Waarom u het best ook in obligaties belegt: ‘Aandelen zijn priced for perfection’

Bij beleggen denken de meeste mensen aan beleggen in aandelen. Ze vergeten obligaties of laten ze bewust links liggen. Maar krijgen beleggers wel genoeg extra rendement voor het extra risico dat ze nemen met aandelen?  

Op onze redactie komen er weleens vragen van lezers binnen. Enkele maanden geleden hoorden we een collega die een antwoord op zo’n lezersvraag moest formuleren diep zuchten. “Het is precies of beleggers compleet vergeten zijn hoe ze in obligaties moeten beleggen”, zei hij. Een andere collega reageerde laconiek: “Ik heb nog nooit in mijn leven een obligatie gekocht. Ik houd gewoon een voldoende buffer op een spaarrekening aan. De rest investeer ik in aandelen.” Het is geen goed idee al uw geld in aandelen te stoppen en obligaties brengen vandaag een hoop meer op dan een spaarrekening. Er komt veel kijken bij beleggen in obligaties waar beleggers in aandelen nooit mee te maken hebben. Maar laat u dat vooral niet afschrikken. In dit artikel proberen we de volgende vragen te beantwoorden (en scrol gerust door naar de vragen die u het meest interesseren):

“Je vindt gemakkelijk informatie over aandelen via Google of andere zoekmachines op het internet. Je kunt zowat bij eender welke broker klant worden om in aandelen te beleggen. Beleggen in obligaties is net iets moeilijker”, vindt Pieter De Ryck, fondsbeheerder bij de private bank Van Lanschot. “Er zijn ook maar weinig obligaties te vinden waarin je met 1.000 euro kunt investeren. Zelfs voor de beter bemiddelde klanten is het moeilijk gespreid in obligaties te beleggen als je iedere keer minstens 100.000 euro in zo’n obligatie moet steken.” Voor elk probleem is er een oplossing.

1. Kunt u met 1.000 euro of minder in obligaties beleggen?

Zo is er een Belgisch beurshuis, Goldwasser Exchange, dat informatie over obligaties verzamelt en gratis op zijn website aanbiedt aan het brede publiek. De informatie van het huis is te vinden op www.oblis.be. Enkele maanden geleden heeft Goldwasser Exchange een betaalmuur op zijn website ingevoerd, waar een deel van de informatie over de obligaties achter is verdwenen: de prijs, het rendement en de kredietwaardigheid van de obligaties zijn niet meer zichtbaar.

De obligatielijst die Oblis.be presenteert, biedt wel nog altijd inspiratie voor wie met kleine bedragen wil beleggen in obligaties. In die lijst staan bijvoorbeeld Bundesobligationen of Obligations Assimilables du Trésor (OAT), respectievelijk uitgegeven door de Duitse en de Franse overheid, waarin beleggers bedragen vanaf 0,01 of 1 euro kunnen beleggen. Bedrijfsobligaties voor zulke kleine bedragen zijn niet te vinden, die beginnen pas vanaf 1.000 euro. “Er zijn nog een aantal Duitse autobouwers die regelmatig met uitgiftes van 1.000 euro komen, maar je wilt natuurlijk niet te veel blootstelling aan één sector”, merkt De Ryck op. Ook de onlinebroker Bolero bijvoorbeeld biedt zijn klanten lijsten aan met obligaties voor de kleinere portemonnees.

De Duitse broker Trade Republic biedt als enige in Europa gefractioneerd beleggen in obligaties aan. Dat wil zeggen dat beleggers al vanaf 1 euro in stukjes van een vijfhonderdtal bedrijfs- en overheidsobligaties kunnen beleggen. De vraag is alleen hoe de broker dat precies achter de façade regelt en hoe goed de eigendomsrechten van beleggers op die stukjes obligaties beschermd zijn. Bovendien hebben beleggers bij Trade Republic een buitenlandse rekening, die ze moeten aangeven aan het centraal aanspreekpunt (CAP) van de Nationale Bank van België. Trade Republic houdt geen belastingen in, waardoor de belegger die zelf moet afrekenen met de Belgische fiscus.

Daarnaast zijn er beleggingsfondsen die in obligaties beleggen. De beheerders gaan voor u op zoek naar de koopjes op de obligatiemarkten en dan hoeft u verder niet veel te doen. Er zijn enerzijds de klassieke fondsen, waar beleggers als op een trein kunnen op- en afstappen, maar er zijn ook fondsen met een begin- en een eindstation, met een vaste looptijd dus. Het voordeel van obligatiefondsen met een vervaldag is dat zij zich gedragen als obligaties waar beleggers bij de uitgifte instappen en ze bijhouden tot ze aflopen.

2. Welke obligaties moet u kopen?

“Aandelen zijn vandaag priced for perfection“, vindt Geraldine Sundstrom, de portfoliomanager bij Pimco. “In de prijs die je vandaag betaalt voor aandelen zit een versnelling van de economie en een stijging van de bedrijfswinsten ingebakken, terwijl economen net een vertraging verwachten. Beleggers hadden al in 2023 een recessie verwacht. Die is er niet gekomen. De economische verzwakking kan nog altijd met enige vertraging in 2024 uitbreken. Bovendien zit er een zekere fragiliteit in de aandelenmarkt. Een handvol grote bedrijven drijft de beursrally voort. Daarom zijn we voorzichtig met aandelen en met bedrijfsobligaties. We kopen enkel bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit, van bedrijven uit weinig conjunctuurgevoelige sectoren en het liefst obligaties die gedekt worden door een onderpand. Zowel aandelen als bedrijfsobligaties noteren bovendien duur in vergelijking met overheidsobligaties.”

Maud Reinalter, de hoofdstrateeg van Belfius Asset Management, vindt ook dat aandelen stevig gewaardeerd zijn. “Als je kijkt naar de koers-winstverhouding, zijn aandelen ietsje duurder dan het historische gemiddelde. Wij verwachten dat er nog een of twee kwartalen druk zal staan op de bedrijfswinsten, maar daarna verwachten we beterschap. Zo bekeken zijn aandelen duur op korte termijn, maar op langere termijn valt de waardering beter mee.” Reinalter vindt vooral hoogrentende bedrijfsobligaties te mijden. “Die kunnen nog lijden onder de economische malaise.” Het gaat om obligaties van bedrijven, waarbij meer twijfels zijn over hun terugbetaalcapaciteit.

Voor Sundstrom is het extra rendement dat beleggers met aandelen kunnen verdienen boven op de zogenoemde risicovrije rente van overheidsobligaties de beste waarderingsmaatstaf. “Het verschil in verwacht rendement tussen overheidsobligaties en aandelen is vandaag heel klein. Er zijn natuurlijk momenten in de geschiedenis geweest dat het verschil nog kleiner was, zoals in de aanloop naar de beurscrash in 1929 of voor het uiteenspatten van de technologiezeepbel in 2000, maar die momenten zijn eerder zeldzaam. Het is vandaag gewoon een interessant moment om in obligaties te investeren.”

3. Welke looptijden verdienen uw voorkeur?

“De obligatiebeleggers zijn in 2023 wel stilaan teruggekomen, maar ze aarzelen nog om obligaties met langere looptijden te kopen. Ik denk dat het tijd is om de blootstelling aan obligaties die over vijf tot zeven jaar op vervaldag komen, te verhogen. Dat noemen wij de buik van de curve. De staart of het lange eind van de curve houdt te veel risico’s in. De kop of de korte rentevoeten worden te veel gedicteerd door de centrale banken. De rente lijkt zowel in de Verenigde Staten als in Europa op haar piek. Beleggers doen er goed aan die rente vast te klikken voor een langere periode. Beleggers worden ook al veel minder gestraft met lagere rentes wanneer ze obligaties op vijf jaar kopen, dan bijvoorbeeld een halfjaar geleden”, stelt Sundstrom.

Reinalter vindt om en bij vijf jaar de ideale looptijd voor obligaties op dit moment. “Je vindt niet veel bedrijfsobligaties die langer lopen, wel overheidsobligaties. Het kan een defensieve zet zijn om bijvoorbeeld ook wat Duitse overheidsobligaties op tien jaar in de portefeuille te nemen.” Die Duitse Bunds leveren momenteel ongeveer 2,5 procent bruto op. Na de aftrek van 30 procent roerende voorheffing blijft er 1,75 procent over. Als de Europese Centrale Bank (ECB) haar inflatiedoelstelling van 2 procent goed bewaakt, biedt de Bund dus geen koopkrachtbescherming. Maar als obligaties over enkele maanden of een jaar op vervaldag komen, moeten beleggers op zoek naar nieuwe investeringen. Het risico bestaat dat er dan weer kleinere coupons aan de obligaties zullen hangen.

Maar Sundstrom wijst erop dat obligaties ook een soort verzekering bieden tegen barre economische tijden. “Stel dat het in 2024 toch weer economisch slechter begint te gaan, dan zal er meer vraag zijn naar obligaties en dan stijgt de waarde van de obligaties die we in portefeuille hebben. Je kunt moeilijk zeggen hoeveel obligaties beleggers in portefeuille moeten hebben. Dat hangt af van hun beleggingshorizon, hoeveel risico ze willen nemen, enzovoort. Maar op een schaal van één tot tien, waarbij één staat voor ‘obligaties links laten liggen’ en tien voor ‘voluit voor obligaties gaan’, dan zou ik zeggen dat wij nu op zeven zitten. Als we naar een recessie gaan, moet dat richting tien gaan.”

De Ryck vindt een zogenoemde ladderportefeuille de beste aanpak voor kleine beleggers. “Stel dat je vandaag in obligaties begint te beleggen. Je investeert dat geld dan het best gespreid in obligaties over looptijden van één tot tien jaar: een tiende van je geld in obligaties met een looptijd van één jaar, een tiende in obligaties met een looptijd van twee jaar, enzovoort. Na een jaar vervallen de eerste obligaties en dat geld ga je dan opnieuw beleggen in obligaties met een looptijd van tien jaar. De gemiddelde looptijd van je obligatieportefeuille is altijd ongeveer vijf jaar. Zo hoef je niet na te denken over looptijden en maak je je portefeuille ook iets minder gevoelig voor renteschommelingen.”

4. Heeft het zin om in andere munten te beleggen?

De Ryck en Reinalter zitten op dezelfde lijn over het muntrisico. “Wij kopen doorgaans enkel obligaties in euro voor onze vermogensbeheerklanten. Wisselkoersen zijn niet te voorspellen”, zegt De Ryck stellig. “De ervaring leert dat je met vreemde valuta meer waardeschommelingen krijgt in de portefeuille, zonder dat daar op middellange tot lange termijn een hoger rendement tegenover staat.”

“Wij kopen een beetje Amerikaanse overheidsobligaties, om te diversifiëren, maar de blootstelling aan de Amerikaanse dollar is klein. Er is wat bezorgdheid dat de dollar vandaag te duur is tegenover de euro. Veel spreiden over verschillende munten zou ik niet doen”, beaamt Reinalter. Ook Sundstrom vreest dat de dollar kan zakken.

Sinds anderhalf jaar zitten we met een zogenoemde inverse rentecurve. Zeg maar gerust dat de wereld op haar kop staat, met obligaties op drie of zes maanden of een jaar die meer opbrengen dan obligaties op tien jaar. In normale tijden worden beleggers beloond voor elk extra jaar dat ze hun geld lenen aan bedrijven of overheden. De kans dat een gezond bedrijf over een jaar failliet gaat, is namelijk veel kleiner dan de kans dat dat bedrijf over tien of dertig jaar over de kop gaat. Zelfs oudere, ervaren beleggers hebben weinig ervaring met zulke omgekeerde rentecurves. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw gebeurde het nog maar een keer of zeven. De inverse rentecurve wordt vaak beschouwd als een voorspeller van een recessie, maar die kwam er voorlopig nog niet.

Een normalisering van de rentecurve zit in de kaarten voor 2024. “We verwachten dat de centrale banken in de tweede jaarhelft de rente opnieuw zullen verlagen, wat vooral op de korte rente een invloed heeft”, zegt Maud Reinalter. Ze gaat ervan uit dat de rente op kortlopend schuldpapier de komende maanden sterker zal dalen dan de rente op langer lopend papier, totdat de belegger uiteindelijk weer vergoed wordt voor het tijdrisico. Voorlopig is dat niet het geval. Door die rariteit kiezen beleggers vooral voor obligaties met een korte looptijd.

In september kwam er plotseling een staatsbon op één jaar, die in concurrentie moest treden met het spaarboekje. De Belgen stopten er maar liefst 22 miljard euro in. Een staatsbon is niet meer of niet minder dan een obligatie uitgegeven door de Belgische staat op de maat van de kleine beleggers. In november haalde het Belgische farmabedrijf UCB 300 miljoen euro op met obligaties op zes jaar, die al na één dag uitverkocht waren. “Ik snap niet waarom beleggers zo massaal op die staatsbon of die obligatie van UCB gesprongen zijn”, reageert Pieter De Ryck. “Er zijn vandaag veel obligaties te koop op de secundaire markt, die meer geld opbrengen dan de staatsbon of de obligatie van UCB.” Maar dan moet u als belegger wel uw weg kennen.

5. Koopt u best op de primaire of de secundaire markt?

Zowel bij aandelen als bij obligaties wordt in het jargon gesproken over een primaire en een secundaire markt. Primair wil zeggen dat er nieuwe aandelen of obligaties gecreëerd worden, die aan beleggers te koop worden aangeboden. Secundair wil zeggen dat de oorspronkelijke kopers hun aandelen of obligaties te koop hebben aangeboden. Het gaat dus om bestaande aandelen of obligaties die van hand wisselen.

Wie nieuwe aandelen of obligaties koopt bij een uitgifte, op de primaire markt dus, betaalt geen taks op beursverrichtingen (TOB). Wie op de secundaire markt aandelen koopt of verkoopt, betaalt 0,35 procent belasting met een maximum van 1.600 euro per verrichting. Wie op de secundaire markt obligaties koopt of verkoopt, ziet 0,12 procent richting de schatkist vloeien tot een plafond van 1.300 euro per verrichting.

De tip van De Ryck vraagt al enige voorkennis. Waarom zou het vandaag interessanter kunnen zijn een bestaande obligatie te kopen in plaats van een nieuwe? Omdat u obligaties die enkele jaren geleden zijn uitgegeven vandaag mogelijk met een fikse korting kunt kopen. In het jargon heet het dat obligaties ‘onder pari’ of onder hun nominale waarde noteren. De ECB heeft haar richtinggevende rentetarieven sinds juli 2022 tien keer opgetrokken, en dat heeft zijn effect niet gemist. Het is in 2023 een pak duurder geworden voor bedrijven om te lenen, zowel bij de bank als bij de beleggers via obligaties. Als de marktrente en de rente op nieuwe obligaties stijgen, dan dalen de koersen van de obligaties die al langer uitstaan en ontstaat er een fiscale kans voor Belgische beleggers.

We illustreren dat aan de hand van de nieuwe staatsbon op acht jaar, die in december tegen 100 werd uitgegeven, met een brutocoupon van 2,9 procent. Netto hou je daar 2,03 procent van over. Een belegging van 1.000 euro levert dus jaarlijks een nettocoupon op van 20,3 euro. Een alternatief was de aankoop van een bestaande Belgische obligatie (OLO) die afloopt op 22 oktober 2031, waar de brutocoupon 0 procent bedraagt en de koers rond 79 procent van de nominale waarde hangt. U betaalt dan 790 euro om de obligatie te kopen en bij de uitbetaling van de 1.000 euro op de vervaldag betaalt u geen belasting. Dat komt overeen met een jaarlijks nettorendement van 3 procent. Om de vergelijking helemaal eerlijk te maken, moeten we nog de beurstaksen en de transactiekosten in rekening brengen, die u bij de aankoop van de oude obligatie op de secundaire markt betaalt en niet betaalt op de nieuwe obligaties. Afhankelijk van de broker kan het nettorendement op de bestaande OLO dan zakken richting 2,9 procent. Dat is nog altijd veel meer dan wat u overhoudt van de nieuwe de staatsbon op acht jaar.

6. Wanneer koopt u best obligaties?

Als u een aandeel koopt, maakt het niet zoveel uit op welk moment u dat aandeel koopt. Wanneer het bedrijf dividenden betaalt aan de aandeelhouders, gaat het dividend integraal naar de persoon die op dat moment het aandeel bezit.

Als u een obligatie wilt kopen, dan moet u eerst weten op welke dag de rente uitbetaald wordt. De koper van een obligatie betaalt namelijk verlopen rente of pro-ratarente aan de verkoper. Stel dat u een obligatie één dag voor de coupondag koopt, dan betaalt u 364/365ste van de rente boven op de koers van de obligatie aan de verkoper.

Bij sommige Belgische obligaties, met een ISIN-code die begint met ‘BE’, wordt bij Belgische brokers de nettorente afgerekend. Bij buitenlandse obligaties betaalt de koper de brutorente en ontvangt de verkoper de brutorente. Belgische beleggers moeten de ontvangen rente vervolgens aangeven op hun belastingbrief, zodat er nog 30 procent roerende voorheffing kan worden afgetrokken. Er is geen mogelijkheid om de verlopen brutorente die u betaalde af te trekken via de belastingaangifte.

Lees ook: