De sterkste schouders

Laat de rijken de crisis betalen. In dezelfde filosofie: laat de banken de crisis betalen. Het zijn sloganeske statements die een voedingsbodem vinden. Niet alleen in ons land. Wereldwijd klinkt de roep om de sterkste schouders extra te belasten.

Om de economische crisis te bezweren en de overheidsrekeningen uit het rood te halen, is eerst en vooral weer economische groei nodig. Die stimuleer je niet door extra belastingen, integendeel. Wel door het creëren van een omgeving waarin ondernemerschap het best tot zijn recht komt. Dat houdt niet in dat de overheid zelf de grootste ondernemer moet worden. Wel dat zij ervoor zorgt dat andere ondernemers kunnen groeien en meerwaarde creëren.

Vallen onder de noemer meerwaarde: werkgelegenheid, aandeelhouderswaarde en maatschappelijke meerwaarde door onder meer het betalen van belastingen. De jongste maanden was er veel te doen over de hoge loonlasten in dit land en hoe die ons industrieel weefsel aantasten. De discussie over de vennootschapsbelasting verdween zo op de achtergrond. De vennootschapsbelasting is en blijft hoog in dit land. Voor vele kleine en middelgrote ondernemingen levert de notionele-intrestaftrek niet veel op. Tal van Vlaamse bedrijven hebben dan ook niet getwijfeld om hun zetel en hun fabrieken te verhuizen naar landen met lagere belastingen. De combinatie van hoge loonlasten en hoge vennootschapsbelasting bleek de jongste jaren een dodelijke cocktail.

En nu broeden de politici op een derde scenario: de persoonlijke belastingen verhogen. Na hoge belastingen op arbeid en op vennootschappen denken zij aan het verhogen van de belastingen op vermogens. Verhogen, want de vaak gehoorde stelling dat er in dit land geen vermogensbelasting is, klopt niet. Als het aankomt op ‘pure’ vermogensbelastingen, of belastingen die de voorraad kapitaal belasten (zoals de successierechten), dan staat België op de derde plaats in Europa (zie blz. 18 van Trends magazine van 24 juni).

Ignace Van Doorselaere, de CEO van Van de Velde, citeerde eind vorig jaar een IMD-studie waaruit bleek dat winnende economieën vertrouwen hebben in hun overheid. Zulke landen, zoals Zwitserland, vinden het logisch dat hun overheden strenge wetten hanteren en vinden de bescherming van de zwakkeren in de samenleving belangrijk. Indien een overheid haar burgers en ondernemers respecteert, dan zal het respect wederzijds zijn. En dan zal het betalen van belastingen niet in eerste instantie beschouwd worden als een te ontwijken fenomeen, maar als een natuurlijk bijdrage aan het maatschappelijke proces. Belgen zijn geen natuurlijke belastingbetalers. De grote fortuinen hebben al decennia geleden andere oorden gevonden om hun vermogen onder te brengen. Dat zwartwerk welig tiert, is niet alleen een verantwoordelijkheid van de werkgevers maar van alle burgers die gebruik maken van of meedoen aan het systeem.

Het ontwijken van belastingen is geen unieke afwijking van de Belgische genen. Het vloeit voort uit het ongenoegen van de Belg over hoe zijn belastinggeld wordt besteed. Niet efficiënt. Dat bevestigen prominente ondernemers in deze Trends. Maar belangrijk: zij doden het cliché dat de sterkere schouders van dit land niet solidair willen zijn met de rest van de bevolking. Een nieuwe vermogensbelasting, in welke vorm dan ook, stuit niet op een ongenuanceerde afwijzing. Maar ze verbinden er wel voorwaarden aan.

Terechte voorwaarden: de overheid moet zich beter organiseren en ook haar deel van de inspanningen doen. Gedaan met de luxestaat België. En het geld moet gebruikt worden waarvoor het dient: een competitieve economie uitbouwen door onder meer het verlagen van de loonlasten. Het signaal dat zij geven, is een ongezien statement. Politici die deze voorwaarden van tafel vegen, verknallen een unieke kans.

Indien de volgende regering ervoor kiest een lastenverlaging op arbeid te compenseren door een hogere belasting op vermogens, moet ze twee dingen doen. Eén, ervoor zorgen dat de lasten op arbeid daadwerkelijk worden verlaagd. Zodat de operatie netto geen belastingverhoging inhoudt.

Twee: de sterkere schouders moeten in het verhaal betrokken worden. De jongste jaren draaide de werkende middenklasse bijna steeds op voor nieuwe belastingen. Indien zij weer de rekening gepresenteerd krijgt, dan zal het vluchtgedrag groter zijn dan ooit tevoren. Want hun geld geraakt op. En hun geduld is op.