Succesvolle staatsbon maakt Belgische staat sterker en overheidsschulden minder duur

Het Agentschap van de Schuld kwam zelf niet met het idee van een eenjarige staatsbon op de proppen, maar is het idee wel genegen. Want als met staatsbons miljarden worden opgehaald, zal de Belgische overheid minder rente moeten ophoesten op andere schulden. Landen als Portugal en Italië deden dat trucje België eerder dit jaar al voor.

Van januari tot en met juni had Portugal al meer dan 10,2 miljard euro bijeengeharkt bij particulieren met savings certificates, zo’n beetje het equivalent van de Belgische staatsbons voor Portugezen, volgens het persagentschap Reuters. Dat bedrag ligt dubbel zo hoog als de 4,6 miljard euro die de Portugese savings certificates in heel 2022 hadden opgebracht en de 500 miljoen euro in heel 2021. De verklaring voor het succes van de Portugese staatsbons is niet ver te zoeken. De Portugese banken treuzelen net als in België en de meeste andere landen in Europa om de rente op spaarboekjes te verhogen.

Italië verkocht in juni voor 18,2 miljard euro overheidsobligaties aan particulieren. In Spanje is er geen schuldinstrument meer op maat van particulieren, maar de klassieke schatkistcertificaten hebben enorm aan populariteit gewonnen bij het brede publiek. De gewone Spanjaarden bezitten maar liefst 15 procent van alle Spaanse schatkistcertificaten, terwijl dat percentage vroeger verwaarloosbaar klein was. Ook in België waren staatsbons aan een revival bezig. De regering stoft het ietwat oubollige spaarproduct verder af, door er een tijdelijk fiscaal voordeel op te kleven én door de looptijd op één jaar.

Meer dan 1 miljard of miljarden?

De staatsbons op één jaar zijn een primeur voor het Belgische Agentschap van de Schuld. Staatsbons op langere looptijden van drie, vijf, acht of tien jaar bestaan al decennialang. Schuldinstrumenten met korte looptijden zoals schatkistcertificaten of Euro Commercial Paper (ECP) voor grote beleggers heeft de Belgische schatkist ook al veel langer in het gamma. Door de onverwachte uitgifte van deze staatsbons wordt de ‘normale’ kalender van schulduitgiftes wat overhoop gegooid.

De experten verwachten dat de opbrengsten van deze staatsbon boven het miljard zullen gaan. Meer dan de 5,7 miljard euro van de Letermebons in december 2011 hebben staatsbons nog nooit opgebracht. Deze keer is er geen oproep van de premier om het vaderland te redden zoals in 2011, maar er is wel net als 12 jaar geleden een fiscaal voordeel. In 2011 werd overigens pas tijdens de inschrijvingsperiode beslist om een uitzondering op de normale belasting voor de staatsbon toe te kennen. Deze keer is het voordeel al lang op voorhand aangekondigd.

Goed voor de spaarder én de schatkist?

Volgens Jean Deboutte, directeur van het federale Agentschap van de Schuld, kunnen de beheerders van de Belgische overheidsschulden relatief gemakkelijk schuiven met miljarden. Om een en ander in perspectief te zetten: het agentschap moet dit jaar en volgend jaar telkens meer dan 50 miljard euro ophalen bij beleggers om het overheidstekort te financieren en aflopende schulden te herfinancieren.

De schatkist kan bijvoorbeeld minder geld dan gepland ophalen met schatkistcertificaten. Tijdelijke kasoverschotten kan het agentschap ook altijd beleggen, met kapitaalgarantie. Volgens Deboutte kan een succesvolle uitgifte van de staatsbons ervoor zorgen dat ons land de schulden goedkoper kan herfinancieren. “Enkel de aankondiging van de eenjarige staatsbons heeft ervoor gezorgd dat het renteverschil met Frankrijk ietwat verkleind is. Ik ben er ook van overtuigd dat Portugal meer rente zou moeten betalen als de particuliere Portugese spaarders niet zoveel savings certificates hadden gekocht.”

België staat ondanks herhaaldelijk politiek gekissebis in de Wetstraat en het uitblijven van ingrepen om het begrotingstekort terug te dringen nog niet op de radar van de speculanten. De kredietbeoordelaar Fitch heeft de rating van AA- van België in maart bevestigd, maar heeft wel de outlook op negatief gezet. Dat wil zeggen dat er toch een paar elementen zijn, waardoor Fitch België in de gaten houdt en waardoor, bij gebrek aan beterschap, mogelijk de rating verlaagd zal worden. De allerhoogste rating voor uitgevers van langetermijnschulden is AAA. Portugal heeft bijvoorbeeld BBB+ bij Fitch.

Veiliger dan een spaarboekje?

Op korte termijn is de Belgische staatsbon zo veilig als maar kan zijn. “België heeft de hoogst mogelijk rating voor schuldinstrumenten op korte termijn”, stelt Deboutte. Dat is een F1+-rating bij Fitch. Portugal heeft een F-rating voor die kortlopende schulden, maar toch ligt de een- en tweejarige Portugese rente lager dan de Belgische. Voor spaarboekjes geldt bij een faillissement een depositogarantie tot 100.000 euro per bank en per spaarder. Bij staatsbons is de staatsgarantie oneindig. Een land kan ook failliet gaan, de betaling van intresten of zelfs de terugbetaling van schulden stopzetten, maar dat gebeurde in de geschiedenis veel minder vaak dan een bank die kopje-onder gaat.

Het Agentschap van de Schuld haalde dinsdag voor 1,981 miljard euro op met schatkistcertificaten op twee verschillende looptijden. Voor de certificaten met vervaldag op 9 november 2023 vroegen de internationale beleggers een rente van 3,567 procent. Voor de certificaten met vervaldag op 11 juli 2024 vroegen ze 3,568 procent. De coupon voor de staatsbons wordt pas op 22 augustus vastgelegd. Als de Belgische overheidsrente de komende weken niet plotseling sterk begint te dalen, zal de rente van de eenjarige staatsbons normaal gezien hoger liggen dan de huidige spaarrentes.

Lees ook: