Peter Vanden Houte (ING): ‘De Turkse lira is geen belegging voor de goede huisvader’

Nadat president Recep Tayyip Erdogan afgelopen weekend de gouverneur van de Turkse centrale bank, Naci Agbal, had ontslagen, ging de lira in één rechte lijn van 8,6 lira per euro naar 9,6. Maandagavond schommelde de munt rond 9,4 lira per euro. Zulke schommelingen zijn zeldzaam op de wisselmarkten. ING-econoom Peter Vanden Houte geeft tekst en uitleg.

“Als je een grafiek over een langere periode bekijkt, zie je dat de lira al minstens tien jaar gestaag waarde verliest ten opzichte van de euro”, zegt Peter Vanden Houte, de hoofdeconoom van ING België. “Door gebeurtenissen zoals die van dit weekend komt die devaluatie in een stroomversnelling terecht.”

Niet enkel de Turkse lira ging onderuit. Ook de Turkse beurs incasseerde klappen, net als Ege Profil (-10%), de Turkse dochter van de Belgische pvc-raamprofielenproducent Deceuninck (-1,4%). De inkomsten in lira worden, omgerekend naar euro, minder waard. Ege Profil levert een belangrijk deel van de inkomsten van Deceuninck.

Deceuninck vangt wisselkoersschommelingen op met prijsstijgingen, leren we uit het jaarverslag van 2020. “De meeste bedrijven die actief zijn in Turkije, proberen een vorm van natuurlijke hedging te creëren door lokaal te produceren of financieringen aan te gaan in Turkse lira”, weet Vanden Houte. “De lokale inkomsten in lira worden dan gebruikt om de leningen in lira terug te betalen. Op die manier kunnen ze de impact van de wisselkoers verzachten. Bedrijven die overschotten in lira hebben, gaan meestal zeer opportunistisch te werk. Ze laten de lira op de rekening staan en wachten op een geschikt moment om de lira te verkopen of om te investeren. Zich indekken met termijncontracten vermijden ze meestal, omdat het als zeer duur ervaren wordt door het grote renteverschil.”

De Turkse munt brokkelt jaar na jaar af, omdat Turkije met een hoge inflatie kampt. Hoe komt dat?

PETER VANDEN HOUTE. “De officiële doelstelling van de centrale bank is 5 procent inflatie, maar dat heeft ze nooit gehaald. In werkelijkheid is de inflatie eerder 15 procent. Tegenover eind 2019 is de inflatie bijna verdubbeld. Dat heeft onder meer te maken met de stijging van de grondstoffen- en energieprijzen, waar Turkije erg gevoelig aan is. In de pas ontslagen gouverneur van de centrale bank – de derde in twee jaar – hadden de beleggers wel weer wat vertrouwen. De verwachting was dat de inflatie tegen 2023 naar 5 procent zou gaan. Om dat te bereiken, moest de rente omhoog.”

Het pad van de renteverhogingen was ingeslagen, maar de renteverhoging van vorige week met 2 procentpunt was forser dan verwacht. Het heeft Naci Agbal zijn baan gekost.

VANDEN HOUTE. “Het was een reactie op de stijgende lange rente in de Verenigde Staten. De Turkse overheid en bedrijven hebben zeer veel leningen in Amerikaanse dollar, die om de zoveel tijd geherfinancierd moeten worden. In een nota schat mijn Turkse collega dat de externe financiering rond 27 procent van het bruto binnenlands product bedraagt. Dat is een probleem.

“Toen de Amerikaanse centrale bank in 2013 het monetair beleid begon te verstrengen, had dat gevolgen voor alle groeilanden met veel dollarleningen. Die kwetsbare landen zagen hun munten instorten. Turkije is de kanarie in de koolmijn, maar het land is wel verder gegaan dan andere landen. De meeste groeilanden hebben lessen getrokken uit het zogenoemde taper tantrum van 2013, en hebben hun leningen in vreemde munten afgebouwd.”

Wat nu?

VANDEN HOUTE. “De nieuwe gouverneur, Sahap Kavcioglu, is een voorstander van lage rentevoeten, terwijl renteverhogingen nodig zijn om de ontsporende inflatie in Turkije onder controle te houden. Bovendien zit hij in de zak van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dat schept niet zoveel vertrouwen.”

Turkije was ooit het groeiland in de achtertuin van de Europese Unie. Blijft daar nog veel van over?

VANDEN HOUTE. “Turkije heeft redelijk goed stand gehouden tijdens de pandemie. De economische groei was in 2019 dramatisch: 0,9 procent. In 2020 was er dubbel zoveel groei: 1,8 procent. Turkije heeft een jonge bevolking. De potentiële groei is er groter dan in de Europese Unie. Om dat potentieel waar te maken, heb je natuurlijk een vrij stabiele politieke en geopolitieke omgeving nodig. De toetreding van Turkije tot de Europese Unie is op de zeer lange baan geschoven. Turkije vaart zijn eigen koers in Syrië en Libië, en zoekt ruzie met Griekenland over de gasvelden in de Middellandse Zee. De Europese Unie is al een paar keer tussenbeide gekomen met dreigende taal en opperde onlangs zelfs een negatief reisadvies voor Turkije, als het land op dat pad zou verdergaan. Turkije heeft een belangrijke toeristische sector. De economie zou daardoor hard getroffen worden.”

Tegelijk is de Europese Unie afhankelijk van Turkije om de vluchtelingenstroom tegen te houden.

VANDEN HOUTE. “Dat klopt. De Europese Unie blaast warm en koud, want ze overweegt om Turkije meer geld te geven voor het opvangen van die vluchtelingen. Ik wil maar zeggen dat niet enkel het politieke klimaat in Turkije instabiel is sinds de mislukte staatsgreep in 2016. Politieke leiders proberen wel vaker de aandacht af te leiden van het binnenland door buitenlandse avonturen aan te gaan. Bij de Turkse president Erdogan is dat niet anders.”

Vroeger stopten Belgische particulieren weleens obligaties in Turkse lira in hun portefeuille voor wat extra rendement. Is dat nu een slecht idee?

VANDEN HOUTE. “Er is één constante de voorbije tien jaar: de koers van de Turkse lira ten opzichte van de euro degradeert in een redelijk tempo. Turkije heeft altijd al een hogere inflatie gehad dan Europa. Met obligaties in Turkse lira verliezen Belgische beleggers, in termen van koopkracht. Een belegger kan enkel winnen, als de reële rente – dus het verschil tussen de rente en de inflatie – groot genoeg is om het waardeverlies goed te maken. De coupon van de obligatie moet dus de structurele daling van de lira compenseren. Het is in ieder geval geen belegging voor de goede huisvader, want het is een bijzonder risicovol om daarop te gokken. Zoals we in het afgelopen weekend zagen, kan de lira plots snel onderuitgaan.”