‘De oproep van de NBB om dienstverlening van banken duurder te maken, is misplaatst en gevaarlijk’

De Nationale Bank van België wil dat de banken hun betaaldiensten duurder maken. Een verkeerd signaal, oordeelt Trends-redacteur Patrick Claerhout.

De Nationale Bank van België wil dat de banken hun betaaldiensten duurder maken, titelde De Standaard maandag. Van een verkeerd signaal gesproken.

Er is voorlopig weinig mis met de rendabiliteit van de Belgische banksector. De meeste banken hebben zich hersteld van de financiële crisissen van 2008 en 2011, en maken weer miljardenwinsten. In de eerste negen maanden van 2014 boekte de sector 3,6 miljard euro winst, goed voor een rendement op het eigen vermogen van 8,2 procent. Maar een aanhoudende periode van lage rente zal de rente-inkomsten drukken en de toekomstige winsten van de banken aantasten, beseft de Nationale Bank. En om veilige banken te hebben, zijn duurzame winsten nodig, zodat de kapitaalbuffers de komende jaren kunnen worden versterkt.

Aandeelhouders

Maar daarbij gaat de toezichthouder wel erg kort door de bocht. Het zijn in de eerste plaats de aandeelhouders die moeten zorgen voor de sterke kapitaalpositie van een bank. Zij kunnen verse middelen inbrengen en het kapitaal van de instelling optrekken. Of ze kunnen genoegen nemen met een zeer kleine winstuitkering of helemaal geen uitkering, waardoor de kapitaalbuffers via winstreservering worden versterkt. Als aandeelhouders niet bereid zijn kapitaal te injecteren, en toch een riant dividend en een rendement op het eigen vermogen van minstens 10 procent eisen, is er nog altijd iets fout met het model van de bank en zou de toezichthouder zich daar ernstig vragen moeten bij stellen.

Efficiënter kosten- en bedrijfsmodel

Ten tweede is het aan de banken zelf om werk te maken van een efficiënter kosten- en bedrijfsmodel, zodat de winst minstens op peil blijft. Het valt niet te ontkennen dat de Belgische banken de voorbije jaren besparingsinspanningen hebben geleverd, maar hun kostenstructuur blijft tot de zwaarste in de Europese Unie behoren. Onze banken moeten gewoon veel kostenefficiënter worden. Er zijn nog te veel bankpaleizen en kantoren in het straatbeeld. De vergoeding en de voordelen voor het personeel wijken te sterk af van die in andere sectoren. De banken hebben tot nog toe amper werk gemaakt van de aanpassing van hun bedrijfsmodellen. Er worden geen ingrijpende keuzes gemaakt. Ze willen alles voor iedereen doen, via alle mogelijke distributiekanalen. Daardoor is er nauwelijks differentiatie.

Concurrentie en kartelvorming

Dat banken bekijken hoe ze een deel van hun kosten kunnen doorrekenen aan de klant, is logisch. Maar daarbij moet de concurrentie spelen. Superefficiënte banken kunnen allicht gemakkelijker bepaalde diensten gratis blijven aanbieden, en het moet hen commercieel vrij staan dat te doen. De oproep van de Nationale Bank om de dienstverlening van de banken duurder te maken is misplaatst en gevaarlijk, niet het minst omdat hij kan worden geïnterpreteerd als een oproep tot kartelvorming. Waarom niet als sector de prijzen en de marges optrekken? De banken zullen de aanbeveling graag ter harte nemen.

De sector oppert de elektronische betalingsdiensten duurder te maken, want die zijn goedkoop in vergelijking met andere landen. Maar het is precies andersom. In veel Europese landen zijn de betaaldiensten te duur, oordeelt Europa. Vaak heeft dat te maken met het feit dat de markt wordt gedomineerd door een beperkte groep banken. De Europese Commissie wil precies meer concurrentie en transparantie in de markt van het elektronische betaalverkeer, zodat de tarieven zouden dalen.