Vernieuwde kinderbijslag vermindert armoederisico

© iStock

De nieuwe kinderbijslag die Vlaanderen in 2019 wil invoeren zal het armoederisico van kinderen en gezinnen met 0,9 procent verkleinen en zal de armoedekloof aanzienlijk verkleinen. Dat blijkt uit de armoedetoets op de kinderbijslag die in opdracht van minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) is uitgevoerd door onderzoekers van de KU Leuven.

Volgens de CD&V-minister bewijst de studie dat het nieuwe systeem op het vlak van armoedebestrijding beter scoort dan het bestaande systeem.

In de nieuwe Vlaamse kinderbijslag komt er vanaf 2019 een basisbedrag van 160 euro per maand per kind. De bestaande rangprede- en leeftijdstoeslagen verdwijnen. De basissom van 160 euro kan wel nog aangevuld worden met onder meer sociale toeslagen voor gezinnen met lagere inkomens en participatietoeslagen om de deelname aan de kinderopvang en het onderwijs te stimuleren.

Vandeurzen beloofde een ‘armoedetoets’ te laten uitvoeren op dat nieuwe systeem. Wat is met andere woorden het effect van het nieuwe systeem op het armoederisico van de Vlaamse kinderen en gezinnen? Uit de resultaten van de studie van de KU Leuven blijkt dat het armoederisico van gezinnen daalt van 8,6 procent naar 7,7 procent, of een daling van 0,9 procentpunt. Een gelijkaardige daling is er ook op kindniveau (van 9,9 naar 9,0 procent).

Voor gezinnen met 1 kind is er een daling met 1,6 procent. Ook voor alle andere doelgroepen (gezinnen met twee of meer kinderen, eenoudergezinnen) is het armoede-effect status quo of positief, maar daar zijn de schommelingen statistisch niet significant.

Armoedekloof verkleint

Bedoeling van de bijslag is om gezinnen te ondersteunen in het opvoeden van kinderen en het armoederisico te verkleinen

De onderzoekers hebben ook de impact op de armoedekloof bekeken, zeg maar de afstand tot de armoedegrens. Daar lijkt de impact groter. Gezinnen hebben nu maandelijks 470 euro tekort om aan de armoedegrens te komen. In het nieuwe systeem zal die kloof met bijna 63 euro per maand verkleinen. “Op basis van deze studie kan je zeggen dat er aan de armoede op zich misschien niets verandert, maar er is wel degelijk een duidelijk verschil in de diepte van de armoede”, legt onderzoeker André Decoster uit.

Ook voor bestaande gezinnen daalt het armoederisico met 0,5 procent, zo rekenden de onderzoekers uit. Zij behouden niet alleen hun verworven rechten voor kinderen die geboren zijn voor 2019, maar maken ook kans op meer toeslagen. Zo komt de groep van de zogenaamde ‘working poor’ – mensen die wel een job hebben maar toch iets minder dan 30.000 euro verdienen – in de toekomst ook in aanmerking voor de sociale toeslagen en zullen ook bestaande gezinnen meteen kunnen meegenieten van de hogere schooltoelages.

De onderzoeksresultaten zijn een opsteker voor minister Vandeurzen. Zeker na de eerdere studie van het Centrum voor Sociaal Beleid (CSB) van Bea Cantillon. In die studie was sprake van een significante stijging van het armoederisico voor gezinnen met twee kinderen (van 7,6 naar 8,4 procent). Ook voor eenoudergezinnen zou het risico stijgen (van 22,3 naar 22,9 procent).

Verschil tussen studies

Volgens André Decoster zijn de resultaten tussen beide studies niet zo heel verschillend. “De resultaten zijn eigenlijk sterk vergelijkbaar. Zo is de stijging voor de eenoudergezinnen in hun studie niet statistisch significant en komen zij in totaal uit op een daling van 0,6 procent en wij op 0,9 procent”, legt professor Decoster uit.

Dat de resultaten in de nieuwe studie toch wat rooskleuriger zijn dan de cijfers van Cantillon, heeft te maken met een aantal verschillen in methoden, maar vooral met het feit dat de Leuvense onderzoekers de versterking van de schooltoelagen – in het nieuwe systeem omgedoopt tot ‘selectieve participatietoeslagen’ – zijn verrekend. Het budget daarvoor gaat van 80 miljoen euro naar 115 miljoen euro. Door die versterkte toeslagen ook gerichter in te zetten, met name op het secundair onderwijs, kan het verschil op jaarbasis oplopen tot honderden euro.

Vandeurzen is tevreden met de resultaten. “Bedoeling van de kinderbijslag is om gezinnen te ondersteunen in het opvoeden van kinderen en om het armoederisico te verkleinen. Deze studie toont aan dat de nieuwe bijslag dat zal doen. Het concept zoals het is ontworpen door de regering doet wat het moet doen en scoort op het vlak van armoedebestrijding beter dan het bestaande systeem”, luidt het.

Ook Vlaams minister-president Geert Bourgeois reageert tevreden. “De armoedetoets van de KULeuven toont nu ook wetenschappelijk aan dat in het nieuwe systeem van kinderbijslag het armoederisico significant zal dalen, op niveau van het kind en van het gezin, en dit zowel voor de gezinnen die in het nieuwe systeem zullen stappen, als de bestaande gezinnen die ook delen van de hervorming zullen ondergaan”. De N-VA’er is naar eigen zeggen niet verrast met de conclusies. “Vergeleken met het oude, Belgische systeem van kinderbijslag stijgt het budget voor sociale toelagen van 3 procent naar 10 procent. Dit kan niet anders dan een positief effect hebben op de armoederisicocijfers”, aldus Bourgeois.

Oppositie minder enthousiast

Als de regering daarmee enkel rommelt in de marge, hoe kan ze ooit de halvering van de kinderarmoede halen

Oppositiepartij Groen is niet overtuigd door de armoedetoets op de kinderbijslag. “Zeven maanden geleden verklaarde Jo Vandeurzen dat hij het systeem zou bijsturen in het geval de daling van de kinderarmoede te weinig zou zijn”, zeggen fractieleider Björn Rzoska en parlementslid Elke Van den Brandt in een reactie.

Een daling met 0,9 procent is voor Groen niet genoeg. “Het regeerakkoord van de regering-Bourgeois beloofde om de kinderarmoede te halveren. Maar vandaag stelt ze zichzelf tevreden met cijfers achter de komma”, aldus Van den Brandt. Zij vindt dat Vandeurzen moet bijsturen.

“Dit gaat om een fonds van 3 miljard euro. Als de regering daarmee enkel rommelt in de marge, hoe kan ze ooit de halvering van de kinderarmoede halen? Voor Groen haalt de nieuwe kinderbijslag onvoldoende kinderen uit de armoede. We blijven een hertekening vragen aan de regering”, zegt Groen-fractieleider Björn Rzoska.

Sp.a treedt Groen bij in zijn betoog. Volgens parlementslid Freya Van den Bossche is de impact erg selectief. “Voor de eenoudergezinnen, bijvoorbeeld, waarvan bijna een vijfde in armoede leeft, biedt de kinderbijslag van minister Vandeurzen geen perspectief op verbetering van hun situatie. Dat is een gemiste kans”, klinkt het.

Fractieleider Joris Vandenbroucke vult aan: “Als er zwart op wit bewezen wordt dat de impact van het factuurbeleid van deze Vlaamse Regering vooral groot is voor gezinnen die het moeilijk hebben, minimaliseert de regering dat. Maar als een armoedetoets uitwijst dat haar nieuwe kinderbijslag maar een beperkte daling van de kinderarmoede met zich mee brengt, en de meest kwestbare gezinnen helemaal niet helpt, dan klopt ze zich op de borst. Dat is totaal misplaatst.”

Partner Content