Hoe haalt u uw voordeel uit een cafetariaplan?

Via een cafetariaplan genieten werknemers een gepersonaliseerd loonpakket met individuele keuzemogelijkheden. Het lovenswaardige idee van Luminus om daarmee ook deels uw energiefactuur te laten betalen, werd helaas teruggefloten.

Niet elke werknemer is even tevreden met de algemene loonvoordelen die zijn werkgever standaard aanbiedt. Ieder individu is uniek en heeft – afhankelijk van de levensfase waarin hij of zij zich bevindt – eigen behoeften, wensen en prioriteiten. Via het systeem van flexibele verloning – ook wel een cafetariaplan genoemd – kunnen bedrijven hun verloningspakketten afstemmen op de individuele verwachtingen en noden van de verschillende profielen en generaties op de werkvloer.

Een cafetariaplan biedt werknemers een gepersonaliseerd loonpakket. Ze krijgen de kans om zelf een deel van hun loon samen te stellen. À la carte, net zoals ze in een bedrijfscafetaria vrij kunnen beslissen over wat ze op hun bord scheppen. Om een voordeel in zo’n cafetariaplan te kunnen genieten, moeten ze een budget vrijmaken. Dat doen ze door bepaalde loonelementen of bestaande voordelen in te ruilen. Dat kunnen bijvoorbeeld bonussen, de eindejaarspremie (dertiende maand), variabel loon, vakantiedagen of een bedrijfswagen zijn.

“Een vast loonpakket is niet meer van deze tijd”, stelt Olivier Vanneste, specialist verloning en partner bij KPMG België. “In een tijdperk van streaming en flexibiliteit wil een werknemer ook zelf zijn loonpakket kunnen samenstellen. Iemand die met zijn gezin in de stad woont, heeft misschien behoefte aan een bijkomende verzekering en aan alternatieve groene mobiliteit. Maar voor zijn alleenstaande collega liggen de prioriteiten wellicht ergens anders.”

Extralegaal energiebudget

Eind augustus lanceerde de energieleverancier Luminus zijn ‘Energy Benefit’-formule. Daarmee kunnen werknemers volgens het persbericht een deel van hun elektriciteitsfactuur laten betalen in een cafetariaplan. De werkgever neemt dan een bepaald bedrag ten laste, terwijl het meerverbruik via split billing bij de medewerker terechtkomt. Die kan zo een fiscaal voordeel tot 500 euro per jaar behalen, afhankelijk van zijn verbruik.

Het idee van een extralegaal energiebudget is op zijn minst lovenswaardig te noemen. De sterke opmars van telewerk heeft een aanzienlijke impact op de energiefactuur van heel wat werknemers. Bovendien kennen de energieprijzen al een tijdlang ongekende hoogtes, en het einde van de prijsstijgingen is nog niet in zicht. De hr-dienstverlener Attentia schaarde zich dan ook meteen achter het initiatief van Luminus.

Over het fiscaal kader maakte Luminus zich bij de introductie van zijn ‘Energy Benefit’-formule weinig zorgen. De energieleverancier had daarvoor een productruling afgesloten met de Dienst Voorafgaande Beslissingen van de federale overheidsdienst Financiën. Maar dat was buiten minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) gerekend. Volgens hem staat zo’n extralegaal energiebudget haaks op de geplande fiscale hervormingen. Hij noemt het initiatief van Luminus een ‘fiscale koterij waar zo snel mogelijk paal en perk aan moet worden gesteld.’

Andere mogelijkheden

Gelukkig zijn er nog een heleboel andere mogelijkheden wat betreft flexibele verloning. Met het oog op een betere balans tussen werk en leven kunnen werknemers bijvoorbeeld een stukje loon inleveren voor extra vakantiedagen of opleidingen. Anderzijds leert een rondvraag ons dat jonge medewerkers soms enkele vakantiedagen inruilen voor cash. Ouderen geven dan weer eerder de voorkeur aan een terugbetaling van pensioensparen. Ook extra verzekeringen, zoals een hospitalisatiepolis of een ambulante zorgverzekering voor het hele gezin, zijn erg in trek.

“De opmars van de ambulante zorgverzekering en tandverzekering in het cafetariaplan valt op”, zegt Olivier Vanneste. “Bedrijven bieden traditioneel een hospitalisatieverzekering aan, maar bijkomende verzekeringen zijn doorgaans te duur. Bovendien heeft niet iedereen daar behoefte aan. Het cafetariaplan is dan een ideaal middel om een bijkomende bescherming aan te bieden, zonder bijkomende kosten voor de werkgever.”

Duurzame mobiliteit

Vanneste stelt ook vast dat steeds meer werkgevers inzetten op voordelen die niet meteen gericht zijn op loonoptimalisatie, maar wel een duurzame doelstelling hebben. “Het cafetariaplan kan alvast helpen om de mobiliteit in het bedrijf in een duurzamere richting te duwen. Dat kan door bijvoorbeeld een milieuvriendelijke of kleinere bedrijfswagen, fietsleasing, parking aan het station, een thuislaadpaal of een abonnement op het openbaar vervoer als keuzemogelijkheid op te nemen. Fietsleasing invoeren buiten een cafetariaplan is niet zo vanzelfsprekend.”

KPMG stelt vast dat een cafetariaplan in heel wat bedrijven werknemers effectief aanspoort om voor alternatieve mobiliteit te kiezen. Olivier Vanneste: “Meer mensen gebruiken de fiets om naar het werk te gaan. We zien nu al dat flexibele verloning ook een rol gaat spelen in de switch naar de elektrische wagen: meer en meer bedrijven bieden een laadpaal aan via het cafetariaplan.”

Ergonomische werkplek

Een andere mogelijkheid is om een deel van het loon te gebruiken voor de inrichting van de ergonomische telewerkplek. Denk aan de financiering van een tweede beeldscherm, een bureaustoel, een printer en een snellere internetverbinding. Ook de terbeschikkingstelling van een laptop, een tablet of een smartphone behoort tot de mogelijkheden. De werknemer kan dus zelf bepalen hoe zijn thuiswerkplek eruitziet, en de werkgever stuurt dat via het cafetariaplan.

“De ergonomische thuiswerkplek inrichten via het cafetariaplan is een win-winsituatie voor de werkgever en de werknemer”, stelt Olivier Vanneste. “Een voorbeeld uit de praktijk: een onderneming bood in november vorig jaar de mogelijkheid aan om via het systeem van flexibele verloning een extra scherm, headset of ergonomische muis en toetsenbord aan te kopen. Meer dan 75 procent van de medewerkers ging op het voorstel in.”

Vrije keuze voor iedereen

De werkgever bepaalt zelf welke mogelijkheden hij aanbiedt in het cafetariaplan. Die kan hij perfect laten aansluiten bij de visie en de doelstellingen van zijn onderneming. De loonelementen of voordelen die kunnen worden uitgewisseld, en de mate waarin dat mag gebeuren, verschillen van bedrijf tot bedrijf. Het paritair comité waaronder de werkgever ressorteert, speelt daarin een belangrijke rol.

De meeste hr-dienstverleners bieden bedrijven een onlineplatform aan dat het cafetariaplan niet alleen juridisch waterdicht, maar ook administratief beheersbaar maakt. De werknemers kunnen diezelfde webtool gebruiken om hun keuzes aan te geven. De personeelsverantwoordelijke behoudt het overzicht en heeft alle gegevens binnen handbereik voor de verwerking in de payroll. Dat maakt dat een cafetariaplan niet enkel haalbaar is voor grote ondernemingen, maar evengoed voor kmo’s.

De werknemer van zijn of haar kant kan niet verplicht worden om in een cafetariaplan in te stappen. Het is een vrije keuze. Werkgevers houden wel bij voorkeur rekening met het feit dat de individuele behoeften van hun medewerkers tijdens de loopbaan kunnen evolueren. Daarom doen ze er goed aan om hen op geregelde tijdstippen – bijvoorbeeld één keer per jaar – hun gemaakte keuze te laten herbekijken.