel, we pleiten niet voor een belastingverhoging. De extra inkomsten uit deze belastingen moeten gecompenseerd worden door lagere bijdragen van de lidstaten aan het Europese budget.”
D.K.
